سخنی با وزیر جهادکشاورزی
 

 

عبدالحسین طوطیایی ‏پژوهشگر کشاورزی

وزیر جهاد کشاورزی در گزارشی به مجلس چشم‌انداز این بخش را برای ‌سال «جهش ‏تولید» شرح داد. مرور آن گزارش و انبوه تنگناها و آسیب‌‌‌های بخش کشاورزی به ما یادآوری می‌کند که باید درباره وضع کنونی ‏این بخش تأمل بیشتری صورت گیرد. البته بهتر این بود وزیر محترم برای نمایندگانی که نخستین ماه  دوره  جدید مجلس را تجربه می‌‏کنند به جای ارایه آرمانی از برنامه تولید در آینده نزدیک، از چالش‌ها و وظایفی که مجلس جدید در این رابطه برعهده دارد سخن ‏می‌گفت. عمده گزارش خاوازی برگرفته از وضع موجود کشاورزی کشور بود و بنابراین به ارایه  دستاورد‌های دوره سلف ایشان ‏اختصاص یافت. از طرفی وزیر محترم با اتکا به رزومه علمی خود بهتر می‌دانند که دستیابی به بیش از 5میلیون ‏تن تولید بیشتر در الگوی کشاورزی پایدار، فرآیندی زمان‌بر بوده و به دلیل زینت نام «جهش تولید» برای‌سال جاری قرار نیست که ‏با برداشت مسرفانه از منابع طبیعی مانند آب این افزایش تولید محقق شود.  قطعا  خود ایشان هم برای دستیابی به ارقام  بالاتر در ‏تولید، حاضر به ایجاد نامعادلات و ناپایداری بیشتر در منابع نیستند.  پس‌ای کاش به ارایه سازوکاری اشاره می‌کردند که ظرف 10 ماه  ‏قرار است به هدف مورد نظر برسند. اگر صاحب صنعتی در مقام چنین وعده‌ای قرار بگیرد می‌توان انتظار داشت که با وعده اصلاحات و ‏تغییرات فوری در خط تولیدی متمرکز چه بسا موفقیت حاصل شود. اما در مناسبات تولید کلان در کشاورزی شرایط متفاوت است. ‏پرسش  این است که در دو ماه اخیر به جز صدور ابلاغ برای مدیران زیرمجموعه، چه اصلاحات ساختاری در خط تولید کشاورزی به ‏پهنای کشور و با چهار و نیم‌میلیون بهره‌بردار به منظور  این جهش صورت گرفته  است؟

 به باور صاحب این قلم، اساسا افزایش تولید وزنی به‌عنوان نشان موفقیت کلان در بخش کشاورزی نمی‌تواند معیاری درست باشد. با ‏توجه به بحران کم آبی در کشور ما بهتر است ارزش پولی به دست آمده و نیز میزان مصرف آب به‌عنوان شاخص دقیق‌تر در نظر گرفته ‏شود.
به‌عنوان مثال 70تن عملکرد چغندرقند در هکتار و نزدیک به 17‌هزار متر مکعب مصرف آب به 10تن شکر به ‏ارزش نهایی 50 تا 60‌میلیون تومان تبدیل می‌شود درحالی که  5کیلوگرم زعفران در یک هکتار و با 3‌هزار متر مکعب آب، همان میزان ‏درآمد را بدون نیاز به صنایع تبدیلی فراهم می‌کند. بیم آن می‌رود تأکید بردستیابی به وزن بالاتر تولید در کارنامه  بخش کشاورزی، ‏سیاست‌های تولیدی را به سمت محصولات پر نیاز به آب سوق دهد‎.
ترسیم آرمانی از برنامه‌های کوتاه‌مدت آینده در بخش کشاورزی ‏و احتمال محقق نشدن آن‌، این نگرانی را نیز  به همراه دارد در آینده به دستاویزی سیاسی و ‏جناحی در فشار‌های جانبی به وزیر منجر شود‎. دراین گزارش به تولید داخلی حدود 22‌میلیون تن علوفه اشاره شده است اما واردات 15 ‏میلیون تن علوفه با تخصیص بیش از 3‌میلیارد دلار ارز که یک سوم آن را ذرت دانه‌ای تشکیل می‌دهد مسکوت ماند. آیا با چنین ‏حجمی از واردات علوفه و به‌خصوص ذرت دانه‌ای و جدا از وابستگی به مرغ اجداد، دارو، مکمل‌ها و ... می‌توان ادعا کرد که  ضریب خود ‏اتکایی کشور در تولید مرغ و تخم‌مرغ بیش از صددرصد است؟‎  ‎قید جهش و افزایش 3 تا  4‌میلیون تنی تولیدات زراعی دیم به ‏عنوان جهش تولید نیز از پرسش‌های عمده در این گزارش است. با توجه به وابستگی تنگاتنگ تولیدات زراعی دیم به میزان نزولات ‏آسمانی، واقعا جز انتظار ریزش بیشتر از آسمان چه تمهیداتی ظرف چند ماه آینده برای زراعت دیم اندیشیده شده است؟ تبدیل 5‌هزار ‏هکتار از مراتع  به کشت دانه‌های روغنی و در نتیجه کاستن از ظرفیت‌های دامداری کوچرو را چگونه می‌توان به‌عنوان جهش تولید ‏تلقی کرد. متأسفانه در این گزارش رسالت محوری صیانت از منابع طبیعی و جنگل‌ها  و راهبرد کشاورزی پایدار مغفول مانده و در ‏غربت قرار دارد. نکات ارایه شده در این مورد هم عمدتا حول بهره‌برداری اقتصادی( تجاری) از جنگل دور می‌زند. اهدای سخاوتمندانه ‏زمین برای توسعه مسکن که از اقلام گزارش بود نه‌تنها ارتباطی با امر جهش تولید ندارد، چه بسا  در تضاد با آن می‌تواند باشد.  تنها ‏در دقایقی که متولی صیانت از منابع طبیعی کشور در مجلس از جهش تولید می‌گفتند ماشین‌آلات تخریب در تمامی دامنه‌های ‏شمالی و جنوبی البرز چه بسا  درحال فرو ریزاندن  صد‌ها درخت تناور دیگر بر زمین بوده و کماکان و شبانه‌روز هستند.  فعالیتی که ‏هر بیننده‌ای را به این پرسش وا می‌دارد که آیا در این کشور اساسا برای جنگل‌ها کنترلی هم صورت می‌گیرد؟ در کلام آخر روی ‏سخنم با وزیر محترم جهاد کشاورزی این است که‌ ای کاش «جهش تولید» را حفظ ظرفیت‌های موجود و نیل به‌سوی کشاورزی پایدار ‏باز تعریف می‌کردید. اگر فردی در لبه پرتگاهی توانسته باشد با یک دست لرزان خود را نگه داشته و از سقوط و مرگش جلوگیری ‏کند بدون تردید موفقیتی بزرگ به دست آورده است. حکایت بخش لرزان کشاورزی نیز کمتر از شرایط خطرناک آن فرد نیست‌. ‏امیدوارم وزیر باانگیزه جهاد کشاورزی از این پس به جای گزارش‌های موکول به آینده و آنچه در امر تولید انجام داده یا خواهد داد به آنچه باید انجام شود‌ و به دلایلی که چرا نمی‌تواند انجام شود بپردازد. تردیدی نداشته باشید هر چند که گزارش‌های شما ‏با حق یا منافع ملی مطابقت داشته باشد کرسی ماندگار در دل مردم خواهید داشت‎.


 
http://shahrvand-newspaper.ir/News/Main/186490/سخنی-با-وزیر-جهادکشاورزی