عباس عبدی روزنامهنگار
جرم دو تعریف دارد و این دو تعریف بايد مكمل يكديگر باشند. تعريف حقوقي آن، فعل يا ترك فعلي است كه براي آن مجازات تعيين شده است. ولي تعريف اجتماعي جرم، آن فعل يا ترک فعلي است كه موجب از ميان رفتن نظم اجتماعي شود و اكثريت مهم و قاطع جامعه نسبت به آن ابراز انزجار كنند. براي مثال قتل و دزدي هم نظم را از ميان ميبرد و هم اينكه مردم و به تعبير دقيقتر قاطبه مردم مرتكبان آن را محكوم ميكنند و به لحاظ قانوني هم مجازات دارد. مرتکبان آنها هم نزد مردم سرشکسته خواهند بود.
حالا فرض كنيد كه عملي رخ ميدهد كه صدها و بلكه هزاران نفر در روز با افتخار یا بدون سرشکستگی و آشكارا آن را انجام ميدهند. هيچكس هم متعرض كار آنان نميشود و از نظر مردم هم رفتار آنان مخل نظم اجتماعي نيست، حتي اگر آن را نپسندند. براي مثال سيگار كشيدن از نظر بسياري افراد ناپسند است ولي كسي دوست ندارد كه آن را جرم بداند، حتي اگر در عمرش لب به سيگار نزده باشد و از بوي آن نيز بدش بيايد. اگر سيگار كشيدن جرم شود، روزانه صدها هزار پرونده قضائي بايد تشكيل شود. اين يعني بيمعنا كردن مفهوم جرم. جرم فعلي است كه تعداد معدودي افراد آن را مرتكب ميشوند نه آنکه صدها و هزاران نفر مرتکب آن شوند. مثل آنچه تحت عنوان بیحجابی در قانون آمده است.
با اين مقدمه اين چه جرمي است كه در يك روز هزاران نفر مرتکب آن میشوند و بايد براي رسيدگي و پیگیری به پليس مراجعه كنند؟ مسأله دفاع از فعل و رفتار آن افراد نيست، بلكه هنگامي رفتارهايي را شايسته پيگرد ميدانيم كه در يك فراخوان هزاران نفر را شامل ميشوند، كساني كه بدون ذرهاي احساس ناراحتي از رفتارشان مراجعه ميكنند و در اين صورت حتما يك جاي كار اشكال دارد.
به علاوه اگر فعل اين افراد جرم است، تذكر برای ارتکاب نخستينبار و سپس برخورد با تکرارهای بعدي به كلي خلاف قانون است. همچنین اين نحوه احضار به پليس هيچ جايگاه قانوني ندارد. در شرايطي كه اوباش درحال اقدامات جنايتكارانه هستند و روحانيون بيگناه را به گلوله ميبندند، مشغول شدن پليس به اين امر جز كاهش سرمايه اجتماعي نتيجه ديگري ندارد. كافي است 10سال پيش را به ياد آوريم كه با چه شور و حرارتي با راپل اقدام به برداشتن گيرندههاي ماهواره ميكرديم و اكنون آن اقدامات به تاريخ و خاطرهها سپرده شده است. اقداماتي كه جز دردسر و اتلاف انرژي و استهلاك نيروي پليس هيچ نتيجه مثبتي نداشت، سهل است كه عوارض آن منفي بود.
قانون حجاب روشن است و در تبصره ماده 638 قانون مجازات اسلامي آمده است. این تبصره مربوط به حجاب شرعي است كه ربطي به داشتن و نداشتن روسري ندارد. براساس آن بيرون بودن مو نيز اشكال دارد. براي دختران 9سال و بيشتر هم بايد اجرا شود. دقيقا مطابق قانون. اگر ميتوانيد اجرا كنيد و اگر نميتوانید پس اصلاح كنيد و اين همه بر مسألهاي پافشاري نشود كه نتيجهاي جز خسارت بیشتر در افکار عمومی ندارد.