شهروند حقوقی| مامور قلابی، پزشک قلابی، وکیل قلابی و اینک قاضی قلابی، گویی برخی از مردم در اعتماد به افراد فریبکار تبحر خاصی دارند. اگر نگوییم افرادی که مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند، خود مجرم هستند اما گاهی تلاش برای طی میان‌برها برای رسیدن به اهداف و اعمال قضائی، باعث می‌شود این افراد ناخواسته در دام افراد سودجو افتاده و زمینه برای ارتکاب فراهم شود.
تعداد مجرمانی که با جعل عناوین مختلفی چون قاضی، بازپرس مامور دادگاه یا داشتن رفاقت با قاضی شعبه و... با جلب اعتماد طعمه‌های خود مرتکب انواع تخلفات می‌شوند، بسیار چشمگیر است؛ برای نمونه اوایل فروردین سال جاری غلامحسین اسماعیلی، رئیس‌کل دادگستری تهران از دستگیری بیش از 200 کارچاق‌کن در سال 95 خبر داد و اظهار داشت: این افراد شناسایی و از واحدهای نظارتی به دادسرای عمومی و انقلاب تهران معرفی شدند و تحت تعقیب قرار گرفتند و اکثر آنها بازداشت هستند. همچنین سخنگوی دستگاه قضا نیز در خرداد سال جاری از بازداشت بیش از ١٨٥ نفر دلال و کارچاق‌کن و از عزم دستگاه قضا برای برخورد با اینگونه افراد خبر داد.
موارد شناسایی و بازداشت افرادی که خود را صاحب منصبی در دستگاه قضا معرفی می‌کنند، نشان از اراده دستگاه قضا برای مقابله با هر نوع کار چاق‌کنی و سوءاستفاده در این قوه دارد اما در این بین نگاهی به بازداشت‌های قضات قلابی نشان از رشد اینگونه اعمال خلاف قانون دارد که در بعضی موارد متهم تا زمان دستگیری در شهرهای مختلف به ارتکاب اعمال مجرمانه خود پرداخته است. بنابراین از یک سو دستگیری و مجازات این افراد و اطلاع‌رسانی به موقع در رابطه با اینگونه مجرمان می‌تواند در کاهش جرايمی از این دست مفید فایده باشد از سوی دیگر آگاهی عمومی از تبعات تن‌دادن به اعمال غیر قانونی برای رسیدن به اهداف قضائی نیز در پیشگیری از جرايم تاثیرگذار خواهد بود.
قضات قلابی در شهرهای مختلف
درباره دستگیری قضات کافی است به اخبار چند ماه اخیر نگاهی بیندازیم؛ اواخر هفته گذشته بود که دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان گلستان از دستگیری غاصب عناوین قضائی در شهرستان گرگان خبر داد. حجت‌الاسلام سیدمصطفی حقی در این رابطه توضیح داد: متهم با غصب عناوینی، چون بازپرس ویژه قتل، قاضی دادگستری استان، بازپرس ویژه قوه قضائیه با فریب افراد اقدام به کلاهبرداری کرده است. وی با اشاره به استمرار فعالیت مجرمانه نامبرده و شکایت مطروحه اظهارکرد: با تحقیقات انجام‌شده متهم در شهر گرگان دستگیر و با صدور قرار مناسب به زندان معرفی شد. دادستان مرکز استان گلستان خاطرنشان کرد: مطابق مستندات و شکایت موجود، پرونده متهم به اتهام کلاهبرداری به مبلغ ۴۵میلیون ریال، در شعبه چهارم بازپرسی دادسرای مرکز استان در حال رسیدگی است.
البته این تنها مورد شناسایی و دستگیری قضات قلابی نبوده و برای نمونه چندی پیش یک قاضی قلابی در فیروزآباد دستگیر شد که در این رابطه فرمانده انتظامی شهرستان فیروزآباد گفت: فردی که با جعل عنوان یکی از قضات دادگستری شهرستان، اقدام به فریب مغازه‌داران و کسبه می‌کرد، دستگیر شد. سرهنگ حسین ارجمند مزیدی افزود: فرد کلاهبردار با مراجعه به چند نفر از بازاریان و کسبه خود را قاضی دادسرا معرفی کرده و با اغفال سوژه‌های خود و خرید اجناس با چک قلابی متواری شده بود؛ درنهایت متهم پس از دستگیری با اقرار به بزه انتسابی و 250میلیون ریال خرید با عنوان جعلی روانه زندان شد.
دو هفته پیش هم فردی که از سال 88 با جعل عناوین مختلف قضائی ازجمله قاضی دادگستری از مردم شهرستان‌های مختلف مازندران کلاهبرداری می‌کرد، دستگیر شده است. این فرد که «ع.ی» نام دارد با عناوین جعلی چون بازپرس ویژه قتل، قاضی دادگستری استان، بازپرس ویژه قوه قضائیه و پرسنل حفاظت و اطلاعات با فریب مردم از آنان کلاهبرداری کرده است. متهم در پی استمرار فعالیت‌های مجرمانه و شکایت شهروندان، توسط ماموران حفاظت و اطلاعات دادگستری مازندران در شهرستان آمل دستگیر و با صدور قرار روانه زندان شد. دادستان مرکز مازندران با استناد به شکایت‌های موجود در شعب مختلف دادگستری استان، مبلغ کلاهبرداری این فرد را حدود سه‌میلیارد ریال برآورد کرد.
چندی پیش هم بازپرس شعبه 7 دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان فردیس نیز از شناسايی و دستگیری قاضی قلابی در این منطقه خبر داد و گفت: متهمی به نام «ر ش» که خود را همکار قاضی و دستگاه قضا معرفی و به این وسیله از برخی مردم کلاهبرداری می‌کرد، در این شهرستان دستگیر شده است. محمد جلالیان عزیزی افزود: این فرد در طول یک سال اخیر ضمن تماس تلفنی به صورت حرفه‌ای و شناخت اسامی همکاران قضائی و انتظامی با آنها تماس می‌گرفته و خود را همکار آنان معرفی مي‌کرده و ضمن این‌که در قبال دریافت مبالغی وجه نقد به برخی افراد دارای پرونده نیز قول‌های غیرواقعی مبنی بر رفع مشکل آنها می‌داده است. وی توضیح داد: با حمایت‌های خوب حفاظت و اطلاعات دادگستری کل استان البرز، پلیس اطلاعات و امنیت شهرستان و استان در یک‌سری اقدامات فنی و عملیاتی شبانه‌روزی در یک اقدام غافلگیری، به همراه ماموران پلیس امنیت موفق شدیم متهم را ساعت حدود 7 صبح در منزل مسکونی‌اش دستگیر کنیم.
اینها فقط چند موردی از دستگیری قضات قلابی بود که رسانه‌ای شده‌اند و مطمئنا این پرونده‌ها نه اولین و نه آخرین موارد از این دست خواهند بود. بنابراین هر چند بالابردن آگاهی عمومی نسبت به تبعات اعتماد به افراد فریبکار در امر قضائی عاملی در پیشگیری از اینگونه جرايم است، اما برخورد قاطع و به موقع دستگاه قضا در شناسایی و بازداشت اینگونه افراد امری مهم در عدم تکرار جرم خواهد بود.
چند نکته مهم برای پیشگیری از جرم
* بالابردن آگاهی شهروندان از ضوابط مربوط به کاری است که می‌خواهند در یک سیستم قضائی یا اداری انجام دهند. برای مثال طریقه ثبت دادخواست و پیگیری روند رسیدگی قضائی در محاکم، شرایط دریافت تخفیف مجازات یا تجدید نظرخواهی و... در بروشورهای آموزش به زبان ساده از طریق روابط‌عمومی سازمان ذیربط در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار گیرد.
* گسترش فعالیت دفاتر معاضدت قضائی برای مراجعه‌کنندگان به‌منظور حذف واسطه‌ها و کسانی که به‌طور غیرقانونی قصد مداخله دارند.
* دسترسی آسان به مدیران و مسئولان بخش‌های قضائی و پاسخگو بودن آنان.
* در صورت برخورد با اشخاصی که خود را دارای سمت و عنوان قضائی می‌دانند و از آنان مدارک معتبر خواسته شود و چنانچه با درخواست غیرقانونی آنان مواجه شدند، سریعا موضوع را با اشخاص ذیصلاح و مسئول در سازمان ذیربط در میان بگذارند.