شهروند| چهلمین سالگرد انقلاب در جمعیت هلال‌احمر با خبرهای خوشی شروع شد؛ افتتاح‌های پی‌در پی. افتتاح پایگاه‌های امدادی با مجموع ۴۲۰۸ متر زیربنا در هفت استان، سوله و انبار امدادی با مجموع ۹۹۰۴ متر زیربنا در ۹ استان، ساختمان‌های امدادی، اداری و توانبخشی، دو مرکز تحقیقاتی و سه پایگاه امدادی در قزوین. به علاوه در این ایام در ۹ استان کشور مانور بهداشت و درمان اضطراری برگزار شد و ۴۲۳ کاروان سلامت در استان‌های محروم فعالیت داشته‌اند. توسعه بزرگترین سازمان مردم نهاد کشور در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی درحالی صورت پذیرفت که این جمعیت در طول 40سال از انقلاب‌‌اسلامی در شرایط مختلف انقلاب، دفاع مقدس، دوران سازندگی و در دودهه ٨٠ و ٩٠ در کنار دولت و مردم به ارایه خدماتی همچون بهداشت و درمان و امداد و خدمات خیرخواهانه پرداخته است. ازجمله خدمات هلال‌احمر در طول این 40سال می‌توان به فعالیت بیش از ٥٣١ پایگاه امدادونجات جادهای، کوهستانی و دریایی، بیش از ٤٠ درمانگاه تخصصی و عمومی، بیش از ٢٠ بیمارستان سریع‌الاستقرار، ١١٩ مرکز توانبخشی و ارتوپدی و چهار بیمارستان و مرکزدرمانی داخل کشور اشاره کرد.
جمعیت هلال‌احمر در 40سال گذشته تلاش کرده در همه صحنه‌ها ازجمله جنگ، حوادث و... کنار مردم باشد. این جمعیت با توجه به ظرفیت‌های مختلف در عرصه‌های امدادونجات، سلامت، داوطلبی، آموزش همگانی و... نه‌تنها در کشور که حتی در دنیا نیز به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین و کارآمدترین جمعیت‌های ملی معرفی می‌شود. عضویت نزدیک به 2میلیون داوطلب، توان بالای لجستیکی جمعیت هلال‌احمر در امدادونجات و پتانسیل بالای درمانی این مجموعه باعث شده تا این سازمان مردم‌نهاد در کنار ماموریت اصلی خود، به‌عنوان معین دولت، نقش و ماموریت‌های حاکمیتی را نیز به عهده بگیرد. ماموریت‌هایی که بدون تردید باعث شده است تا این سازمان مردم‌نهاد به موفقیت‌های متعددی در بخش‌های مختلف دست یابد، اما نگهداشت تمام این دستاورد‌ها بدون توجه مسئولان دولتی به فعالیت داوطلبانه و حفظ اعتماد اجتماعی و پرهیز از حاشیه‌سازی‌های سیاسی امکان‌پذیر نیست. «شهروند» به مناسبت فرا رسیدن چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به مرور چهار دستاورد وموفقیت این سازمان پرداخته است.
خودکفایی در تولید اقلام امدادی
صنایع نساجی هلال ایران یک شرکت عام‌المنفعه است که ماموریت فرامرزی دارد. این شرکت در سال ١٣٣٦ تاسیس شده و با نام‌های مختلف فعالیت کرده است. در سال ١٣٧٣ شرکت توسط جمعیت هلال‌احمر خریداری شد و فعالیت خود را مطابق اهداف جمعیت هلال‌احمر پیش برد. این شرکت تولید انواع نخ، پارچه، پتو و به‌طورکلی انواع محصولات نساجی و فروش محصولات تولیدی را برعهده دارد. کارخانه شرکت صنایع نساجی هلال در تهران، در کیلومتر ١٨ جاده مخصوص تهران-کرج قرار دارد و در زمینی به مساحت ٥٢هزار مترمربع احداث شده است. شش‌کارگاه، سوله‌ها، ماشین‌آلات صنعتی و... ازجمله امکانات شرکت هستند، اما آن‌چه کار شرکت را خاص کرده، نه سوله‌ها و کارگاه‌ها و نه ماشین‌آلات صنعتی آن، بلکه روحیه امدادی کارگران و کارکنانی است که تنها برای کسب درآمد کار نمی‌کنند. شرکت صنایع نساجی هلال ایران با بیش از نیم‌قرن تجربه در زمینه تولید و تامین ملزومات امدادی کشور، دارای ظرفیتی کم‌نظیر در منطقه است. کارگران کارخانه می‌کوشند با تولید محصولات امدادی، آن زمان که طبیعت روی تند و تلخ خود را به روی بشر می‌گشاید، زمینه لازم را برای تسریع و تسهیل عملیات نجات و تامین نیاز مددجویان فراهم آورند. این شرکت هم‌اکنون بزرگترین تولید‌کننده چادرهای باکیفیت در منطقه است.
تسکین گر دردِ دردمندان
نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر چهار هدفِ تعریف‌شده دارد؛ یکی از این اهداف «تسکین آلام بشری» و هدف دیگر هم «حمایت از زندگی و سلامت انسان‌ها بدون درنظر گرفتن هیچ‌گونه تبعیض میان آنها»ست. «داروخانه‌های هلال‌احمر در راستای همین اصول و با هدف کمک به بیماران فعالیت می‌کند. این داروخانه‌ها براساس وظیفه حمایت و کمک به افراد محروم تاسیس شده است. این یک امر طبیعی است که هلال‌احمر با توجه به وظیفه درمانی‌اش به تدارک دارو هم بپردازد.»
هلال‌احمر جمعیت عام‌المنفعه‌ای است که براساس بند ٨ ماده ٣ اساسنامه خود، نزدیک به ٣٠سال است به تامین و عرضه دارو می‌پردازد و حالا ٣٦ داروخانه در مراکز استان‌های مختلف دارد؛ ٣٦ داروخانه‌ای که تنها به عرضه داروهای معمولی علاقه‌مند نیستند؛ آنها بیشتر تمرکز خود را بر روی داروهای کمیاب در کشور قرار داده‌اند. سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر که مسئولیت خطیر تامین داروهای مورد نیاز جامعه و توزیع سالم و به‌موقع اقلام دارویی و به‌ویژه داروهای حیاتی را به عهده دارد، در دو دهه گذشته پای به میدان تولید انواع دارو و تجهیزات پزشکی گذاشته و همپای صنایع بزرگ دارویی تلاش دارد برای خودکفایی ایران اسلامی در عرصه تولید دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین داروهای خاص و مورد نظر وزارت بهداشت، گام‌های اساسی بردارد. برنامه‌ریزی برای تولید داروهای ضدسرطان و هورمونی همچنین تولید واکسن‌های انسانی در شرکت دارویی «سها»، تولید استاندارد داروهای طب سنتی و ایجاد بستری مناسب برای کاربردی‌کردن تحقیقات، ترویج فرهنگ مصرف گیاهان دارویی، ارایه خدمات مطلوب درمانی به شهروندان همچنین تلاش برای تحول بخشیدن به نظام توزیع دارو با هدف تامین رفاه حال هموطنان در سطح داروخانه‌های هلال‌احمر، برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدتی هستند که در ذهن دست‌اندرکاران پرتلاش مجموعه سازمان تدارکات پزشکی هلال‌احمر نقش بسته و امروز با مساعدت مسئولان جمعیت هلال‌احمر و همت مدیران این سازمان بخش عمده‌ای از این طرح‌ها عملیاتی شده و آن‌چه می‌ماند، قطعا در آینده‌ای نزدیک محقق خواهد شد.
«سلامت » پیشانی و کانون حیاتی خدمات هلال‌احمر
جمعیت‌های هلال‌احمر ایران یک سازمان مردم‌نهاد غیردولتی است که به صورت داوطلبانه و مردم‌نهاد اداره می‌شود، اما به دلیل این‌که بخشی از فعالیت‌های حاکمیتی دولت در ایران به این نهاد سپرده شده، این نهاد به‌عنوان معین دولت در حوزه‌های امدادونجات، بهداشت و درمان، آموزش و برنامه فرهنگی در کشور شناخته شده است. فعالیت‌های هلال‌احمر در حوزه سلامت در عرصه‌هایی مانند توانبخشی است که بیش از پیش با مددجویان و توان‌یابان اجتماعی مرتبط است. در حقیقت سلامت در جمعیت هلال‌احمر نه به‌عنوان یک مکمل، بلکه پیشانی و کانون حیاتی خدمات هلال‌احمر به حساب می‌آید. هلال‌احمر نقش بسزايي هم در تامين امنيت سلامت جامعه و تسکین آلام بشری دارد و در اين راستا حتی جمعيت هلال‌احمر در عرصه بين‌المللي نیز وظایفی را عهده‌دار است. حالا تکرار «اتفاقات خوب»، عنوانی است که می‌توان به فعالیت‌های هلال‌احمر در حوزه سلامت در سال‌های انقلاب اشاره کرد. خبرهای خوبی که این روزها باز هم باعث شده است تا فعالیت‌های این سازمان مردم‌نهاد در عرصه سلامت بیش از پیش نمایان شود. «شهروند» به نمونه‌ای از این فعالیت در طول 40سال انقلاب اشاره دارد.
معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی جمعیت هلال‌احمر همسو با مواد ۲ و ۳ قانون اساسنامه خود یعنی تسکین آلام‌بشری و حمایت از سلامت و زندگی انسان‌ها در داخل و خارج از کشور در زمینه ارایه خدمات بهداشتی و درمانی در مراکز درمانی خارج از کشور وارد عمل شده و همگام با برنامه‌های وزارت خارجه در کشور متبوع فعالیت‌های درمانی خود را به مردم آن کشور ارایه می‌کند. بر این اساس جمعیت هلال‌احمر ایران درحال حاضر ۱۵مرکز درمانی فعال در ۱۴ کشور دنیا در قاره‌های آسیا، اروپا، آفریقا، اقیانوسیه، آمریکای شمالی و جنوبی دارد و خدمات درمانی لازم را به مردم این کشورها ارایه می‌کند. در این زمینه جمعیت هلال‌احمر چهار مرکز فعال در قاره آسیا دارد که در لبنان، جمهوری‌آذربایجان، افغانستان و پاکستان خدمات درمانی لازم را به مردم نیازمند ارایه می‌کند.
نخستین مرکز اقامتی – رفاهی (هتل بیمارستان) تهران نیز در جمعیت هلال‌احمر افتتاح شد. از آن‌جا که در برخی موارد درمان‌های تخصصی زمانبر بوده و نیاز دارد تا بیماران مدت زمان طولانی را صرف درمان کنند و همین‌طور با توجه به این‌که دسته‌ای از مراجعه کنندگان از شهرستان‌ها یا سایر کشورها در مجتمع دارویی-درمانی هلال ایران حاضر می‌شوند، جمعیت هلال‌احمر با هدف تامین آسایش بیماران و توسعه توریسم درمانی تصمیم به راه‌اندازی این مرکز اقامتی-درمانی گرفت. این مرکز در دوران حضور نیرو های تروریستی در کشورهای همسایه سوریه و عراق، میزبان بسیاری از مجروحان این کشورها بوده است.
بیمارستان فوق‌تخصصی نورافشار نخستين بيمارستان بازتواني و پزشكي- ورزشي در سطح منطقه است كه تحت توليت جمعيت هلال‌احمر جمهوري اسلامي ايران و با حمايت علمي دانشگاه علوم‌پزشكي تهران اداره مي‌شود. بیمارستان نورافشار در سال١٣٧٩ مجددا در اختیار جمعیت قرار گرفت، اما با توجه به فرسودگی بیمارستان، تصمیم به نوسازی و توسعه بیمارستان گرفته و چندین طرح برای راه‌اندازی آن ارایه شد. کاربری بیمارستان از بیمارستان عمومی به تخصصی تغییر یافت و درنهایت این بیمارستان در اردیبهشت‌ماه ١٣٩٢ به‌عنوان نخستین بیمارستان بازتوانی و پزشکی- ورزشی خاورمیانه مجددا راه‌اندازی شد. درحال حاضر بیمارستان نورافشار به‌عنوان معتبرترین بیمارستان فوق‌تخصصی به واسطه ارایه بالاترین مراقبت‌های ایمن، باکیفیت و بیمارمحور در سطح کشور شناخته می‌شود.
خدمتی به نام امدادونجات
یک «امداد» دارد و یک «نجات»؛ در مورد سازمان امداد و نجات حرف می‌زنم با سیاست‌گذاری برای توسعه آگاهی‌های همگانی، ارایه خدمات امدادی به آسیب‌دیدگان و کمک به آنها جهت بازگشت به زندگی عادی تلاش می‌کند، از طریق آمادگی و بکارگیری جدیدترین و کارآمدترین تجهیزات، فناوری و اطلاعات علمی و منابع انسانی متخصص به این کار مبادرت می‌ورزد؛ در جهت برقراری دوستی و تفاهم متقابل و صلح پایدار میان ملت‌ها و همچنین حمایت از زندگی و سلامت انسان‌ها بدون در نظر گرفتن هیچ‌گونه تبعیض میان آنها گام برمی‌دارد.
پس از تاسيس جمعيت هلال‌احمر در سال ١٣٠١ و با وقوع زلزله‌اي در خرداد ١٣٠٢ در شرق خراسان و سه ماه بعد در سيرجان و كرمان و جاري‌شدن سيلاب‌هاي گسترده در همان سال در استان‌هاي گيلان، مازندران، آذربايجان شرقي و اصفهان نخستين استمداد ملي براي كمك به آسيب‌ديدگان در سطح كشور صورت گرفت و همین یاری‌رسانی جرقه‌اي براي سازماندهي تشكیلاتي آن شد. از سازمان امدادونجات حرف می‌زنم؛ سازمانی که خدمات گسترده آن در عمليات‌هاي مختلف ملي و بين‌المللي موجب شده جمعيت هلال‌احمر ايران جايگاه ويژه‌اي بين جمعيت‌هاي صليب‌سرخ و هلال‌احمر كسب كند و به‌عنوان يكي از ١٠ جمعيت قدرتمند جهان در پاسخگويي به سوانح و حوادث مطرح شود. سطرهای پیش‌رو، نگاهی است کوتاه بر برخی از دستاوردهای مراکز مختلف این سازمان، در سازمانی که یک «امداد» دارد و یک «نجات».
پایگاه‌های امدادونجات جادهای بعد از انقلاب ایجاد شد و پیش از آن هیچ فعالیت منسجمی در اینباره انجام نمی‌شد. البته وجود پایگاه‌ها به تنهایی کفایت نمی‌کرد، برای همین به حضور نیروهای متخصص هم نیاز بود، همین ماجرا سرآغاز فعالیت تازه‌ای شد؛ جذب نیروهای مختلف، نیروهایی که پس از گذراندن دوره‌های آموزشی به امدادگر تبدیل می‌شدند. حالا بیش از ۶۰هزار امدادگر و نجاتگر درجه‌بندی‌شده به فعالیت مشغولند. در هفت درجه امدادی؛ امدادگر سه، امدادگر دو، امدادگر یک، نجاتگر سه، نجاتگر دو، نجاتگر یک و ایثار. امدادگران و نجاتگران آموزش‌های تخصصی و ویژه‌ای می‌بینند تا به‌عنوان نیرویی متخصص شناخته شوند، مانند امدادگران و نجاتگرانی که درجه امدادی نجاتگر سه تا ایثار دارند.
از زمانی که جمعیت هلال‌احمر ایران وظیفه امدادونجات بین‌شهری را به عهده گرفت، پایگاه‌های متعددی را راه‌اندازی کرد و فعالیت‌های زیادی را در این رابطه انجام داد، به طوری که در این سال‌ها، ۴۷۹ پایگاه امدادونجات بین‌شهری در سراسر ایران ایجاد شد. همچنین ۶۰ پایگاه کوهستان و ۲۰ پایگاه ساحلی که در مجموع تعداد پایگاه‌های ذکر شده به ۵۵۹ پایگاه می‌رسد. این تعداد رقم قابل توجهی است، اما با رشد روزافزون جمعیت و توسعه شبکه راه‌ها در سراسر کشور، طبیعتا در سال‌های آینده به پایگاه‌های خیلی بیشتری نیاز است. جمعیت بیشتر می‌تواند سوانح جادهای بیشتری را هم به دنبال داشته باشد، برای همین به سنجش دقیق‌تری برای ایجاد پایگاه‌های امدادونجات جادهای نیاز است. اقدامی که به همت جمعیت هلال‌احمر ایران صورت گرفت این است که آمایش سرزمینی انجام شد و براساس آن نیاز ایران به پایگاه‌های امدادونجات مشخص شد. این برآورد نشان می‌دهد که در ۱۰سال آینده به ۱۲۰۰ پایگاه امدادونجات در سراسر ایران نیاز است، چیزی که علاوه بر بودجه برای تامین زیرساخت‌های آن، همت بلند مسئولان و البته یاری نیروهای داوطلب و نیز امدادگران را می‌طلبد. همسو با این فعالیت‌ها، جمعیت هلال‌احمر در سراسر کشور دارای ۲۷ پایگاه امداد هوایی است که با توجه به نیاز استان، حوادث و … بالگرد امدادی هلال‌احمر به شکل ثابت یا موقت در استان مستقر می‌شود.