در کارگاه «فوساهیرو» آقای «شیموجیما» در شهر صنعتی «سایتاما» آتش خشمگین در گودالهای کوچکی زبانه میکشد. یک آهنگر و شمشیرساز ژاپنی 44 ساله، با چکش بر روی تیغه جدیدی که ساخته است، میزند و جرقههای آتش را به هوا پرتاب میکند. با این حال حرارت زیاد، گردوغبار و مشقت آهنگری این کارگاه را به یک فضای مقدس تبدیل کرده است. به گزارش سیانان شیموجیما به همراه دستیارانش لباسهای سفیدی پوشیدهاند که نماد پاکی است و برای از بینبردن انرژیهای منفی طراحی شده است. طناب مخصوصی هم به نام شیمناوا که در مراسم باستانی شینتوئیسم استفاده میشد، دورتادور فضای کارگاه کشیده شده تا انرژی منفی را از آهنگران دور کند.
شیموجیما که 24 سال است شمشیر سامورایی میسازد، میگوید: «ما در این کارگاه خدایمان را پرستش میکنیم. تنها در آن صورت است که میتوانیم یک شمشیر را درست کنیم؛ شمشیری که نه به عنوان یک سلاح، بلکه به عنوان یک مفهوم روحانی و معنوی است.»
این شمشیرهای منحنی که در ژاپن به نام «کاتانا» شناخته میشوند، قرنهاست که در این کشور ساخته میشوند. این شمشیرها که توسط ساموراییها، نجبا و هنرمندان رزمی استفاده میشدند، جایگاه منحصربهفردی در تصور ملی مردم این کشور دارند.
اما با از بین رفتن ساموراییها، همچنان تولید شمشیر سامورایی ادامه یافته است. شیموجیما سبک خاصی از این شمشیرها را میسازد که به «شمشیر ماموری کاتانا» معروف است و گفته میشود که میتواند صاحب خود را از بیماری و بدبختی محافظت کند. او میگوید: «در جامعه امروز از کاتانا دیگر به عنوان یک سلاح استفاده نمیشود. من به عنوان یک شمشیرساز لذت زیادی را در ساخت این محصول پیدا کردهام که میتواند نیازهای روانی و معنوی مشتریان را ارضا کند و در بین خانوادهها از نسلی به نسل دیگر در طول صدها سال منتقل شود.»
شیموجیما میگوید: «شمشیرها از زمان قدیم بخش جداییناپذیری از سنتهای ژاپنی بودهاند و من معتقدم که یک کاتانا پایگاهی اساسی برای رفتار و صفات جامعه امروز ژاپن است.»
تکنیکهای باستانی
کاتاناها نخستینبار بیش از هزار سال پیش تولید شدند. از آن زمان نقش این شمشیرها در جامعه ژاپن به طرز چشمگیری تغییر کرده است؛ هر چند فرآیند تولید آن تقریبا به همان صورت باقی مانده است.
تیغههای این شمشیر از «تاماهاگن» که نوعی فولاد است، ساخته میشود. شیموجیما با دادن حرارت این فلز را نرم میکند و سپس ناخالصیهای آن را جدا میکند. او توضیح میدهد: «یک لایه به دو لایه تبدیل میشود و سپس دو لایه میشود چهار لایه و هشت لایه و همینطور ادامه پیدا میکند. شما با پانزدهبار تاکردن این فلز بیش از 32هزار لایه تولید میکنید. گر چه افزایش لایههای بیشتر لزوما به معنای بهبود کیفیت شمشیر نیست و همچنین محدودیتی وجود دارد که شما مجاز نیستید بیشتر از آن لایهها را ادامه دهید.»
پس از آن باید شکل اصلی شمشیر را ایجاد کنید و آن را کاملا صاف کنید. با گرم و سرد کردن شمشیر و تکرار این عمل تراکم متفاوت در ساختار تیغه، منحنیهایی را ایجاد میکنید.
شیموجیما میگوید: «ما حدود 10 دقیقه حرارت 800 درجهای را به فلز میدهیم و سپس بسرعت آن را در آب، سرد میکنیم که به نظر فرآیند سادهای میآید.»
او اضافه میکند: «یک اشتباه میتواند باعث شکست کل کار شود. این اشتباه ممکن است حتی کشنده باشد.»
تیغه حاصلشده باید قدرت تعادل، انعطافپذیری و دوام را داشته باشد. کارگاه شیموجیما برای تولید یک شمشیر گاهی یک ماه زمان صرف میکند تا جزییات پیچیدهتری مثل آرایش شمشیر و محافظ دستها را به آن اضافه کنند و این کار گاهی حتی تا یک سال نیز به طول میانجامد.
او میگوید: «من معتقدم که زیبایی کاتانای ژاپنی در سادگی آن است. زیبایی بدون عناصر غیرضروری؛ کاربردی و در عین حال ظرافت پنهان.»