الهام علمشاهی روزنامه نگار
استان خراسان‌شمالی به مرکزیت شهر بجنورد در شمال‌شرق ایران قرار دارد. شرایط اقلیمی این استان همواره زمینه بروز حوادث بسیاری را ایجاد می‌کند که ازجمله؛ موجب خسارت‌های جانی و مالی فراوانی نیز می‌شود؛ در بحث حوادث طبیعی، خراسان‌شمالی به دلیل داشتن بیشترین حادثه و در معرض حوادث متعدد و متکثری بودن، در بین 5 استان پرحادثه کشور قرار گرفته است. به‌عنوان نمونه، درخصوص خطر وقوع زلزله و در طبقه‌بندی انجام‌شده، خراسان‌شمالی در رده پرخطرترین استان به معنای احتمال وقوع بسیار بالا در زلزله قرار گرفته است. همچنین در وقوع سیلاب‌ها در‌سال 94، بنا بر اعلام سازمان مدیریت بحران کشور از حیث وقوع سیل، رتبه اول به این استان اختصاص داده شده است. همچنین فعالیت‌های جمعیت هلال‌احمر این استان همان‌طور که در سراسر کشور انجام می‌شود، عمدتا براساس وظایفی تنظیم می‌شود که به جمعیت هر استان واگذار شده است. «شهروند» به منظور بررسی شرایط امدادونجات و فعالیت‌های هلال‌احمر این استان با «حسن شکوری‌نسب»، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر خراسان‌شمالی گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید.
برای شروع، از شرایط فعلی هلال‌احمر خراسان‌شمالی و اهدافش بگویید.
جمعیت هلال‌احمر در ساختار اداری کشور دارای وظایفی است که اصالتا در ابتدا باید به آن بپردازد و اگر ظرفیتی وجود داشت بتواند به سایر بخش‌ها نیز کمک کند. مهم‌ترین وظیفه جمعیت، بحث امدادرسانی درحوادث غیرمترقبه است و درهمین چارچوب هم باید سایر وظایفش تعریف شود. برهمین اساس درحوزه امداد، عمدتا به «آموزش‌های تخصصی» و «نجات درحوادث» پرداخته می‌شود.
با توجه به موقعیت جغرافیایی که استان خراسان‌شمالی دارد، نقاط حادثه‌خیز استان و شرایط استان از لحاظ مقابله با بحران‌ها چگونه است؟
دربحث حوادث جادهای که حوادث انسان‌ساخت و غیرطبیعی محسوب می‌شود، با یک تمثیل می‌توان وضع استان را شرح داد؛ خراسان‌شمالی وضعیتی شبیه به ساعت شنی دارد که دارای دو مخزن پرحجم در دوسو است که تنها یک راه باریک برای گذر این حجم عظیم دارد، دو مخزن در خراسان‌شمالی شامل یک کلونی پرجمعیت در شرق استان با عنوان مشهد بوده که سیاحتی و زیارتی است؛ ازسوی دیگر هم یک کلونی جمعیتی در غرب استان داریم با عنوان گلستان و مازندران که بخش سیاحتی و تفریحی محسوب می‌شود. بنابراین استان خراسان‌شمالی این حجم میلیونی تردد را با وجود جاده‌هایی با استاندارد پایین و در برخی نقاط تک‌بانده، باید پوشش دهد. خراسان‌شمالی استانی با ظرفیت‌های محلی، اما ماموریت‌های ملی است. حجم مسافری که به این استان می‌آید، بیش از ظرفیت‌های جادهای این استان است که موجب افزایش میزان و شدت تصادف‌ها خواهد شد. بنابراین ازسویی از دولت انتظار می‌رود که بخش ایمنی و استانداردسازی جاده‌ها را دنبال کند و ازسوی دیگر باید جمعیت استان هم، ظرفیت‌ها را طبق شرایط موجود افزایش دهد، چراکه بیشترین تلفات انسانی را دربخش حوادث جادهای داریم. همچنین در زمستان، حوادث مربوط به برف و کولاک در گردنه‌هاست و درحوادث کوهستانی سالانه 3 تا 4 فوتی داریم. علاوه بر این موارد، حوادثی نظیر آتش‌سوزی در جنگل و سقوط بهمن هم از استان خراسان‌شمالی، کلکسیونی از حوادث ساخته است که درحوزه امداد باید به این بخش بپردازیم.
برای مقابله با شرایط بحرانی که گفته شد، چه برنامهریزیهایی انجام داده‌اید؟
در هرحوزه‌ای که بخواهیم برای مقابله با حوادث آماده باشیم، باید از یک مثلث با سه ضلع تجهیزات، منابع انسانی و برنامه‌ریزی پیروی کنیم. در بخش تجهیزات، هم درحوزه حوادث طبیعی، هم درحوزه حوادث انسان‌ساز، تجهیزاتی که دراختیار داریم، به اندازه‌ای نیست که نیازهای ما را پاسخ دهد. درحقیقت وظیفه جمعیت هلال‌احمر، امدادرسانی درحوادث است؛ بعد از وقوع حوادثی که خسارت بالایی دارند، در برخی مواقع، استان خسارت‌دیده نمی‌تواند خودامدادی کند و به طبع نیازمند کمک‌رسانی دیگر استان‌ها خواهد بود؛ بنابراین با توجه به اینکه استان‌ها معین یکدیگر هستند، بایستی درشرایط واقعی هم تعاملات خوبی با هم داشته باشند. به‌عنوان مثال از نگاه من، می‌توانند ضمن مطالعه طرح‌های عملیاتی یکدیگر، به صورت میدانی هم تمرین داشته باشند. پیش از این ریاست و دبیرکل محترم جمعیت نیز کشور را به مناطقی تقسیم کردند تا بتوانیم تعاملات منطقه‌ای داشته باشیم و همین امر موجب افزایش تعاملات و همکاری‌های بین بخشی، افزایش توان عملیاتی و توان تخصصی درهمه حوزه‌ها و درهمه سطوح و همچنین ایجاد آرامش درجمعیت هر استان شده تا بیش ازپیش با استفاده از تجربیات به دست‌آمده، بتوانند خدمات مورد نیاز را ارایه کنند.
چندی پیش خبری مبنی بر بهره‌مندی ماهانه ۲۵هزار نفر از خدمات درمانی هلال‌احمر خراسان‌شمالی ارایه دادید؛ درحال حاضر شرایط بهداشت و درمان در این استان به چه شکل است؟
درطول دو‌سال اخیر، علاوه بر اینکه درحوزه امداد موفق بودیم، درحوزه بهداشت و درمان هم بسیار موفق ظاهر شدیم، چراکه تابلوی جمعیت برخلاف گذشته، رنگ بهداشت و درمان به خودش گرفت. درحوزه پشتیبانی، ساخت‌وساز و فعالیت‌های عمرانی هم عملکرد خوبی داشتیم. درحال حاضر 14 عنوان خدمت در بخش سلامت، بهداشت و درمان در استان ارایه می‌دهیم. براساس تدبیر دولت در نظام جامع سلامت، به جز تاثیرات مثبتی که داشته، تعامل بین بخشی هم قوت گرفت. به‌عنوان نمونه در استان، دانشگاه علوم پزشکی و جمعیت هلال‌احمر یک تفاهمنامه همکاری را به امضا رساندند که به این ترتیب، دانشگاه علوم پزشکی بخشی از خدماتش را با همکاری هلال‌احمر ارایه می‌دهد. برهمین اساس درحال حاضر 38 متخصص و فوق‌متخصص با هزینه بسیار پایین در هلال‌احمر خدمات ارایه می‌دهند. در کلینیک تخصصی امام رضا درمشهد، پزشکان از طرف دانشگاه علوم پزشکی می‌آیند و باقی خدمات را هلال‌احمر استان تأمین می‌کند که ماهانه بیش از 12هزارنفر در این کلینیک پذیرش می‌شوند و تقریبا در 10ماهه 94 بیش از 200هزار نفر برای دریافت خدمت درحوزه سلامت به هلال‌احمر استان مراجعه کردند؛ با توجه به جمعیت 850هزار نفری استان، 200هزار مراجعه‌کننده برای دریافت خدمات سلامت، برای ما آمار بسیار بالایی است. بخش‌های دندانپزشکی به همراه بخش‌هایی از حوزه توانبخشی درهمین زمینه تقویت شده است. برخی از فعالیت‌های پاراکلینیکی همچون سونوگرافی، بینایی‌سنجی، چشم‌پزشکی و تست ورزش از نمونه برنامه‌های جدید جمعیت درحوزه سلامت بوده است. درنتیجه می‌توان گفت، برند «سلامتی» که هلال‌احمر استان پیدا کرده، باعث شده مردم نگاه مثبت‌تری به جمعیت در این حوزه، بعد از دانشگاه علوم پزشکی داشته باشند. همچنین حوزه ارایه خدمات دارویی هم توسعه داده شد، به نحوی که طبق ارزیابی‌های معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی جمعیت استان با 1100درصد رشد، داروخانه اول کشور در پایان سال 93 شدیم.
آقای مهندس؛ درحوزه جوانان و داوطلبان چه فعالیت‌هایی انجام شده و چه برنامه‌هایی در دستور کار است؟
در معاونت جوانان هم حرکت‌های خوبی صورت گرفته است؛ خوشبختانه سازمان جوانان بعد از یک وقفه، مجددا با انعقاد یک تفاهمنامه درمدارس هم‌پای گذاشت. تفاهمنامه‌ای هم هلال‌احمر استان با سازمان بهزیستی منعقد کرد که موجب ورود گسترده در مهدهای کودک با عنوان «غنچه‌های هلال» شد. بیش از 3هزارنفر از غنچه‌های هلال به همراه مدیران و مربیان آنها، با فعالیت‌های جمعیت آشنا شدند. برای آشنایی هرچه بیشتر غنچه‌های هلال، منابع خوبی همچون کتاب شعر و داستان به دست ما رسیده که بتوانیم در امر آموزش آنها بهتر عمل کنیم. درحوزه دانش‌آموزی، 150 مدرسه را تحت پوشش داریم که اقلام هویتی را ارایه و طرح مسابقات «دادرس» را اجرا کردیم؛ درواقع توانستیم 150کانون دانش‌آموزی را راه‌اندازی و طرح «دادرس» (دانش‌آموز آماده در روزهای سخت) را به همراه مسابقاتش اجرا کنیم. درحوزه دانشجویی هم در سطح استان کانون‌های دانشجویی را فعال و انتخاباتش را برگزار کردیم، دبیران انتخاب شدند و علاوه بر این در هر شهرستان هم شورای دبیران را تشکیل دادیم. این فرآیند توانسته فعالیت‌های ما را درحوزه جوانان تا حدی تقویت کند که تأثیر بسیار خوبی در استان داشته باشد. ارزیابی که سایر سازمان‌ها از ما داشتند، بیانگر ایجاد نوعی نشاط در بین جوانان استان خراسان‌شمالی بوده است. من همواره فعالیت‌های حوزه جوانان را حوزه فعالیت‌های پیشگیرانه تلقی می‌کنم، چراکه همیشه جوانان با فکر، اندیشه، شادی و وضع مثبت روانی برنامه‌ها را مدیریت می‌کنند.
یکی از اهداف جمعیت هلال‌احمر به‌عنوان یک جمعیت مردم‌نهاد ترویج فرهنگ «وقف» و تعامل با خیران است؛ دراین خصوص چه فعالیت‌هایی در استان انجام شده؟
باید بتوانیم خیران را براساس نیاز جمعیت، هدفمند کنیم. به‌عنوان نمونه خیران در بحث سلامت می‌توانند فعالیت‌هایی از قبیل تقویت درمانگاه‌ها یا خریداری تجهیزات را در دستور کار داشته باشند و به جای کمک 10میلیونی برای خرید سبد غذایی، 10میلیون را درجهت مشارکت خرید تجهیزات درمانی و امدادی یا تأسیس یک مرکزدرمانی صرف کنند؛ نگاه جمعیت هلال‌احمر خراسان‌شمالی تاکنون به این شکل بوده است. لازم به ذکر است که در تقویت بخش وقف، نخستین استانی بودیم که نخستین نشست تخصصی وقف را با حضور امامان جمعه استان برگزار کردیم. از نظر من یک سیاست واحدی نیاز است تا تعامل بیشتری در این زمینه صورت بگیرد. ما به‌عنوان یک جمعیت غیردولتی و یک سازمان بزرگ خیریه باید انسجامی به خیران بدهیم تا بتوانند به شکل یک مجموعه عمل کنند و ما هم بتوانیم در مواقع لزوم از ظرفیت آنها بهره ببریم.
به عنوان سوال آخر بفرمایید که نقش روزنامه شهروند به‌عنوان رسانه فرهنگ خدمت داوطلبانه ایرانیان را در ترویج فرهنگ داوطلبی چطور ارزیابی می‌کنید؟
درخصوص «شهروند» می‌توانم بگویم که روزنامه‌ای صاحب‌نام است و توانسته جریانهای موثری درجامعه ایجاد کند. متاسفانه هنوز نتوانسته‌ایم با سرعت خوب، «شهروند» را به مردم داخل روستاها برسانیم. ازسوی دیگر با توجه به اینکه، این رسانه تخصصی جمعیت هلال‌احمر است و کیفیت محتوای بسیار عالی دارد، باید بتوانیم آن را به مخاطبان اصلی خود برسانیم. من به شخصه بعد از صفحه اول، سراغ صفحه «هلال» می‌روم تا از آخرین اخبار این حوزه مطلع شوم و سپس دیگر مطالبی را که جزو علایق شخصی‌ام است، مطالعه می‌کنم. درمجموع باید گفت، «شهروند» تا الان بسیار خوب و موفق عمل کرده است.