امروز مصادف است با هفتادمین سالگرد تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر. 70سال پیش در چنین روزی، برابر 10 دسامبر 1948 میلادی، این اعلامیه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در پاریس به تصویب رسید. متن این اعلامیه در 30 ماده به تشریح دیدگاه کشورهای رأی دهنده درخصوص معنی و مفهوم حقوق بشر پرداخته و حقوق مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را در بر میگیرد. 2486سال پس از نگارش منشور کوروش کبیر که به عقیده بسیاری نخستین منشور حقوق بشر در طول تاریخ شناخته میشود، اعلامیه جهانی حقوق بشر با 48 رأی موافق، 8 رأی ممتنع و بدون رأی مخالف تصویب شد.
نوشتن نخستین بیانیه حقوق بشر روی گل پخته
یکسال پس از فتح بابل به دست کوروش کبیر در 538 قبل از میلاد، به دستور او روی استوانهای از گل پخته به ابعاد 5/22 در 10 سانتیمتر، متنی نگاشته شد که شروع آن با گفتاری از مردوک خدای بابلیها بود و در ادامه پس از اشاره به قصد کوروش از فتح بابل و تضمین صلح و امنیت و احترام به عقاید مذهبی بابلیان، بر بازسازی معبد و بازگشت تبعیدیها به میهن خود تأکید میشد. در متن این منشور بارها بر ورود بدون خونریزی ارتش ایران به بابل اشاره شده و نجات مردم از ظلم نبونعید آخرین پادشاه بابل دلیل اصلی لشکرکشی ذکر میشود. پس از ذکر دلایل فتح بابل، دستورات و انتظار کوروش از سپاهیانش در برخورد با بابلیان دیگر خطوط استوانه را تشکیل میدهند: «من برای همه انسانها آزادی پرستش خدایانشان را برقرار كردم و فرمان دادم كه هیچ كس حق ندارد به این دلیل مورد بدرفتاری قرار بگیرد. من فرمان دادم كه هیچ خانهای ویران نشود. من صلح و آسایش را برای تمام انسانها تضمین كردم.» شاید مهمترین بخش منشور کوروش را باید در این جمله جستوجو کرد: «بردهداری باید در همه جهان منسوخ شود.» همین جمله یکی از دلایلی بود که منشور کوروش را بهعنوان نخستین بیانیه حقوق بشر در جهان شناساند و حتی سازمان ملل متحد نیز بر آن صحه گذاشت.
همه مخالفان، از شوروی تا عربستان سعودی
جهان دو جنگ خانمانسوز و بیش از 100میلیون کشته را باید پشت سر میگذاشت تا کشورهای جهان به این نتیجه برسند که برای تبیین حقوق اولیه و انسانی که همگان فارغ از رنگ پوست، نژاد، دین، جنسیت از آن برخوردار باشند، لازم است متنی تهیه شده و همه آن را به شکل رسمی تأیید کنند. ایران بهعنوان یکی از کشورهای موسس سازمان ملل متحد، در جریان تهیه متن و بحثهای مربوط به مفاد و بندهای این اعلامیه حضوری جدی داشت و نهایتاً جزو 48 کشوری بود که به اعلامیه جهانی حقوق بشر رأی مثبت داد. اتحاد جماهیر شوروی، اوکراین، بلاروس، یوگسلاوی، لهستان، چکسلواکی، عربستان سعودی و آفریقای جنوبی 8 کشوری بودند که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به این اعلامیه رأی ممتنع دادند. آفریقای جنوبی به دلیل منع سیاستهای نژادپرستانه در برخی بندهای بیانیه، شوروی به دلیل بندی که ترک کشور و انتخاب محل سکونت را یک حق دانسته بود و عربستان به خاطر بند موسوم به حق تغییر دین و باور به این بیانیه رأی ممتنع دادند.