[مجتبی پارسا] در زمان شیوع كرونا، سوئد متفاوت از سایر كشورهای اسكاندیناوی عمل كرد. این كشور برخلاف همسایگان خود كه محدودیت‌های شدیدی برای شهروندان‌شان قرار دادند، تقریبا هیچ محدودیتی اِعمال نكرد و برعكس، دیدن مردمی كه به سر كار می‌روند یا تصویر خیابان‌ها و كافه‌های شلوغ، تعجب بسیاری را برانگیخت.
در حالی كه در دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها، آموزش فاصله‌گذاری اجتماعی داده می‌شد، بچه‌ها به مدرسه می‌رفتند. كسب‌وكار، از سالن‌های آرایشگاه گرفته تا رستوران‌ها، همگی باز بود اما به مردم توصیه می‌شد تا حد ممكن در خانه بمانند و كارهای خود را در خانه انجام دهند.
روز هفتم آوریل (حدود 20 روز پیش)، دولت لایحه‌ای ارایه داد كه به او اجازه می‌داد خیلی سریع در صورت نیاز تصمیماتی موقت بگیرد. وزیر بهداشت هم از مردم می‌خواست از سفرهای غیر ضروری خودداری كنند: «فاصله خود را حفظ كنید و مسئولیت شخصی خود را بپذیرید.»
در میان كشورهای شمال اروپا كه فرهنگ، جغرافیا و ویژگی‌های جامعه‌شناختی یكسانی دارند، تفاوت رفتاری سوئد بسیار عجیب است. فنلاند در بیست‌وپنجم اسفند اعلام وضعیت اضطراری كرد، مدارس، رستوران‌ها و كافه‌ها را بست و همه تجمع‌های بیش از 10 نفر را ممنوع كرد. دانمارك از روز بیست‌ویکم اسفند اعلام تعطیلی عمومی كرد و اولین كشوری بود كه در اروپا مرزهای خود را بست و مدارس و رستوران‌ها را تعطیل كرد. نروژ نیز از اواخر اسفند محدودیت‌هایی برای مسافرت اِعمال و از آن زمان مدارس و مهدكودك‌ها را تعطیل كرد و همه كسب‌وكارها ازجمله آرایشگاه‌ها و سالن‌های زیبایی را بست.
بر اساس داده‌های دانشگاه جانز هاپكینز، میزان مرگ در سوئد حالا به شكل چشمگیری بالاتر از بسیاری دیگر از كشورهای اروپایی است: بیش از 21 مرگ در هر 100هزار نفر. در مقابل، میزان مرگ در دانمارك 7 در 100هزار نفر و در نروژ و فنلاند كمتر از 4 در هر 100هزار نفر است. سوئد تاكنون 18هزار و 640 مورد ابتلا و 2هزار و 194 مرگ در جمعیت 10.3 میلیون نفری‌اش ثبت كرده است. دانمارك 8هزار و 773 مورد ابتلا با 422 مرگ در جمعیت 5.8 میلیون نفری، نروژ 7هزار و 449 مورد ابتلا با 202 مرگ در جمعیت 5.4 میلیون نفری و فنلاند نیز 4هزار و 576 مورد ابتلا با 190 مرگ در جمعیت 5.5 میلیون نفری خود ثبت كرده‌اند.
دانمارك و نروژ حالا آرام آرام محدودیت‌ها را كاهش می‌دهند و تا 10 روز دیگر با بازشدن مدارس، كودكان می‌توانند به كلاس‌ها بازگردند. سالن‌ها و برخی كسب‌وكارها نیز در همین هفته در نروژ باز می‌شود. فنلاند نیز محدودیت‌ها را تا دو هفته دیگر تمدید كرده است.
جمهوری چك دارای جمعیتی هم‌اندازه سوئد است؛ 10.7 میلیون نفر. با این حال 7هزار و 404 مورد ابتلا و 221 مرگ را ثبت كرده است؛ یعنی چیزی حدود دو مرگ در هر 100هزار نفر. این كشور با بستن مدارس، رستوران‌ها، كافه‌ها و بیشتر فروشگاه‌ها، محدود كردن مسافرت‌ها و قرنطینه‌های اجباری برای مسافران و اجباری كردن ماسك در مكان‌های عمومی، رویكردی كاملا متفاوت نسبت به سوئد داشته است. گرچه آمار مرگ‌ومیر در سوئد به اندازه ایتالیا یا اسپانیا (به ترتیب با 44 و 49 مرگ در هر 100هزار نفر) نبوده است اما تفاوت‌های مختلف و پیچیده‌ای میان سوئد و این كشورها وجود دارد كه مقایسه آنها را دشوار می‌كند. مثلا ایتالیا جمعیت پیرتری دارد، افراد سیگاری در این كشور بیشتر هستند و تعداد بیشتری از خانواده‌ها با چند نسل در یك خانه زندگی می‌كنند (پدربزرگ، مادربزرگ، فرزندان و نوه‌ها).
رویكرد سوئدی
در روز نهم فروردین 2هزار محقق سوئدی نامه‌ای را امضا کردند كه از دولت می‌خواست خیلی سریع در جهت پیشنهادات سازمان بهداشت جهانی گام بردارد. محققان در این نامه نوشته بودند: «اقدامات باید به شدت ارتباط میان افراد جامعه را محدود كند و آزمایش روزانه افراد را افزایش دهد. این اقدامات باید تا حد امكان سریع صورت بگیرد، دقیقا همان‌طور كه در كشورهای همسایه ما صورت گرفته است. كشور ما نباید در مقابله با پاندمی كرونا یك استثنا باشد.»
در این نامه همچنین گفته شده بود كه هرگونه تلاشی برای ایجاد ایمنی جمعی، پشتیبانی علمی كافی ندارد. با این حال، اما مقامات سوئد هرگونه اقدام برای ایجاد ایمنی جمعی را رد كرده‌اند. «لنا هلینگرن» وزیر بهداشت سوئد به سی.ان.ان گفته است: «هیچ استراتژی برای ایجاد ایمنی جمعی در مقابل ویروس كرونا در سوئد وجود ندارد. سوئد همان اهدافی را دنبال می‌كند كه سایر كشورها برای نجات جان و سلامت عمومی دنبال می‌كنند.»
«جان آلبرت» استاد دپارتمان میكروبیولوژی موسسه كارولینسكا نیز به سی.ان.ان می‌گوید: «واضح است كه آمار مرگ در سوئد بیشتر از بسیاری از كشورهای اروپایی است، اما این تا حدی به علت عدم قرنطینه است.»
با این حال او می‌گوید كه باور دارد اكثر محققان در سوئد در مورد برنامه ایجاد ایمنی جمعی سكوت كرده‌اند، چراكه معتقدند این طرح می‌تواند جواب بدهد: «باید پرسید استراتژی سایر كشورها چیست؟ تا زمانی كه واكسنی پیدا نشده و بعید است پیدا شود، ایجاد ایمنی جمعی تنها گزینه‌ای است كه می‌تواند این بیماری را متوقف كند. حقیقت این است كه هیچ‌كس نه در سوئد و نه در هیچ‌جای دیگر دنیا نمی‌داند بهترین استراتژی چیست. زمان این را مشخص خواهد كرد.»
این استاد دپارتمان میكروبیولوژی می‌گوید كه قرنطینه «صرفا باعث كاهش آمارها می‌شود و كاهش آمار به معنای ناپدیدشدن موارد ابتلا نیست.» آژانس بهداشت عمومی سوئد در این هفته پیش‌بینی كرده كه تقریبا یك‌سوم مردم استكهلم تا پایان ماه آوریل (همین هفته) به كرونا مبتلا خواهند شد. این تعداد بیش از 200هزار نفر است و این عدد، بسیار بیشتر از كل آمار مبتلایان این كشور است. كمتر از 24 ساعت بعد، آژانس بهداشت در توییتر اعلام كرد كه «اشتباه محاسباتی» در گزارش آنها رخ داده است، اما باز هم تكرار كرد كه مدل‌های ریاضی نشان می‌دهد تا پایان ماه آوریل 26درصد مردم استكهلم به كرونا مبتلا خواهند بود. وزیر خارجه سوئد نیز به روزنامه انگلیسی گاردین گفته هنوز خیلی زود است كه بخواهیم در مورد رویكرد سوئد در مواجهه با كووید-19 قضاوت كنیم. مقامات سوئد از همان روزهای نخست از «مدل سوئدی» حرف‌می‌زدند و حالا هم به منتقدان می‌گویند باید صبر كرد و نتیجه را در آینده دید. گرچه حقیقتا هنوز دانسته‌های ما از این بیماری كم است و ویروس كرونا برای دنیا همچنان یك ویروس ناشناخته به‌حساب می‌آید، اما به نظر نمی‌رسد كه در آینده هم چیزی به نفع سوئد تغییر كند. خصوصا وقتی نگاهی به آمارها می‌اندازید و می‌بینید كه میزان مرگ در این كشور حتی از آمریكا هم بالاتر رفته است. سوئد از همان ابتدا به توصیه و درخواست از مردم اكتفا كرد و مقامات این كشور بارها بر این نكته تاكید كرده و می‌كنند كه هركس باید مسئولیت خود را برعهده بگیرد. به بیان دیگر هر سوئدی حق دارد سیاست خود را در پیش بگیرد. حالا نتیجه اقدامات یكی دو ماه گذشته را می‌بینیم. نتیجه اقدامات امروز سوئد و «مدل سوئدی» تا دو ماه دیگر مشخص خواهد شد.