عباس عبدی روزنامه‌نگار
سيل اخير يك واقعيت را نشان داد و اين‌كه بخش مهمي از دنبال‌كنندگان اخبار سيل لبه تيز انتقادات خود را متوجه دولت و به معناي كلي‌تر حكومت و نهادهاي مربوط كردند. برخي از پژوهش‌ها نشان داده است كه بيش از نيمي از كانال‌هاي تلگرامي به طور مستقيم از عملكرد دولت در بحران سيل انتقاد کرده‌اند و تنها 5درصد آنان به بازتاب وعده‌هاي دولت در جريان سيل پرداخته‌اند. همچنين بيش از 70درصد كاربران چنين نقدهايي کرده‌اند. پرسش اين است كه چرا چنين شرايطي وجود دارد؟
در درجه نخست بخشي از اين وضعيت غيرطبيعي نيست. در هر حال مردم و جامعه دنبال محملی هستند تا به تحليل و چرايي وضعيت خود بپردازند. به‌طور طبيعي دولت مهمترين هدف در راه تحقق اين امر خواهد بود. ولي همه ماجرا اين نيست. عوامل ديگري نيز در تشديد اين مسأله وجود دارند.
اول از همه عدم حضور تمام و کمال دولت در عرصه پاسخگويي و رسانه‌ای است. سیل اخیر موضوعي است كه طبق مطالعات موجود بالاي 95درصد مردم پيگير اخبارش بوده‌اند، بنابراین شايسته بود كه دولت حضوري لحظه‌اي و موثر در عرصه رسانه و پاسخگويي در پدیده سیل مي‌داشت.
عامل دوم حجيم بودن حکومت در ايران است. حکومتي كه همه كارها را در ذيل خود تعريف مي‌كند، بسيار بزرگ و قدرتمند خواهد شد، ولي به موازات بزرگتر بودن، نشانه خوبي براي هدف قرار گرفتن است. هرچه بزرگتر باشيد، نشانه‌روي عليه شما، راحت‌تر و كم‌خطاتر است. در همين زمينه حذف نهادهاي مردمي از مشاركت در امور مدني مثل كمك و امدادرساني‌هاي مشابه در زلزله و سيل و... نمونه مناسب در تأیید این ادعا است. به ميزاني كه نهادهاي مردمي بركنار از اين امور باشند، دولت در انجام اين وظيفه ناتوان خواهد شد. در حقيقت انجام چنين اقداماتي به تنهايي از عهده هيچ دولتي برنمي‌آيد و نيازمند نيروهاي داوطلب و نيكوكار است. عامل مهم بعدي فقدان رسانه رسمي معتبر است. در همين داده‌های پژوهشی مي‌بينيم؛ كانال‌هايي كه تا حدي رسمي هستند، خيلي كمتر از مردم و كاربران عادي عليه دولت نقد كرده‌اند. چرا؟ به دليل اين‌كه آنان بايد مسئولانه‌تر بنويسند. حال اگر چندين رسانه معتبر رسمي داشتيم يا برنامه‌های صداوسيما نزد مردم معتبر بود، هيچ‌گاه مردم برای پیگیری اخبار سیل به صورت افراد ناشناخته در فضاي مجازي غرق نمي‌شدند كه راحت‌ترين كار آنان حمله به دولت و حکومت باشد. عامل ديگر فقدان اعتماد مردم به نهادهاي عمومي است. هنگامي كه اعتماد زايل شود كارهاي خوب نيز بد ارزيابي خواهد شد و كارهاي بد، بدتر! بسياري از اين انتقادات درباره سيل به نوعي تلافي جامعه درباره انتقادات ديگر و به طول كلي كمبود اعتماد است. با اين حد از بدبيني انجام وظيفه به نسبت سخت خواهد شد، لذا پيشنهاد مي‌شود دولت در كنار كمك به سيل‌زدگان بكوشد ارتباط خود را با جامعه قوي‌تر كرده و به بازسازي اعتماد خود مشغول شود و حضور نهادهاي مدني و مردمي را براي مشاركت به رسميت بشناسد و اندازه خود را كوچك كند تا به راحتي هدف قرار نگيرد.