هرچند امروزه ابزار و لوازم بسیار دقیقی برای جهت‌یابی هنگام سفرها به یاری گردشگران آمده است، اما بازهم باید برای شرایط اضطراری آماده بود تا با استفاده از عوامل طبیعی یا لوازمی کاملا ابتدایی جهت درست را تشخیص داد، بنابراین فرض کنید گم شده‌اید و وسط ناکجا‌آباد ایستاده‌اید و نمی‌دانید چه باید بکنید. دو نکته مهم را در لحظه‌ای که احساس می‌کنید گم شده‌اید فراموش نکنید:
اول اینکه آرامش خودتان را حفظ و دیگر اینکه عاقلانه فکر کنید. شما می‌توانید مدت‌ها بدون غذا زندگی کنید. فقط باید آب پیدا کنید.
اقدامات اولیه
در این مطلب بیشتر از اینکه بخواهیم بدانیم چه مهارت‌هایی برای زنده ماندن لازم است، سعی می‌شود نحوه یافتن راه بدون استفاده ازقطب‌نما را یاد بگیریم.
برای شروع بد نیست از یک ارتفاع بالا بروید و خوب اطراف را ببینید. سعی کنید تا ردی از عبور انسان را در حوالی خود پیدا کنید. اگر چیزی پیدا نکردید بهتر است تصمیم بگیرید که در کدام مسیر باید حرکت کنید.
اگر نقشه‌ای در دست ندارید سعی کنید عوارض طبیعی اطرافتان را روی یک کاغذ بکشید. شمال و جنوب را همان‌طور که کمی پایین‌تر خواهیم گفت روی آن مشخص کنید. اگر هم نقشه دارید مکان خود را
تعیین کنید.
یادتان باشد قرار نیست بیشتر از توانایی‌تان از ارتفاع بالا بروید. اگر خسته بودید باید کمی استراحت کنید و با کمی فکر کردن راه دیگری برای جمع‌آوری اطلاعات جهت نجات به‌دست بیاورید.
آسمان آبی و ابر سفید
با یک روش بسیار دقیق شروع می‌کنیم. این روش نیاز به آسمان صاف و زمان زیاد دارد. یکی از محاسن این روش این است که احتیاج به هیچ وسیله خاصی (که در طبیعت نیست) ندارد. یک شاخه درخت یک متری، دو قلوه سنگ یک اندازه و یک سنگ بزرگتر و چیزی که شبیه به ریسمان برایتان عمل کند، همه وسایلی است که نیاز دارید.
در طول روز قبل از ظهر شاخه یک‌متری را به صورت عمودی درون زمین فرو ببرید. زمین مورد استفاده برای این روش باید کاملا صاف باشد. در مرحله بعد در انتهای سایه شاخه یک متری، یکی از قلوه سنگ‌ها را قرار دهید. ریسمان را در انتهای دیگر چوب جایی که به زمین فرو رفته است، ببندید. سنگ بزرگتر را به ریسمان گره بزنید و از این طریق یک دایره روی خاک ترسیم کنید.
حالا نوبت صبر کردن است. آنقدر صبر کنید که هوا رو به تاریکی برود. در طول روز سایه شاخه درخت بلند است
هر چه به سمت ظهر می‌روید سایه‌ها کوتاه‌تر می‌شود و بعد از ظهر روند بلند شدن سایه‌ها باز هم تکرار می‌شود.
وقتی سایه در کوتاه‌ترین حد خود قرار دارد باید با یکی از قلوه‌سنگ‌ها در انتهای سایه شاخه درخت، نشانه(ظهر) قرار دهید. سمتی که شاخه سایه‌اش کوتاه‌تر است در نیم کره شمالی زمین، شمال را نشان می‌دهد. به راحتی می‌توان جنوب، شرق و غرب را پیدا کنید. با تقسیم‌بندی مناطق به‌دست آمده، می‌توان ساعت درست کرد. این روش بسیار سریع است و همه چیز را به صورت تقریبی به شما نشان می‌دهد.
ستاره‌ای از سرزمین سرد
در طول شب می‌توانید از طریق ستاره‌ها مسیر خود را پیدا کنید و در عین حال مواظب راه رفتن خود در تاریکی باشید، چرا که هم ممکن است لیز بخورید هم اینکه ستاره‌ها را گم کنید و بی‌جهت دور خود بچرخید.
وقتی در نیم کره شمالی گم شده‌اید ستاره قطبی نخستین چیزی است که باید پیدایش کنید. یکی از ساده‌ترین راه‌های پیدا کردن آن، دیدن صورت فلکی دب اکبر(خرس بزرگ) است.آن را به صورت یک ملاقه هم می‌توان در آسمان یافت. اگر فاصله دو ستاره آخر این صورت فلکی را 5برابر کنید به ستاره قطبی می‌رسید. ستاره قطبی خود نخستین ستاره صورت فلکی دب اصغر یا خرس کوچک است. در نیم کره جنوبی باید صورت فلکی صلیب جنوبی را پیدا کنید.
دیجیتال بهتر است یا آنالوگ
راه دیگر استفاده از ساعت مچی آنالوگ است. با استفاده از زمان می‌توانید جهت شمال یا جنوب را پیدا کنید. ساعت را دقیقا روبه‌روی خود نگه دارید و عقربه ساعت شمار
( عقربه کوچک‌تر) را به طرف خورشید نشانه بگیرید. زاویه بین ساعت 12 و یک را به دو قسمت تقسیم کنید. امتداد این میانه جنوب است. این روش برای زمانی خوب است که در حوالی نیمروز قرار دارید.
این روزها خیلی‌ها ساعت دیجیتال استفاده می‌کنند. اگر شما هم مثل من ساعت آنالوگ ندارید، روی کاغذ یک ساعت عقربه‌دار نقاشی کنید و طبق روش پایین
عمل کنید.
از روشی که گفته شد، می‌توان در روز‌های ابری هم استفاده کرد. مهم پیدا کردن مکان خورشید در آسمان است.
قطب‌نمای سوزنی
اگر بخواهید برای خود قطب‌نما درست کنید احتیاج به یک سوزن نازک و یک لیوان آب دارید. سوزن می‌تواند روی آب شناور باشد اگر آن را به آرامی روی سطح آب قرار دهید فقط باید کمی صبوری به خرج بدهید.
سه راه برای قراردادن سوزن روی آب وجود دارد: سوزن را روی یک تک کاغذ قرار دهید. چه کاغذ شناور بماند یا فرو برود هیچ مشکلی ایجاد نخواهد شد. اگر کاغذ در آب فرو برود سوزن روی آب شناور می‌ماند. اگر روی سوزن کمی روغن بمالید کار برایتان آسان‌تر می‌شود. سوزن را با چنگال هم می‌توان به آرامی وارد آب کرد به طوری که غرق نشود.
چگونه یک قطب‌نمای سوزنی بسازیم
قبل از اینکه سوزن را در آب بیندازید با مالش دادن آن در یک جهت به آهن‌ربا، چاقو و یا مالیدن آن فقط در یک جهت به پارچه ابریشمی یا پنبه‌ای، سوزنْ مغناطیسی یا قطبی درست کنید. مانند سوزن قطب‌نما.
مثلاً با 30 بار مالش دادن سوزن به آهن‌ربا از طرف خودتان به سمت بیرون، سوزن به اندازه کافی خاصیت آهن‌ربایی پیدا می‌کند. همچنین مالش سر سوزن از پایین به بالا بر پارچه ابریشمی باعث می‌شود که سر سوزن نقطه شمال را نشان دهد. حتی می‌توانید آن را در یک جهت میان موهای سر خود بکشید. توجه کنید که همیشه فقط در یک جهت مالش دهید. حال اگر آن را روی یک چوب پنبه یا پوشال کوچک قرار دهید (سوزن را به چوب‌پنبه چسب بزنید، یا درون آن فرو کنید یا در دو طرف سوزن چوب‌پنبه‌هایی کوچک فرو کنید) و روی آب (آب راکد یا ظرفی پر از آب) شناور کنید، مانند یک قطب‌نما عمل می‌کند و سر سوزن رو به شمال می‌چرخد.
بدون سایه بالا سر
اما اگر سایه‌ای در کار نبود با نشانه‌هایی که در طبیعت است نیز می‌توان راه را پیدا کرد.
نخستین راه در جایی به دردتان خواهد خورد که تعداد زیادی درخت و گیاه وجود داشته باشد.
شاخه‌های درختان بیشتر رو به جنوب که آفتاب بیشتری دارد رشد می‌کنند. البته در یک نگاه کلی می‌توان پی به این موضوع برد، بنابراین درختان را به صورت تکی برانداز نکنید.
خزه‌هایی که روی تنه درختان رشد می‌کند بیشتر گرایش به سمت شمالی درخت دارند تا سمت جنوب آن؛ پس سمت شمالی درخت رطوبت بیشتری دارد.
اگر با تنه بریده یک درخت مواجه شدید به خط‌های درون تنه توجه کنید. سمت جنوب درخت که بیشتر از آفتاب بهره‌مند است، بیشتر رشد می‌کند.
در بهار برف سمت جنوبی کوه‌ها زود‌تر از سمت شمالی آنها آب می‌شود. همچنین گیاهانی که سمت جنوبی کوهستان رشد می‌کنند از گیاهان سمت شمال ساقه‌های کلفت‌تری دارند. میوه‌های سمت شمال دیرتر از سمت جنوب کوهستان می‌رسند.
نشانه‌های موجود در طبیعت به تنهایی نباید مورد استفاده قرار گیرد، چرا که این نشانه‌‌ها با عوامل دیگری مثل باد تغییر می‌کند.
حیوانات هم می‌توانند در یافتن شمال و جنوب به ما کمک کنند. مثلا مورچه‌‌ها خاک لانه‌هایشان را در سمت جنوبی لانه می‌ریزند تا شاید بعدازظهر‌ها از سایه آن تل خاک استفاده کنند و سنجاب و دارکوب لانه‌هایشان را در سمت شرقی درخت می‌سازند.