مریم شکرانی| تهرانیها تنها حدود 20درصد واگنهای مترو و نیمی از اتوبوسهای مورد نیازشان را در اختیار دارند.
50درصد از اتوبوسهای شهری تهران از رده خارج و فرسوده هستند و بنا بر اعلام شورای شهر، روزانه 300 مورد خرابی اتوبوس در تهران رخ میدهد و مسافران حملونقل عمومی را عاصی و درمانده میکند. این درحالی است که براساس گزارش بانک جهانی آلودگی هوا سالانه نزدیک به 28هزارمیلیارد تومان خسارت اقتصادی به تهران وارد میکند. با این حال، مرکز پژوهشهای مجلس گزارش داده است که دولت سالانه 200هزارمیلیارد تومان یارانه سوخت به صاحبان خودروهای شخصی پرداخت میکند. خودروهایی که ترافیک تهران را قفلتر میکنند و آلودگی هوا را بیشتر.
جالب است بدانید تنها در حدود 5ماه یارانه بنزین خودروهای شخصی میشود ازدحام جمعیت متروی تهران را به وضع استاندارد رساند و تنها با یارانه 22روز خودروهای شخصی میتوان اتوبوس مورد نیاز تهرانیها را در اختیار آنها گذاشت تا افرادی که از حملونقل عمومی استفاده میکنند، تحتفشار کمتری باشند.
کاهش 30درصدی
استفاده از اتوبوس در تهران
«از خودروی شخصی کمتر استفاده کنید» این شعار را تهرانیها بارها و بارها شنیدهاند. تهرانیهایی که درست در آستانه فصل سرد با آلایندگی کشنده هوا مواجه میشوند و ناچارند روزهایی از سال را با عنوان روزهای پرخطر آلودگی در خانه بمانند اما جالب است بدانید سیاستگذاریهای اقتصادی به سمتی بوده است که تهرانیها بیشتر و بیشتر از خودروی شخصی استفاده کنند و قید وسایل حملونقل عمومی را بزنند.
حالا استفاده از اتوبوس در تهران 30درصد کاهش داشته است. محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران با اعلام این موضوع گفته است که در یکدهه گذشته میزان استفاده تهرانیها از اتوبوس از ۳.۲میلیون به ۲.۳میلیون سفر در روز رسیده است.
او همچنین گلایه کرده که در 6سال، نه یک ریال یارانه بلیت مترو و نه یک دستگاه اتوبوس تحویل تهران نشده است.
جالب است بدانید شرکت اتوبوسرانی تهران اعلام کرده که بالای 50درصد اتوبوسهای شهری تهران فرسوده است. موضوعی که هاشمی هم به آن اشاره کرده و گفته است: «روزانه بیشتر از 300 مورد توقف اتوبوس به دلیل خرابی داریم که این موضوع باعث افزایش ترافیک و نارضایتی مسافران حملونقل عمومی شده است.»
هاشمی توضیح داده است: «تعداد ناوگان اتوبوسرانی تهران، در 10سال گذشته از بیش از ۷هزار دستگاه، به جای 30درصد افزایش مطابق برنامه، به کمتر از 6هزار دستگاه رسیده و عمر آن هم از ۵سال به ۱۱سال رسیده است.»
صندلی اتوبوس
تنها برای یکششم مسافران تهرانی
شرکت اتوبوسرانی اعلام کرده است که تهران حداقل 4هزار دستگاه اتوبوس کم دارد. درحال حاضر حدود 6هزار و 300 دستگاه اتوبوس در ناوگان اتوبوسرانی شهر تهران فعالیت دارد که این اتوبوسها بهطور میانگین 49 صندلی دارند. شرکت اتوبوسرانی اعلام کرده که تعداد صندلی اتوبوسهای شهری به صورت فابریک 32 صندلی است که این شرکت برای رفاه بیشتر حال مسافران تعداد صندلیها را به 49 صندلی افزایش داده است.
براساس اعلام شرکت اتوبوسرانی، روزانه 2میلیون مسافر در اتوبوسهای تهران جابهجا میشوند.
اگر تمام 6هزار و 300 دستگاه اتوبوس شهری 49 صندلی داشته باشند، درمجموع تنها حدود 308هزار صندلی در اختیار مسافران تهرانی است. با این حساب صندلیهای موجود تنها کفاف کمتر از یکششم مسافران را میدهد و بقیه سرپا میایستند.
مسافران مترو چند واگن کم دارند؟
وضعیت متروی تهران از اتوبوسهای شهری بدتر است. گرچه شرکت اتوبوسرانی معتقد است که چیزی حدود نیمی از مسافران تهرانی اتوبوس مورد نیازشان را در اختیار دارند اما مسافران مترو تنها حدود 21درصد واگنهای مورد نیازشان را در اختیار دارند.
درحال حاضر متروی تهران 1400 واگن در اختیار دارد که البته گفته میشود بخشی از این واگنها برای تعمیر و نوسازی درحالت استندبای قرار دارند. پیروز حناچی، شهردار تهران میگوید که متروی تهران حداقل 2هزار واگن کم دارد. بنا به گفته حناچی، روزانه 2میلیون مسافر با مترو جابهجا میشوند اما هدفگذاری برای جابهجایی 7میلیون مسافر است.
بنا به اعلام شرکت بهرهبرداری راهآهن شهری تهران و حومه هر واگن مترو حدود 300نفر ظرفیت دارد. اگر بخواهیم مسافران مترو را در حالت استاندارد ظرفیت واگنها جابهجا کنیم، درحال حاضر به چیزی حدود 6هزار و 600 واگن مترو نیاز داریم. این درحالی است که تنها 1400 واگن در اختیار مسافران است و در واقع تهرانیها حدود 5هزار و 200 واگن کم دارند تا بتوانند درحالت رفاه از مترو استفاده کنند.
یارانه 200هزارمیلیارد تومانی
برای خودروهای شخصی
کمبود واگن مترو و اتوبوس شهری درشرایطی اتفاق میافتد که شرکت اتوبوسرانی اعلام کرده برای خرید هر دستگاه اتوبوس شهری دو کابین به 3میلیارد تومان نیاز است و برای خرید هر واگن مترو نزدیک به 15میلیارد تومان نیاز داریم. این موضوع را محمد علیخانی، رئیس کمیسیون حملونقل و ترافیک شورای شهر تهران گفته و تأکید کرده که قبل از نوسانات ارزی خرید هر واگن مترو تنها 5میلیارد تومان هزینه داشت که حالا این رقم سهبرابر شده است.
درهمین شرایط دولت سالانه رقم کلانی بابت یارانه بنزین به صاحبان خودروهای شخصی پرداخت میکند. براساس آخرین گزارشی که مرکز پژوهشهای مجلس منتشر کرده است، سالانه 987هزارمیلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت میشود که از این میزان 600هزارمیلیارد تومان یارانه برای حوزه انرژی، نفت و مشتقات آن پرداخت میشود و از این بین 200هزارمیلیارد تومان در سال صرف پرداخت یارانه بنزین به خودروها میشود.
به عبارت دیگر، دولت روزانه رقمی نزدیک به 548میلیارد تومان یارانه بنزین میدهد. اگر شهرداری تهران بخواهد درحالت استاندارد، واگن به مسافران مترو اختصاص بدهد، درحدود 6هزار و 600 واگن نیاز دارد که درحال حاضر تنها 1400 واگن آن موجود است. به عبارتی، متروی تهران 5هزار و 200 واگن کمبود دارد. اگر هزینه خرید هر واگن مترو را 15میلیارد تومان درنظر بگیریم، به 78هزارمیلیارد تومان اعتبار نیاز است تا واگنهای مورد نیاز متروی تهران تأمین شود. این رقم تنها معادل یارانه بنزین حدود 5ماه کشور است.
هزینه خرید هر دستگاه اتوبوس دوکابین شهری بنا به اعلام اتوبوسرانی تهران حدود 3میلیارد تومان است. شرکت اتوبوسرانی تهران معتقد است که تهران حداقل 4هزار اتوبوس شهری کم دارد. با این حساب برای تأمین این میزان کمبود اتوبوس به 12هزارمیلیارد تومان اعتبار نیاز است. این میزان اعتبار تنها یارانه حدود 22روز بنزین است.
چیزی نزدیک به 20میلیون دستگاه خودرو در ایران شمارهگذاری شده است که یکپنجم آن، یعنی حدود 4میلیون دستگاه خودرو در تهران تردد میکند. این آماری است که راهنمایی و رانندگی منتشر کرده است و البته به این میزان خودروی تهران 3میلیون دستگاه موتورسیکلت هم اضافه کنید.
3.5 میلیون تومان سهم هر تهرانی از خسارت آلودگی هوا
از این گذشته، آلودگی هوا سالانه 2.6میلیارد دلار خسارت اقتصادی برای تهران به بار میآورد. این گزارشی است که بانک جهانی اعلام کرده است. اگر قیمت دلار را 11هزار تومان درنظر بگیریم، آلودگی هوا تقریبا 28هزارمیلیارد تومان در سال به تهرانیها خسارت میزند. اگر جمعیت تهران را نزدیک به 8میلیون نفر درنظر بگیریم، سرانه هر تهرانی از خسارت آلودگی هوا نزدیک به 3میلیون و 570هزار تومان است که دولت با پرداخت یارانه بنزین به خودروهای شخصی نهتنها این خسارت را تشدید میکند بلکه یارانه سوخت به اقشار ضعیف که از حملونقل عمومی استفاده میکنند، نرسیده و بیشتر به جیب خانوادههای مرفهی میرود که صاحب چند خودرو هستند. چنانکه گزارش مرکز پژوهشهای مجلس هم به این موضوع تأکید دارد. براساس این گزارش، درحال حاضر دهک دهم یعنی ثروتمندترین ایرانیها 23برابر دهک فقیر از یارانه سوخت استفاده میکند.