چهار کشور عربی که روابط خود با قطر را به حالت تعلیق درآوردهاند، فهرستی از ۱۳ خواسته خود را بهعنوان شروط خود به دوحه ارایه کردهاند. در این فهرست عربستانسعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر بهویژه از قطر خواستهاند که شبکه خبری الجزیره را ببندد، روابط دیپلماتیک خود با ایران را کاهش دهد و پایگاه نظامی ترکیه را در قطر ببندد.
عربستانسعودی، امارات متحده عربی، مصر و یمن دوشنبه پنجم ژوئن در یک اقدام کاملا غافلگیرکننده روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و مرزهای زمینی و حریم هوایی خود را به روی این کشور کوچک در حاشیه خلیجفارس بستند. به تدریج چند کشور دیگر، ازجمله موریتانی نیز در حمایت از عربستانسعودی روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند.
با آغاز محاصره اقتصادی و دیپلماتیک قطر، جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و روسیه در این بحران به حمایت از این کشور پرداختهاند. در این میان، ایران و ترکیه بهطور ویژه از زمان تحریمهای ایجادشده علیه قطر، موادغذایی به این کشور فرستادهاند. پارلمان ترکیه حتی لایحهای را تصویب کرد که به دولت رجب طیب اردوغان اجازه میدهد نیروی نظامی در قطر مستقر کند.
در این فهرست که نخستینبار توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس منتشر شده، شروط 13گانه عربستانسعودی، امارات، بحرین و مصر مطرح شده است.
این شروط عبارتند از:
محدودکردن روابط دیپلماتیک با ایران و پایاندادن به ماموریتهای دیپلماتیک در آنجا. اخراج اعضای سپاه پاسداران و قطع همکاری نظامی مشترک با این کشور. تنها تجارت و معامله اقتصادی با ایران، بهطوری که با تحریمهای بینالمللی آمریکا تطابق داشته باشد، مجاز خواهد بود.
قطعکردن هرگونه روابط با «سازمانهای تروریستی» خصوصا اخوانالمسلمین، داعش، القاعده، و حزبالله لبنان و قراردادن آنها در لیست سازمانهای تروریستی.
بستن شبکه خبری الجزیره و مراکز مرتبط با آن.
بستن شبکههای خبری که قطر، مستقیم و غیرمستقیم، از آنها حمایت مالی میکند، شامل «عربیا 21»، «العربی»، «الجدید»، و «میدلایست آی».
خاتمهدادن سریع به حضور نظامی ارتش ترکیه در قطر و هرگونه همکاری مشترک با این کشور در داخل خاک قطر.
پایاندادن به حمایت مالی از سازمانها، گروهها و افرادی که از سوی عربستانسعودی، امارات متحده عربی، مصر، بحرین، آمریکا، و سایر کشورها، بهعنوان گروهها و سازمانهای تروریستی شناخته میشوند.
- دستگیری تمامی عناصر تروریستی مورد نظر عربستان، امارات، مصر و بحرین، و تحویل آنها به کشورهای خودشان. مسدودکردن داراییهای آنها و فراهمکردن هرگونه اطلاعات مورد نیاز در مورد اقامت این افراد، حرکات آنها و امور مالیشان.
پایاندادن به مداخله در امور کشورهای مختلف. توقف اعطای تابعیت به افرادی که عربستانسعودی، امارات، مصر و بحرین، به دنبال آنها هستند. لغو تابعیت قطری افرادی که قوانین این کشورها را نقض کنند.
توقف هرگونه تماس با مخالفان سیاسی در عربستانسعودی، امارات، مصر و بحرین. تسلیم تمام پروندههایی که جزییات تماسهای پیشین قطر با این افراد و گروههای مخالف را دربردارد.
پرداخت خسارت و جبران ضرر و زیانهای جانی، مالی و غیره ناشی از سیاستهای قطر در سالهای اخیر. این مبالغ، در هماهنگی با قطر تعیین خواهد شد.
در صورت موافقت با این شروط، کشورهای عضو در سال اول به شکل ماهانه اجرای این توافق توسط دوحه را بررسی میکنند و در سال دوم هر سهماه یکبار و پس از آن به مدت 10سال به شکل سالانه اجرای آن بررسی خواهد شد.
قطر باید در راستای انسجام و وحدت با همسایگان خود در خلیجفارس و جهان عرب در زمینه نظامی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی حرکت کند و معاهده سال 2014 ریاض را اجرایی کند.
موافقت با تمامی این شروط در طی 10روز، پس از ارایه به قطر؛ و در غیراین صورت، این لیست، ابطال خواهد شد.
چهار کشور عربی حوزه خلیجفارس از طریق کویت بهعنوان میانجی، به دولت قطر ۱۰روز مهلت دادهاند تا به این خواستهها عمل کند تا به این ترتیب، سطح تحریمهای کشورهای مذکور و محاصره قطر پایان یابد؛ با این حال، اما این اولتیماتوم 10روزه در مورد این موضوع که قطر این شروط را نپذیرد، سکوت کرده و چیزی بیان نکرده است.
گرچه محاصره دیپلماتیک و اقتصادی قطر، به واسطه آمریکا و حضور ترامپ از عربستان آغاز شد، اما با این حال، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا گفته است که خواستهها، باید «منطقی و عملی» باشند.
از سوی دیگر، وزیر دفاع ترکیه، هرگونه شروط در مورد بستن پایگاه نظامی ترکیه در قطر را رد کرده و آن را دخالت در روابط آنکارا و دولت قطر دانسته است. «فیکری اشیک»، وزیر دفاع ترکیه گفته است: «این پایگاه در قطر، متعلق به ترکیه هم هست و درعین حال، امنیت قطر و منطقه را حفظ خواهد کرد.» درخواستها و شروطی که عربستان و 3 کشور حامیاش تهیه کردهاند، به لحاظ دقت حقوقی و دیپلماتیک، بسیار ضعیف و مبهم نوشته شده است؛ با این حال، بعید به نظر میرسد که قطر، همه این درخواستها را مبنای مذاکرات جدی قرار دهد. قطر که به لحاظ مواد غذایی، بعد از آغاز محاصره توسط عربستان و متحدانش در 5 ژوئن، به ترکیه و بعد ایران متکی شده است، پیشتر گفته بود تا زمانی که این محاصره برداشته نشود، هیچگونه مذاکرهای نخواهد کرد. «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی»، وزیر خارجه قطر پیش از انتشار این شروط 13گانه، در مصاحبه با شبکه فرانس24 گفته بود: «قطر همواره به روابط بینالمللی و قوانین مرتبط با آن احترام گذاشته، و نهتنها از گروههای تروریستی در سوریه یا هرجای دیگری حمایت نمیکند، بلکه این کشور، نقشی کلیدی در ائتلاف بینالمللی علیه داعش دارد.
قطع ارتباط قطر با ایران، بهطور غیرقابل باوری برای این کشور دشوار خواهد بود. قطر و ایران، دارای یک میدان عظیم نفتی مشترک هستند که این میدان نفتی، کشورهای کوچکی را تأمین میکند که قرار است در سال 2022، میزبان جامجهانی فوتبال باشند. با این اوصاف، باید منتظر نشست و واکنش مقامات قطری را نظاره کرد.