[شهروند] خبرها حکایت از بالارفتن آمار ابتلا به کرونا در تعدادی از استان‌ها دارد. فارس، خوزستان، زنجان، قم و مازندران در روزهای گذشته با افزایش ابتلا به کووید-19 مواجه شده‌اند؛ اتفاقی که مسئولان این استان‌ها را نگران کرده است. در گزارش اخیر کمیته اپیدمیولوژی کووید-19 وزارت بهداشت هم نام 10 استان تهران، البرز، اصفهان، سمنان، قم، آذربایجان شرقی و زنجان، یزد، قزوین و مرکزی در لیست استان‌هایی با بروز بالای کرونا قرار گرفته است. وضع شیوع اما در دو استان مازندران و اردبیل که پیشتر به‌عنوان استان‌هایی با شیوع کم شناخته می‌شدند هم از بالارفتن آمارها حکایت دارد. در این استان‌ها روند صعودی ابتلا گزارش شده است. این وضع برای کهگیلویه‌وبویر احمد که در بخش استان‌های با شیوع کم است، هم دیده می‌شود. مدیر کمیته اپیدمیولوژی ستاد مقابله با کرونا اما می‌گوید که این استان‌ها از قانون گرایش به سمت میانگین تبعیت می‌کنند؛ یعنی به طور طبیعی اعدادی که بزرگ هستند به سمت کم و اعدادی که کم هستند به سمت زیاد تمایل پیدا می‌کنند. بنابراین استان‌هایی که تا الان موارد ابتلا در آنها پایین بوده، اگر افزایش مختصری پیدا کنند، به طور قطع نشان‌دهنده شروع یک اپیدمی نیست. براساس اعلام علی‌اکبر حق‌دوست به «شهروند» اعداد در آلودگی مثل کرونا پس از مدتی به یک همگرایی می‌رسند. در قم و گیلان هم ابتدا آمار ابتلا بالا بود اما حالا روند نزولی پیدا کرده‌اند. استان‌هایی با شیوع کم به‌تدریج افزایش موارد پیدا می‌کنند اما این به معنی رسیدن به استان‌های آلوده با تعداد بالا نیست. از نظر میانگین تمام استان‌ها به هم نزدیک می‌شوند. به گفته او، مقدار کم افزایش به معنی بالارفتن خطر ابتلا و نیاز به اقدام جدی نیست.
افزایش آمار در تعدادی از استان‌ها
خطای اندازه‌گیری و تصادفی است
مدیر کمیته اپیدمیولوژی کووید- 19 ستاد مقابله با کرونا افزایش آمار ابتلاها در برخی از استان‌ها را خطای اندازه‌گیری عنوان می‌کند. به گفته او، تغییرات واقعی در آمارها را با تغییراتی که به دلایل مختلف ازجمله خطای اندازه‌گیری ایجاد می‌شود باید از هم متمایز کرد: «هر پدیده‌ای به طور طبیعی در روزها و هفته‌های مختلف تغییراتی خواهد داشت، درست مثل تغییر دما که به آن تغییرات تصادفی هم گفته می‌َشود. این موضوع برای هر بیماری یا حتی تصادفات هم اتفاق می‌افتد؛ یعنی برخی روزها آمارها بیشتر است و بعضی روزها کمتر. به اینها خطای تصادفی هم گفته می‌شود. در زمینه شیوع کرونا هم چنین اتفاقی افتاده است؛ یعنی در یک یا دو روز تغییراتی در جهت افزایش دیده می‌شود که این به معنی بالارفتن شیوع یا شروع یک اپیدمی جدید نیست.» به گفته این مسئول در وزارت بهداشت، اپیدمی واقعی طولانی‌مدت است و حداقل چهار تا پنج روز در یک مسیر ادامه دارد. بنابراین اگر دو روز افزایش آمار داشتیم و روز سوم کاهش پیدا کرد، نمی‌توان گفت که تغییری واقعی است: «مسأله دیگر توالی است، یعنی اگر اپیدمی واقعی باشد، ابتدا باید موارد سرپایی افزایش پیدا کند، بعد موارد بستری و سپس موارد بستری شدید و درنهایت به افزایش تعداد مرگ‌ها می‌انجامد. بنابراین اگر دو روز با بالارفتن موارد مرگ روبه‌رو شدیم اما هفته قبل از آن موارد بستری افزایش پیدا نکرده بود، این اتفاق را به‌عنوان تغییر واقعی حساب نمی‌کنیم.»
کلمات وضع سفید و قرمز درباره ایران
درست نیست
دو روز پیش به نقل از فرماندار شهرستان محمودآباد خبری درباره قرمزبودن وضع شیوع کرونا در این شهرستان منتشر شد. رئیس بیمارستان میبد هم دوم اردیبهشت از خارج‌شدن این شهر از وضع سفید و تبدیل وضع به قرمز خبر داده بود. این در حالی است که چهارم اردیبهشت، معاون کل وزارت بهداشت به‌صراحت اعلام کرد که هیچ استانی در کشور در وضع قرمز شیوع کرونا قرار ندارد. مدیر کمیته اپیدمیولوژی ستاد مقابله با کرونا اما بکارگیری این کلمات را نادرست می‌داند. او می‌گوید که سفید به معنی پایان خطر است در حالی که در هیچ جای کشور وضع سفید دیده نمی‌شود. از آن طرف هم می‌گویند وضع قرمز؛ یعنی بیماری همچنان در حال طغیان است و اپیدمی بالاست.
باز هم در کشور چنین شرایطی وجود ندارد، بنابراین به کار بردن این اصطلاحات درست نیست. به گفته حق‌دوست، بیماری در ایران هنوز به مرحله کنترل نرسیده بلکه مدیریت شده است و اصلا نمی‌توان تاریخ مشخصی برای پایان آن اعلام کرد: «با دانش فعلی کسی نمی‌تواند بگوید شیوع کرونا تا چه زمانی ادامه دارد و چه زمانی تمام می‌شود. منظور از پایان هم بازگشت به زندگی طبیعی است. خیلی از تغییرات را گذر زمان مشخص می‌کند.» به گفته او، کشورها در نیمکره جنوبی به سمت زمستان می‌روند. باید منتظر رفتارهای جدید ویروس ماند؛ اینکه میزان ایمنی متقاطع این بیماری چگونه است و آنهایی که مبتلا می‌شوند به ایمنی پایداری می‌رسند یا خیر. این فاکتورها برای تصمیم‌گیری درباره سرنوشت کرونا نیاز است که درحال حاضر پاسخی برای آن وجود ندارد.
سیگنالهای قوی مبنی بر بازگشت پیک شیوع از استان‌ها گزارش نشده است
مسئولان برخی استان‌ها در روزهای گذشته اعلام نگرانی کرده‌اند. علی اکبری، نماینده مردم شیراز در مجلس گفته بود که روند شیوع کرونا در این شهر در 10 روز گذشته سیر صعودی داشته است. در استان زنجان هم به نقل از معاون دانشگاه علوم پزشکی این استان، همین وضع گزارش شده است: «شمار مبتلایان به کرونا به‌طور تدریجی افزایش یافته است.» شریعتی، استاندار خوزستان از شیوع نگران‌کننده کرونا در شهر اهواز خبر داده است. او گفته که تعداد بیماران این شهر نسبتا در حال افزایش است. در این میان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم هم نسبت به بالا رفتن آمارها هشدار داده است؛ موضوعی که از سوی استاندار گیلان هم مطرح شده است. علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونای شهر تهران هم که مدت‌هاست نسبت به شرایط نگران‌کننده تهران هشدار می‌دهد، اخیرا گفته که آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا با شیب ملایم رو به افزایش است. چند روز پیش هم خبرهایی درباره احتمال شیوع مجدد کرونا در مازندران و آذربایجان شرقی آمد. اما رئیس کمیته اپیدمیولوژی ستاد مقابله با کرونا می‌گوید که همه این استان‌ها درحال تبعیت از همان قانون گرایش به مرکز هستند و تأکید می‌کند که بررسی‌های انجام‌شده نشان‌دهنده سیگنالهای قوی در این استان‌ها نیست؛ سیگنال‌هایی که نشان دهد موارد ابتلا بسیار بالا رفته و پیک مجددی در راه است: «در هیچ استانی شاهد بازگشت پیک نیستیم.» او درباره افزایش سفرها در تعطیلات نوروز و مشاهده تأثیر آن در همین روزها بر روند صعودی آمارها هم می‌گوید که تأثیر این سفرها تا 90درصد خود را نشان داده است. اگر این سفرها انجام نمی‌شد، سرعت کاهش موارد ابتلا به 10درصد هم می‌رسید، اما این‌طور نشد. با این حال به گفته او، میزان سفرهای انجام شده و آلودگی‌های ناشی از آن به اندازه‌ای نبوده که منحنی کاهنده شیوع را به سمت افزایش سوق دهد.
هر تصمیمی گرفته شود نتیجه آن 14 روز بعد
در آمارها مشخص می‌شود
بیشتر کارشناسان هم رفع محدودیت‌های تردد، کاهش فاصله‌گذاری اجتماعی و افزایش سفرها را دلیل بالا رفتن آمار در برخی استان‌ها عنوان کرده‌اند، در حالی که مدیر کمیته اپیدمیولوژی ستاد مقابله با کرونا می‌گوید که نمی‌توان به‌طور قطع چنین نظری داد، چرا که هر تصمیمی که گرفته می‌شود 14 روز بعد نتایج آن دیده می‌شود. البته گاهی هم آن‌قدر سیگنال‌ها ضعیف است که خطای اندازه‌گیری ایجاد می‌کند. بنابراین به‌طور معمول باید 20 روز بگذرد تا متوجه تغییرات شد. او تأکید می‌کند که بالا رفتن آمارها تغییرات تصادفی، خطای اندازه‌گیری و تبعیت از قانون گرایش به مرکز است: «اوضاع می‌توانست از این هم بدتر شود، مثل برخی از کشورهای دنیا که شاهد شدت شیوع در آنها هستیم. مردم ایران شرایط سختی را پشت سر گذاشتند و حمایت‌های خوبی هم داشتند.»
از بیست‌وسوم فروردین طرح فاصله‌گذاری اجتماعی به فاصله‌گذاری هوشمند تغییر کرد و موجب شد برخی از فعالیت‌ها در استان‌های کشور به جز تهران از سر گرفته شود. در تهران هم از سی‌ام فروردین این وضع برقرار و منجر به بالا رفتن حجم ترافیک، افزایش تردد و حضور مردم در خیابان‌ها و معابر شد. حالا هم خبر می‌رسد که به‌زودی مکان‌های زیارتی باز می‌شود و بوستان‌ها که تا قبل از این ممنوعیت ورود داشت، از روز چهارشنبه هفته گذشته، با لغو این ممنوعیت مواجه شد. از گوشه و کنار خبرهایی مبنی بر آغاز فعالیت‌های به گفته مسئولان پرخطر همچون آرایشگاه‌ها و باشگاه‌های خصوصی شنیده می‌شود که با وجود قوانین و برخوردهای سفت و سخت، در حال انجام است. همه اینها در شرایطی است که دو روز پیش، رئيس سازمان نظام پزشکی کشور در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهوری، نسبت به تعجیل در بازگشایی مراکز عمومی هشدار داد و اعلام کرد که این تصمیم‌ها منجر به گسترش و سرکشی بیماری در کشور می‌شود. او درخواست کرد تا حفظ جان و سلامت مردم در اولویت قرار گیرد.