میزان| ماده ۱۴ قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی بیان میکند: دعوای اعسار غیرمالی است و در مرحله بدوی و تجدیدنظر خارج از نوبت رسیدگی میشود.
۱- قانونگذار به جهت جلوگیری از اطاله دادرسی همچنین احقاق حق طرفین دعوی، رسیدگی به دعوی اعسار در مرحله بدوی را خارج از نوبت پیشبینی کرده است. در هر صورت رأی صادره اعم از رد یا قبولی اعسار قابلیت تجدیدنظرخواهی را داشته فلذا و براساس این مقرره رسیدگی به اعتراض معترض نیز در مرحله تجدید نظرخارج از نوبت خواهد بود.
۲- رسیدگی خارج از نوبت، رسیدگیای است که در جلسه فوقالعاده برگزار میشود.
۳- تمامی آرای غیرمالی قابلتجدید نظر هستند.
۴- امکان استفاده معسر از حکم اعسار در تمام مراحل مربوط به همان دعوا وجود دارد، بنابراین اگر مدعی اعسار رونوشت حکم اعسار از هزینه دادرسی همان دعوا را بهعنوان استفاده از آن پیوست دادخواست پژوهشی کند نمیتوان دادخواست پژوهشی او را به استناد اینکه حکم اعسار نسبت به هزینه بدوی تاثیر در هزینه پژوهشی ندارد، رد کرد. از طرفی دیگر اعسار از هزینه دادرسی که از طرف خواهان مطرح میشود شامل نیم عشر اجرایی نمیشود. اما چنانچه حکم اعسار از محکوم به نسبت به محکوم علیه صادر شود به تبع آن تا تمکن مالی، محکوم علیه از تأدیه نیم عشر اجرایی بهطور موقت معاف خواهد بود.
۵- هزینه دعوای اعسار از پرداخت هزینه دارسی نیز برعهده مدعی اعسار خواهد بود، بنابراین وی باید به ماخذ دعاوی غیرمالی هزینه پرداخت کند.
۶- معافیت خواهان از پرداخت هزینه دادرسی موقتی است، لذا به محض اینکه معسر متمکن از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی شود، اعم از اینکه شخصا کسب درآمد کند یا محکومله واقع شود (مواد ۵۱۳ و ۵۱۴ قانون آییندادرسی مدنی)، هزینه دادرسی از وی دریافت خواهد شد.
این درحالی است که هزینه دادرسی از محکومبه، هزینه را از آن کسر و مازاد را به محکومله تسلیم کند.
۷- چنانچه در راستای ماده ۵۱۴ قانون آیین دادرسی مدنی قرار تقسیط هزینه دادرسی یا هزینه تجدیدنظرخواهی صادر شود، خواهان یا تجدیدنظرخواه مکلفند تا در مورد مقرر اقساط را بپردازند، در غیراین صورت و در هر مرحلهای که از پرداخت آن امتناع ورزند، مراتب در اجرای مواد ۵۴ و ۶۴ قانون آییندادرسی مدنی جهت رفع نقص به وی ابلاغ میشود.
درصورت عدم اقدام، قرار مقتضی صادر خواهد شد. همچنین همزمان با پرداخت اقساط رسیدگی به اصل موضوع نیز شروع خواهد شد.
۸- در دعاوی خانواده هم هرگاه یکی از اصحاب دعوا از پرداخت هزینه دادرسی اعلام اعسار کند، باید مطابق با مواد ۵۰۴ تا ۵۰۸ قانون آییندادرسی مدنی دادخواست تقدیم کند و دادگاه هم به این ادعا رسیدگی و انشای حکم کند.