سحاب شکیبا | مهدی انجیدنی، مدیر پیامرسان گپ روز قبل میهمان برنامه «۱۰:۱۰دقیقه» باشگاه خبرنگاران جوان بود. طبیعتا از این میزبان (آن هم با مجریگری وحید ایمانی) و میهمان انتظار برنامهای چالشی نمیرود، ولی با اینحال حرفهایی مطرح شد که به خواندنش میارزد و سوالاتی بیپاسخ ماند که در ادامه میخوانید:
برکت حضور در مشهد را داریم، ولی متعلق به آستان قدسرضوی نیستیم .
از ابتدا برای راهاندازی گپ، رویکرد کسبوکار داشتیم. کارآفرینی و درآمدزایی ابزار تبلیغاتی پیامرسان ما است. ما یکسال پیش در فهرست حمایت دولتی نبودیم، ولی الان بعد از بررسیهای فنی و امنیتی، در فهرست دو تایی نهایی اعلامشده هستیم.
برای حمایت از هر صنعتی، اگر باید رقیب خارجی را حذف کنیم؛ من مخالفم! اما اگر بگوییم نرمافزاری هست که بدون پاسخگویی، بدون اینکه به کشور ما مالیات بدهد، اطلاعات کشور ما را در جای دیگر نگهداری میکند، بله، موافقم، ولی فیلترینگ با دید حمایت از پیامرسان داخلی اشتباه است. اصلا برای کدام صنعتمان رقیب خارجی را حذف کردهایم جز خودرو؟
میدانم رسانههای ما علیه تلگرام نیستند. منظورم مجموعه شما نیست، ولی 90درصد رسانههای ایران بشدت طرفدار تلگرامند. این باعث شده خیلی از متخصصان کشور ما چشمشان را روی واقعیت خروج اطلاعات از کشور ببندند.
به نظرم آقای دروف مطمئن بود که تلگرام فیلتر نمیشود و نشده! وگرنه قطعا اقدامی میکرد. برای همین دیگر جواب ریپلایهای ایرانیها را نمیدهد و فیلم سیصد را فیلم محبوبش معرفی میکند.
از مدتها قبل از اعلام رسمی، من بارها گفته بودم که مطمئنم دروف ایران بوده و تلگرام با یک توافق جدی پیش رفته در ایران. به طرز عجیبی از سالهای ۹۲ و ۹۳ همه پیامرسانهای خارجی در ایران محدود شدند و پیامرسان تلگرام (با جمله اینکه این اپلیکیشن چند دانشجوی روسی برای آزادی بیان است) تبلیغ میشد.
آن روزها تلگرام اینقدر پیامرسان بدی بود که من از روی گوشیام پاکش کردم. اصلا از ابتدای همین امسال، چندبار تلگرام رسما قطع بودن سرویسش را اعلام کرده؟ (مجری: 6-5 بار). چرا رسانههای ما اصلا به این نمیپردازند؟ حالا خدا نکند سروش نیمساعت قطع شود...
فقط فرآیند پرداخت وام برای ما -به دلیل دستور مستقیم وزیر- دو ماهه انجام شد. این وام ۵میلیارد تومان است و شما باید در سهسال ۶میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان برگردانید که حمایت سنگین هم هست (به کنایه)! یکسری تجهیزات امانی (سرورهای دستدوم) به چند پیامرسان داده شد و خود ما ۱۰ سرور گرفتیم و مجبور شدیم آپگرید کنیم و تغییراتی بدهیم تا به درد بخورد. موضوع دیگر تعرفه یکسومی در اپراتورهای همراه بود که صدای ضبط شده وجود دارد که اجرا نمیشود و بابت این موضوع جریمهای هم نمیشوند. ارایه ۵ گیگابیت اینترنت بینالمللی و ۵۰ گیگ اینترنت داخلی است که بخشیاش را تازگی داریم استفاده میکنیم.
مسئولان و رسانهها بسیار کمصبرتر از مردمند. برای توسعه ما صبر نکردند؛ ما بعد از فیلتر تلگرام تا روزی 300هزار عضو گرفتیم و این نشان میداد که مردم به سمت ما اقبال دارند. سروش که آمارش از ما خیلی بیشتر بود. ولی وقتی پوستههای ایرانی تلگرام آمد، وضع همه پیامرسانهای داخلی به گذشته برگشت.
فعالیتهاتگرام و طلاگرام سوپاپ اطمینان نبود، ترک در یک سد بزرگ بود. باور نمیکنم که جامعه نمیتواند فشار روحی فیلتر تلگرام را تحمل کند. اگر جامعه اینقدر وابسته تلگرام بود، بالغ بر روزی ۷۰۰هزار نفر عضو پیامرسانهای داخلی نمیشدند. مسئولان کافی بود کمتر از یک ماه صبر میکردند و بعد این سوپاپهایشان را رو میکردند، تقریبا تمام این کاربران عضو شده بودند. حتی شاید نگران شدند که این همه آدم ثبتنام میکنند!
اگر سابقه پیامرسانهای ملی را در دنیا نگاه کنید، میبینید ما کار عجیبی نمیکنیم؛ الان بخش بزرگی از بازار هند در اختیار «پیامرسانهایک» است.این اقدام در چین، ژاپن و کرهجنوبی انجام شد و پیامرسانهای بومی این کشورها بازار اصلی را در اختیار دارند.
من باز هم میگویم با فیلتر هیچ پروژهای به نفع هیچ پروژهای موافق نیستم ولی هیچ کشوری بازارش را مفت به کسی نمیدهد. سرش معامله میکنند و این امتیاز و منابع را رایگان به کسی نمیدهند.
سوالهای باقیمانده
به قول توییتنویسی:«هم وام میگیرند و هم به فرآیند بازپرداخت اعتراض میکنند، هم به دولت انتقاد میکنند که چرا بازار را کامل نبستهاند و دو دستی تقدیمشان نکردهاند و هم میگویند فیلترینگ بقیه را به حسابشان ننویسند، آخر هم به مردم غر میزنند چرا اشکالاتشان را بزرگ میکنند.» این خلاصه چیزی است که از این گفتوگو میتوان برداشت کرد، با همین میزان سردرگمی.
چرا مسئولان پیامرسانهای داخلی در همه گفتوگویشان فقط به عدد کاربران و میزان ثبتنام کنندگان مینازند و همیشه از پاسخ به تعداد کاربر فعال فرار میکنند؟ چرا همیشه رجوع مخاطب و ایجاد ظرفیت لازم را راهدررو میدانند و به عدد مشخص و اطمینان بخشی نمیرسند؟ در همه پیامرسانها -فارغ از اعتماد و امنیت کاربران- تعداد پیامهای رد و بدل شده نشاندهنده نوع فعالیت است، چرا عدد مشخصی از فعالیت روزانه منتشر نمیشود؟ نمیتوان هم با فیلتر تلگرام مخالف بود و هم تا نام و جزییات فلانبرنامه تلویزیونی را که تبلیغ کانال تلگرامیاش را کرده، عکس گرفت و منتشر کرد. بالاخره مسئول یک شرکت پیامرسان باید به آزادی بیان و انتخاب بیش از بقیه معتقد باشد یا نه؟ آیا میتوان شعارهای مقبول داد و عدم حمایت را بهانه کرد ولی تبلیغهای مداوم و رایگان مهمترین رسانه کشور را ندید گرفت؟ حتی همان پیامرسانهایی که در حرفها مورد اشاره قرار گرفت در ایران فیلتر است و البته طبق گزارش «سیمیلاروب» واتسآپ تا دسامبر ۲۰۱۶ همچنان پر اقبالترین پیامرسان هندوستان است. جز کشورهای نام برده شده، دیگر چه کشوری پیامرسان بومی دارد و برای آن هزینه و تبلیغ میکند؟ آیا کاکائوتاک، ویچت و لاین هم از بذل و بخششهای دولتی و فیلترسازی رقیب برخوردار بودهاند یا براساس خدماتی که ارایه دادند، مورد اقبال قرار گرفتند؟ بسیاری از ابهامات (بهخصوص در تخصیص امکانات) را باید مسئولان وزارت ارتباطات پاسخ دهند یا سوال تازه بپرسند.