بامداد 15 جولای 2016 میلادی، رسانههای جهان با قطع برنامههای عادی خود، ضمن اعلام خبر وقوع کودتای نظامی در ترکیه به پوشش وسیع اخبار رسیده از استانبول و آنکارا پرداختند. همزمان با رسانههای رسمی، کاربران شبکههای اجتماعی نیز ضمن انتشار سریع خبرها، تصاویر و فیلمهای رسیده از ترکیه، هریک به فراخور دانش خود مشغول تحلیل و پیشبینی اوضاع درصورت موفقیت کودتاگران شدند. تصاویر مربوط به حضور تانکها روی پل سلطان محمد فاتح، تیراندازی یک بالگرد به ساختمان ستاد فرماندهی ارتش در آنکارا و همچنین حمله نظامیان به ساختمان رادیو و تلویزیون ملی ترکیه، دیگر تقریبا همه را به این فکر انداخت که دولت رجب طیب اردوغان به دست نظامیان ساقط شده است، اما با فرارسیدن صبح و درخشش خورشید روی تنگه بسفر، اردوغان هنوز رئیسجمهوری ترکیه بود و کودتاچیها در زندان!
4 کودتای موفق
اینکه چرا در بامداد 15 جولای 2016 اکثر آنهایی که اخبار مربوط به کودتا در ترکیه را دنبال میکردند، حدس میزدند کار دولت اردوغان به پایان رسیده است، به نوعی ریشه در سابقه ارتش ترکیه دارد. بهواقع ارتشی که از دهه60 میلادی اجرای 4 کودتای موفق را در کارنامه خود ثبت کرده، به نوعی امتحان خود را پس داده و کودتاچی حرفهای قلمداد میشود! بیایید خیلی سریع سوابق نظامیان ترکیه در ساقطکردن دولتهای مردمی این کشور را مرور کنیم؛ در بهار1960 میلادی نظامیان ترکیه به رهبری ژنرال جمال گورسل دولت عدنان مندرس را ساقط و خود او را به همراه وزیرخارجه و وزیر دارایی وقت اعدام کردند. 11سال بعد در ماه مارس 1971 این دولت سلیمان دمیرل بود که قربانی ارتش کشورش شد و جالب اینکه 10سال بعد نیز یعنی در 1980 میلادی برای بار دوم دمیرل مزه کودتا را چشید. آخرین دستاورد نظامیان ترکیه در ساقطکردن دولتهای برآمده از رأی مردم به دهه90 میلادی برمیگردد که طی آن، دولت قانونی نجمالدین اربکان به اتهام خدشهدارکردن اصول لائیسیته در کودتایی نرم با فشار نظامیان وادار به استعفا شد.
هدایت از پنسیلوانیا
تنها فرق بزرگ کودتای جولای 2016 با باقی کودتاهای انجامشده در ترکیه- منهای شکستخوردن آن- به عقبه مجریان آنها برمیگردد. در واقع پشت هر 4 کودتای موفق قبلی نظامیان لاییک این کشور قرار داشتند، اما کودتای نافرجام جولای 2016 بنابر اعلام دولت ترکیه از سوی طرفداران فتحالله گولن، واعظ مذهبی مشهور ترک که به حالت تبعید در پنسیلوانیای آمریکا زندگی میکند، برنامهریزی و اجرا شده است. این میان همراهینکردن بخشهایی از ارتش با کودتاچیان و از همه مهمتر ایستادگی مردم ترکیه را شاید بتوان ازجمله مهمترین دلایل شکست کودتای جولای قلمداد کرد. نکته جالب در این بین فاششدن حمایت ضمنی برخی دولتهای حاشیه خلیجفارس از کودتاچیان بود که زوایای دیگر از این بحران بزرگ را عیان کرد. این درحالی است که دولت ایران از همان ساعات نخستین وقوع کودتا ضمن برقراری تماس با مقامات ارشد ترکیه، حمایت خود از دولت قانونی این کشور را به شکل کامل اعلام کرد.