روزنامه شهروند کد خبر: 174261 تاریخ خبر: ۱۳۹۸ دوشنبه ۲۹ مهر «شهروند» از جزییات پویش برای پیشگیری و درمان افسردگی گزارش می‌دهد تابو را می شکنم «حرف می‌زنم» فاطمه معتمدآریا، سفیر کمپین «حرف می‌زنم»: نشانه‌های افسردگی را بشناسیم و برای آگاهی بیشتر از این بیماری به حرکت جمعی من حرف می‌زنم، بپیوندیم زهرا جعفرزاده| پیام روشن است و مستقیم؛ بیایید حرف بزنیم. از تجربه افسردگی، از افکار خودکشی، از احساسات منفی و غم های درونی. این پیام حرکتی جمعی است که همین چند روز پیش برای پیشگیری و درمان افسردگی شروع شد و تا 6 ماه دیگر هم ادامه دارد. هدف مشخص است؛ قرار است فضای گفت و گو درباره مشکلات روان باز شود، کلیشه های اشتباه ذهنی درباره بیماری های روان دوباره تعریف و راه های مقابله با خطرات افسردگی به مردم شناسانده شود. انجمن علمی روانپزشکان ایران شروع کننده این کمپین بود، سایت ایران منتال هلث (iranmentalhealth) را راه اندازی و بیست وسوم مهر هم از آن رونمایی کرد. حالا کمپین #حرف می زنم در فضای مجازی راه افتاده تا نخستین قدم برای توجه به یکی از شایع ترین مشکلات روان یعنی افسردگی برداشته شود. فاطمه معتمدآریا، بازیگر هم به عنوان سفیر این کمپین انتخاب شده و در نخستین اقدام، ویدیویی منتشر کرده و از مردم خواسته به این کمپین بپیوندند. کمپین <<حرف می زنم>>، مقابله با افسردگی را نشانه رفته است؛ بیماری ای که مدت هاست مسئولان نظام سلامت را نگران کرده، یکی از آنها وزیر سابق بهداشت است. حسن قاضی زاده هاشمی، فروردین دو سال پیش نسبت به شیوع افسردگی میان ایرانیان اعلام نگرانی کرده و گفته بود که شیوع این بیماری در ایران طی 26 سال گذشته دو برابر شده است: <<از نظر بار بیماری ها، افسردگی رتبه چهارم را دارد و براساس پیش بینی ها سال 2030 بیماری افسردگی در رتبه دوم بیماری ها قرار خواهد گرفت.>> او این را هم اضافه کرده بود که میزان شیوع افسردگی میان زنان ایرانی 16.8 درصد و میان مردان بیش از 10 درصد است: <<مطالعاتی که در سال 2015 انجام شده، نشان می دهد شیوع این اختلال در زنان به ازای هر صد هزار نفر، 5.37 نفر است که این تعداد در دنیا 49 هزار نفر است و بیشترین شیوع در میان اهالی استان های فارس، اصفهان و چهارمحال وبختیاری است.>> با این حال، این آمارها مورد استناد انجمن علمی روانپزشکان ایران و به طور مشخص مدیر کمپین <<حرف می زنیم>> نیست، چراکه به گفته او بررسی جدیدی درباره شیوع افسردگی در ایران انجام نشده است: <<به طورکلی آن چه می توان گفت این است که از هر هشت ایرانی، یک نفر مبتلا به افسردگی است، آمارهایی که درباره شیوع افسردگی اعلام می شود، مقطعی و مربوط به طول عمر افراد است.>> مریم طباطبایی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است و در عین حال تاکید می کند که میزان افسردگی در میان زنان ایرانی کمی بالاتر از مردان است، اما این توضیح را می دهد که افسردگی در مردان کمتر درمان شده، چراکه این بیماری به دلیل باورهای اجتماعی در میان آنها پذیرفته نشده و به دلیل ابرازنشدن احساسات، خیلی وقت ها شناخته و درمان نمی شود. همین مسأله باعث شد تا این کمپین، زنان و مردان را به طورکلی خطاب قرار دهد. چرا افسردگی؟ متخصصان روانپزشک می گویند افسردگی شایع ترین اختلال سلامت روان است و ناتوانی های ناشی از ابتلا به این بیماری زمینه ابتلا به بیماری های دیگر را هم ایجاد می کند. همین موضوع سبب شد تا اولویت فعالیت گروه سلامت روان برای راه اندازی کمپین، افسردگی باشد: <<با توجه به شیوع این بیماری لازم است افراد آگاهی بیشتری نسبت به آن داشته باشند، هر چند میزان شیوع این بیماری در ایران متفاوت از سایر کشورها نیست، اما براساس آمار سال 2015 که البته آمار قدیمی است، شیوع این بیماری در کشورهای مختلف، شبیه هم است.>> به گفته طباطبایی نمی شود گفت که شیوع این بیماری در ایران نگران کننده است، اما در دنیا به عنوان شایع ترین اختلال روان شناخته می شود، مسأله اینجاست که کمتر درباره این بیماری صحبت شده است: <<مطالعه جدیدی انجام نشده که نشان دهد در سال های اخیر این بیماری چقدر میان ایرانیان شایع تر شده است.>>  با چه کسی حرف بزنیم؟ <<سمیرا>> که نزدیک به 30 سال دارد و یک سال گذشته را به درمان افسردگی گذرانده، می گوید که مبتلا به نوع شدید این بیماری بوده و پس از مصرف دارو، حالا حال بهتری را تجربه می کند. او هم این کمپین را دنبال کرده، اما می گوید نکته مهم این است که آدم با چه کسی حرف بزند؟ <<زمانی که بیماری وارد فاز شدید آن نشده، شاید حرف زدن با دیگران با دوستان یا با خانواده حال آدم را بهتر کند، این که آدم در زندگی افرادی را داشته باشد که با آنها حرف بزند و گوش شنوایی باشند، خوب است، اما وقتی بیماری وارد فاز شدید آن شود، دیگر این حرف زدن ها و آن گوش دادن ها کمکی به آدم نمی کند و حتما باید به روانپزشک مراجعه کرد.>> او درباره تجربه شخصی اش می گوید: <<اوایل که فهمیدم نشانه هایی از افسردگی دارم، سعی کردم با دوستانم صحبت کنم، اما خیلی تاثیرگذار نبود، دوستانم سعی می کردند با من حرف بزنند، اما واقعا این حرف زدن تاثیری در من نداشت، چراکه وارد فاز جدی تری از بیماری شده بودم و انتظاراتم از حرف زدن با آنها برآورده نمی شد. می خواستم کسی با من همدردی کند و حالم را بفهمد، اما معمولا این اتفاق نمی افتد، حتی زمانی که افکار خودکشی داشتم، این مسأله از سوی دیگران جدی تلقی نمی شد، درحالی که برای فرد مبتلا به افسردگی، خودکشی راه حل منطقی است، بدون این که به پیامدهای بعدی اش فکر کند. همین جا بود که فهمیدم باید به روانپزشک مراجعه کنم.>> سمیرا می گوید وقتی حال آدم بد است و می خواهد حرف بزند، باید کسی باشد که بتواند با او راحت حرف بزند، خیلی وقت ها آدم ها حوصله شنیدن حرف های اینچنینی را ندارند و از طرف دیگر ممکن است آدم خودش هم نخواهد به دیگران انرژی منفی بدهد، چون حالا هر کسی درگیر زندگی خودش است: <<مشکل من این بود که فاز اول بیماری را نادیده گرفته بودم و وارد فاز دوم شدم، آن زمان فقط دارو می توانست کمکم کند، حتی حرف زدن با روانپزشک، شرایط بهتری دارد، چون او در این زمینه تخصص دارد.>> سمیرا می گوید در طول زندگی تجربه چندین بار ابتلا به افسردگی را داشته، اما هیچ وقت جدی نگرفته است. برای او این کمپین اتفاق جالبی است: <<چون خودم تجربه این بیماری را داشتم، برایم جالب است اگر بتواند جرقه ای در ذهن کسی ایجاد کند.>> با افراد مورد اعتمادتان حرف بزنید سوال بسیاری از مخاطبان سایت و صفحه ای که با موضوع کمپین در اینستاگرام راه اندازی شده این است که با چه کسی حرف بزنیم؟ مریم طباطبایی پاسخ می دهد: <<توصیه ما این است که با نزدیکان، دوستان یا اقوام مورد اعتمادتان حرف بزنید و موضوع را مطرح کنید، حرف زدن باعث می شود تا به افسردگی خفیف کمک شود، بعد از آن شاید لازم شود فرد به پزشک عمومی یا روانپزشک مراجعه کند. در مورد نوجوانان هم بهتر است آنها با افراد بزرگتر از خود که قابل اعتمادند، حرف بزنند.>> او می گوید که حرف زدن، نخستین قدم در درمان و بهبودی است، فرد با حرف زدن، احساس درک شدن و راهنمایی می کند، وقتی کسی درباره خودکشی حرف می زند، پیگیری شنونده می تواند منجر به شروع درمان شود. البته بخشی از آموزش ها هم به افرادی داده می شود که برایشان از این احساس ها صحبت می شود آنها هم باید بدانند که در مقابل این افراد چه واکنشی نشان دهند و چه نشانه هایی را جدی بگیرند. طباطبایی می گوید خودکشی به عنوان یکی از نشانه های افسردگی، موضوعی است که به طور جدی در این کمپین مورد توجه قرار می گیرد: <<مشکلات سلامت روان انگ هایی دارد که منجر می شود صحبت کردن درباره آنها راحت نباشد، ما می گوییم حرف می زنیم تا انگ های اجتماعی کم شود.>> حالا هفت روز از آغاز فعالیت کمپین <<حرف می زنیم>> می گذرد و مدیر آن می گوید استقبال خوب بوده است: <<ما از میان نظرهای مردم متوجه مشکلات شان می شویم، عمده سوالات آنها هم این است که با چه کسی حرف بزنیم و چه بگوییم. ما به این سوال ها پاسخ می دهیم و قرار است به زودی از مخاطبان بخواهیم تجربه هایشان را با ما از ابتلا به افسردگی و درمان، در میان بگذارند.>> مریم رسولیان رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران: مردم دوست ندارند رو در رو حرف بزنند؛ این باور باید تغییر کند کمپین حرف می زنیم، بخشی از فعالیت گروه سلامت روان است که در قالب سایت ایران منتال هلث کارش را شروع کرده و تمرکزش بر فضای مجازی است. شناخت افسردگی، نشانه های آن و انواع افسردگی در میان گروه های سنی مختلف، موضوعی است که از سوی گردانندگان این سایت و صفحه های مرتبط در فضای مجازی، مورد توجه قرار گرفته است. در تمام پیام ها، تأکید شده که افسردگی یک بیماری قابل درمان است و فاطمه معتمد آریا- بازیگر و سفیر کمپین – در ویدیوی یک دقیقه ای از مردم می خواهد که <<نشانه های افسردگی را بشناسیم و برای آگاهی بیشتر از این بیماری، به حرکت جمعی من حرف می زنم، بپیوندیم.>> حالا زیر پست های اینستاگرامی، مخاطبان کمپین، حرف می زنند: <<بارها دیدم حتی اونی که رفته روی بلندی و خواسته خودشو پرت کنه، با یک مکالمه کوتاه به زندگی برگشته و منصرف شده، حتی بنا به تجربه خودم می گم، اونی که از خودکشی حرف می زنه اغلب دنبال یه نفره که امید و بهش برگردونه.>> مریم رسولیان، رئیس انجمن روانپزشکان ایران می گوید که قرار است درباره افسردگی، اضطراب، خودکشی و ... اطلاع رسانی کند: <<یکی از مسائلی که در پژوهش های چند سال پیش مشخص شده است، دسترسی مردم به خدمات سلامت روان است، یعنی زمانی که افراد دچار استرس، وسواس، افسردگی و ... می شوند، تصور می کنند این اتفاق خود به خود حل می شود و نیازی به مراجعه ندارند. در بررسی هایمان به طور مکرر به این موضوع می رسیدیم که افراد باور نداشتند برای حل مشکل نیاز به کمک تخصصی دارند، مثلا اگر درگیر سیل یا زلزله شده اند، ابتلا به سندرم اختلال استرس یا اضطراب پس از حادثه ( PTS) اتفاقی طبیعی است، پس نیازی هم به درمان ندارند. به همین دلیل لازم است که آگاهی عمومی جامعه بالا برود.>> همین ها سبب شد تا انجمن روانپزشکان ایران تصمیم بگیرد سایت فارسی زبانی در زمینه سلامت روان راه اندازی کند: <<یکی از اهداف این سایت، اطلاع رسانی به افراد جامعه و متخصصان سایر رشته های پزشکی است، چرا که بررسی های ما نشان می دهد سواد سلامت روان متخصصان سایر رشته ها، میانگینی از سواد سلامت روان جامعه است، به همین دلیل لازم است که سواد سلامت روان این گروه هم بالا برود. در این سایت، آموزش های سلامت روان داده می شود. فعالیت این سایت ها و کمپین هم در فضای مجازی بود، چرا که تأثیر بیشتری نسبت به فضاهای دیگر دارد.>> به گفته رسولیان، کمپین حرف می زنیم، به مدت 6ماه فعالیت خواهد کرد: <<به هرحال شیوع افسردگی بالاست و از آن طرف هم افراد کمی برای درمان مراجعه می کنند، افراد به جای این که رو در رو درباره مشکلات شان با هم حرف بزنند، از روش های دیگری استفاده می کنند که اغلب این روش ها آزارشان می دهد، همه اینها درحالی است که اگر در روابط دچار تنش یا دلخوری می شویم، مستقیم حرف زدن می تواند در بسیاری از موارد راهگشا باشد.>> او می گوید که تنها حرف زدن مهم نیست، چگونه و به دور از خشم و عصبانیت در حرف زدن هم اهمیت زیادی دارد: <<زمانی که افراد حرف می زنند، متوجه مشکلات و خطاهای شناختی شان می شوند، درحالی که بسیاری از ما، این گونه تربیت شده ایم که بهتر است خویشتندار باشیم و درباره مسائل خصوصی مان حرف نزنیم. تحقیقات بیولوژیکی نشان می دهد که نقش حرف زدن به این معنی که احساسات را تبدیل به کلمات کنیم، می تواند اثر شفابخشی داشته باشد. همین شد تا این کمپین با موضوع حرف می زنیم، راه اندازی شود.>> این کمپین قرار است نشانه های افسردگی و راه های پیشگیری از آن را به افراد بشناساند، این که افسردگی به سه بخش خفیف، متوسط و شدید تقسیم می شود و زمانی که در مرحله خفیف آن قرار دارد، می توان با حرف زدن، به فرد مبتلا کمک کرد: <<مهمترین مسأله این است که فرد متوجه مشکل شود و بعد به دنبال راه حل برود.>> به گفته رسولیان، افراد درگیر افسردگی در نوع خفیف آن می توانند از راه حرف زدن برای بهبود کمک بگیرند، اما در فاز متوسط و شدید باید حتما کمک های تخصصی تری دریافت شود: <<بسیاری از پزشکان عمومی و سایر متخصصان می توانند به درمان افسردگی کمک کنند. برای درمان این بیماری لازم نیست حتما به روانپزشک مراجعه کرد، افسردگی بیماری رایج و ساده است و بیشتر پزشکان هم درمانش را می دانند.>> کاهش انگیزه و علاقه نسبت به کارهایی که قبلا با علاقه زیاد انجام می داده ایم، احساس ناامیدی و پوچی، احساس غم شدید و بی حوصلگی، اختلال خواب و اشتها، تغییرات در وزن، کاهش انرژی و تمرکز و حتی فراموشکاری، احساس خستگی همیشگی، داشتن افکار خودکشی و آرزوی مرگ از نشانه های ابتلا به افسردگی است. البته به گفته رئیس انجمن روانپزشکان ایران، اگر فردی پنج نشانه از این نشانه ها را به مدت دو هفته و به طور مداوم داشته باشد، می توان گفت که او مبتلا به افسردگی است. این که افراد به طور مقطعی این احساسات را داشته باشند، به معنی ابتلا به افسردگی نیست. به گفته رسولیان، اگر افراد افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی داشته باشند، دیگر نمی توان گفت که بیماری در مرحله خفیف قرار دارد و باید حتما به پزشک مراجعه شود. او این توضیح را هم اضافه می کند که گاهی احساس غم یا بی حوصلگی با افسردگی اشتباه گرفته می شود: <<همه آدم ها ممکن است در زندگی خلق غمگینی را تجربه کرده باشند یا احساس بی حوصلگی و دل گرفتگی داشته باشند، وقتی صحبت از افسردگی می شود باید حداقل 5پنج نشانه از آنهایی که اعلام شد را به مدت دو هفته و در بیشتر ساعت های روز تجربه کرده باشند تا گفته شود مبتلا به این بیماری اند.>>