متخصصان در گفت‌وگو با «شهروند» مطرح کردند
 
در پسا کرونا چه اتفاقی می‌افتد؟
 

 

[ملیحه محمودخواه] مدت‌هاست که دوران کرونا را پشت‌سر گذاشته، اما هنوز با سردردهای یک‌طرفه‌ای که چشمانش را هم به درد می‌آورد، دست به گریبان است. این سردردها وقتی سرکار و پشت میز کار به سراغش می‌آید، او را بیشتر آزار می‌دهد، کلافه می‌شود و مجبور است تا ساعت‌ها نور سیستمش را کم کند. پیش از آنکه کرونا بگیرد، این سردردها را تجربه نکرده بود و حالا 6ماه پس از آنکه از کرونا جان سالم به در برده، این سردردها جانش را به لبش رسانده است.
حاجی محمد امیدی نیز از زمانی که کرونا گرفت، کمتر در خیابان دیده می‌شود. بچه‌هایش می‌گویند از وقتی از بیمارستان مرخص شده، کمتر حرف می‌زند، خاطرات گذشته‌اش را به زحمت به یاد می‌آورد و اینها باعث شده که حاجی محمد خانه‌‌نشین شود.
این تنها درد پدر آنها نیست و خستگی هر روزه سبب شده است پدری که همیشه در باغ پشت خانه مشغول کار بوده، حالا تنها چشمش به شمعدانی‌های دور حوزه حیاط باشد و خستگی زیادش توان رفتن تا باغ پشت خانه را از او بگیرد.
عوارض بعد از کرونا موضوعی است که بسیاری از افرادی که پس از درمان از بیمارستان مرخص شده‌اند، با آن درگیر هستند و تا مدت‌ها آنها را درگیر می‌کند.
کرونا هر روز یک شکل از خود نشان می‌دهد و در هر پیک علایم بالینی آن تا حدودی تغییر می‌کند اما افرادی که دچار نوع شدید بیماری کووید-19 شده‌اند، حتی پس از بهبودی نیز تا مدت‌ها با عوارض مختلف این بیماری درگیر هستند.

کرونا تمام سیستم بدن افراد را نشانه می‌رود
مسعود مردانی، عضو ستاد ملی کرونا به «شهروند» توضیح می‌دهد که یک بیمار وقتی از بیمارستان مرخص می‌شود، به این معنا نیست که کاملا بهبود یافته است زیرا ابتلا به کرونا تمام سیستم بدن این بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
او می‌گوید مشاهده اختلالات روانی پس از کرونا بسیار دیده شده و بیماران زیادی از این عارضه‌ها شکایت دارند؛ اضطراب، ترس، بی‌خوابی، استعمال زیاد دخانیات و اختلالات شناختی در این گروه از بیماران به وفور دیده می‌شود که از این عوارض به سندرم بعد از کرونا یاد می‌شود.
مردانی این را هم می‌گوید که این عوارض درمان دارویی خاصی ندارد و این گروه از افراد باید تحت مداوای روانپزشک، پزشکان طب ورزشی و روانکاوان قرار گیرند. اما این نکته را باید درنظر گرفت که اگر بیماری دچار کووید-19 شد و پس از بهبودی به این عوارض دچار شد، باید خودش را درگیر مسائل تشخیصی آن نکند و بداند این علایم از عوارض همان کرونایی است که او را تا روی تخت بیمارستان کشانده است.
خستگی مزمن از جمله عوارضی است که بسیاری از افراد بهبودیافته از کووید-19 با آن درگیر شده‌اند. این بیماران بارها از بدن دردهای طولانی با دردهای مفاصلی که هیچ مسکنی روی آن اثر ندارد، شکایت کرده‌اند.

دردهای مفصلی تا مدت‌ها برای بیمار کرونایی باقی می‌ماند
مسعود مردانی خاطرنشان می‌کند:‌ «دردهای مفصلی عارضه مشترک بیماری‌های عفونی است و بر اثر تحقیقی که سال‌ها قبل روی بیماری‌هایی مانند سارس و مورس انجام شد نیز، مشخص شد که این خستگی تا دوسال پس از بهبودی نیز افراد را درگیر کرده است.
با این حال در کرونا نیز ما با این پدیده زیاد روبه‌رو هستیم و باید صبر کنیم تا کرونا به پایان برسد تا در مورد آن به‌طور کامل تحقیقات انجام شود.»

کرونا نسبت به قبل ضعیف‌تر شده در صورتی که جهشی
 رخ ندهد
سیروس عباسی، جراح و پزشک اجتماع‌نگر که مدت‌هاست مطالعات خود را در حوزه پساکرونا انجام می‌دهد، در گفت‌وگو با «شهروند» توضیح می‌دهد که کرونا این روزها کمی مهربان‌تر از قبل شده و این را می‌توان از کاهش آمار فوتی‌ها در کشور دید. اما با وجود این، بر این باور است که در هیچ جای جهان به دلیل شرایط ویژه‌ای که بر کرونا حاکم است، نمی‌توان آمار دقیقی را مطرح کرد و در هیچ جای جهان این آمارها منطبق بر واقعیت نیست.
در پیک اول بیماری کرونا بیشتر افراد مسن و سالمند و آنهایی که بیماری زمینه‌ای داشتند، بیمارستانی شدند و آمار مرگ‌ومیر نیز متأسفانه در این گروه بالا بود. اما پس از فروکش‌شدن پیک اول و شروع پیک دوم جوان‌ترها مورد آماج حمله کرونا قرار گرفتند و در این دوره نیز ما افراد جوان‌تر را از دست دادیم و این از عوارض ناگواری بود که کرونا به دنبال داشت.

جامعه پزشکی انتظار ایمنی جمعی دارند
به اعتقاد این کارشناس، انتظارمان این است که ایمنی جمعی رخ دهد و این اتفاق در همه جهان در حال شکل‌گیری است. او می‌گوید: «به نظر می‌رسد که این روزها ایمنی جمعی نسبت به ویروس در مقابل جهش آن قدم‌های بزرگ‌تری برداشته است. در واقع درحال حاضر حجم بالایی از مردم در برابر این ویروس ایمنی پیدا کرده‌اند و این سبب شده که آمارهای ابتلا همچنان بالا باشد اما آمار مرگ‌ومیر کاهش پیدا کند. اما آمار ابتلا نیز وقتی کاهش پیدا کرده و  نتیجه‌بخش می‌شود که زنجیره ابتلای فرد به فرد شکسته شده و مقاومت بدن بالاتر برود.»

بیماری‌های عفونی سیستمیک عمل می‌کنند
کرونا تنها یک دستگاه بدن را درگیر نمی‌کند و به دلیل شرایط ویژه‌ای که در بدن ایجاد می‌کند، می‌تواند تمام بدن را درگیر کند. اما از آنجا که بیماری‌های سیستمیک پاسخ عمومی بدن را به دنبال دارد و در واقع وقتی بخشی از یک دستگاه در بدن را درگیر می‌کند، سیستم ایمنی فرد را تحریک کرده و سبب خودتخریبی ویروس‌ها شده که وقتی این ویروس وارد بدن می‌شود، سیستم ایمنی بر علیه آنها وارد کار می‌شود و این خود به خود سبب درگیری سیستم‌های مختلف بدن با این ویروس‌ها می‌شود.

افت اکسیژن علت اصلی مرگ در دوران کرونا
در دوران کرونا مهم‌ترین عامل مرگ درگیری ریه و تخریب ریه و افت اکسیژن در بدن بوده که عامل اصلی مرگ مغزی به شمار می‌رود.
این پزشک توضیح می‌دهد که وقتی یک بیمار بهبود پیدا می‌کند، تمام سیستم بدنش با این بیماری درگیر شده و ممکن است یکی از سیستم‌های بدن تحت تأثیر این ویروس از کار افتاده یا اینکه برای فرد ایجاد مشکل کند. ما پس از بهبودی بسیاری از بیماران شاهد بروز عوارض مختلف در آنها بوده‌ایم، کولیک‌های دستگاه گوارش، مشکلات قلبی و عروقی و مشکلات عصبی در بسیاری از بیماران دیده می‌شود.
او به این نکته نیز اشاره می‌کند که اگر به آمارهای سکته مغزی و قلبی توجه کنیم، می‌بینیم که میزان مرگ‌ومیر بیشتر شده و تعدادی از آنها نیز، افرادی بوده‌اند که کرونا گرفته و بهبود پیدا کرده‌اند. در واقع درگیرشدن سیستم‌های مغزی و عروقی با ویروس کرونا سبب بروز این مشکلات در افراد شده است.

بیماری‌های روحی و افسردگی از علایم پساکرونا
عباسی با اشاره به اینکه اختلالات شناختی و حرکتی نیز از دیگر عوارضی است که در برخی از بیماران بهبود یافته مشاهده شده است، ادامه می‌دهد: «افسردگی، اختلال در سیستم عصبی، پرخاشگری، عصبانیت‌های پی درپی از جمله عوارضی است که در برخی از بیماران بهبودیافته مشاهده شده و برخی از آنها تا مدت‌ها با این اختلالات دست‌وپنجه نرم می‌کنند.»
برخی‌ها حتی خاطرات‌شان را فراموش کرده‌اند و این در مشاغل حساس بسیار اهمیت دارد و این درحالی است که هنوز هم مشکلات ریوی و تنفس آنها به جای خودش باقی است و هنوز هم صدای سرفه‌های خشک‌شان از خانه‌هایشان شنیده می‌شود.
عباسی با اشاره به اینکه عوارض روحی بسیاری از بیماران به دلیل شرایط اجتماعی است که پس از کرونا برایش ایجاد شده، تأکید می‌کند:‌ برخی از افراد در دوران کرونا حتی شغل و کار خود را از دست داده‌اند و این در شرایطی مطرح می‌شود که بیمه‌های بیکاری در این میان پاسخگوی حجم بالای افراد بیکارشده نیست و اینها در کنار هم فشار روحی و روانی فرد را بیشتر می‌کند و به بیماری‌های پست کووید-19 دامن می‌زند.
درگیری‌های بخش‌های مختلف مغز، افت اکسیژن و ورود عفونت به خون از جمله مواردی است که درگیری‌های سیستم اعصاب و روان را بیشتر می‌کند. تیک‌های عصبی در این بیماران بیشتر دیده می‌شود و گاهی برخی از افراد خاطرات و مهارت‌های خود را نیز به فراموشی می‌سپارند. این موضوعی است که این پزشک به آن اشاره کرده و می‌گوید: «این اتفاق در یکی از پزشکان بیمارستان نمازی شیراز رخ داد. این متخصص بیهوشی با اینکه مدت‌ها از بهبودی کرونایش می‌گذرد اما هنوز نتوانسته به مهارت خود در شغلی که سال‌ها در آن تخصص داشته است را پیدا کند.»
این اتفاق برای یکی از خلبان‌هایی که بیمار این بیمارستان بود نیز، رخ داده و با گذشت حدود 7ماه از بهبود این خلبان هنوز نتوانسته دوباره به شغل خود بازگشته و سکان هواپیما را در دست بگیرد.

جهش کرونا از الگوی مشخصی پیروی نمی‌کند
حمید سوری، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و رئیس انجمن اپیدمیولوژی ایران نیز معتقد است که ویروس کووید-19 چه جهش‌یافته یا غیر جهش‌یافته از الگوی مشخصی پیروی نمی‌کند که این سبب می‌شود علایم بالینی متفاوت داشته است.
امتداد مشکلات تنفسی در بیشتر بیماران بهبودیافته
در مکان‌ها و افراد مختلف ماهیت اپیدمی اینگونه است که علایم متفاوتی ایجاد کند. پیامدهای پس از ابتلا نیز نشان می‌دهد که پس از بهبودی نیز این علایم ادامه دارد، خصوصا مشکلات تنفسی بسته به درگیری آسیب ریه تا مدت‌ها فرد را درگیر می‌کند زیرا ریه به سرعت آسیب دیده و به کندی بهبودی پیدا می‌کند.
سوری با تأکید بر اینکه مهم‌ترین کار این است که موارد ابتلا را سریع شناسایی کنیم تا از صدمات آن جلوگیری کنیم، ادامه می‌دهد: «در تحقیق جدیدی که در سه مرحله  با مشارکت شورای شهر و مرکز مطالعات شهرداری صورت گرفت، به این نتیجه رسیدیم که 49درصد افرادی که از بیمارستان مرخص شده‌اند، از عوارض روحی و روانی پس از کرونا شکایت دارند.»
به اعتقاد این پزشک متخصص، کم‌خوابی، پرخاشگری، عصبانیت‌های پی درپی و حتی افزایش  دعواهای خانوادگی در این افراد به وفور دیده می‌شود و بسته به اینکه میزان تاب‌آوری چقدر باشد، خانواده‌ها را درگیر می‌کند. اما خانواده‌ها باید بدانند تا برخی از واکنش‌ها تا حدودی  دست فرد نبوده و اجتناب‌ناپذیر است و باید شرایط این گروه از افراد بیشتر مراعات شود.

مطالعات در مورد عوارض پس از کرونا درحال انجام است
او ادامه می‌دهد:‌ «این مطالعه در سه فاز سه‌ماهه انجام شده است که در حال حاضر در فاز سوم آن هستیم. ما دو مطالعه به فاصله 3‌ماه‌ونیم انجام دادیم و درحال حاضر مشغول مطالعه در فاز سوم هستیم. مطالعات نشان می‌دهد مشکلات تنفسی، کم‌اشتهایی، از دست‌دادن حس بویایی و چشایی، کاهش اشتها تا مدتی ادامه پیدا می‌کند اما این الگوی مشخص و تعریف‌شده‌ای ندارد.»گوارش و اسهال و استفراغ‌ها هنوز در برخی از افراد دیده می‌شود و برخی تا مدت‌ها ناچارند درمان‌های مکمل خود را ادامه دهند.


 
http://shahrvand-newspaper.ir/News/Main/195094/در-پسا-کرونا چه-اتفاقی-می‌افتد؟