| محمدحسین ساکت | قاضی سابق دیوانعالی و وکیل دادگستری|
این‌روزها سالگرد تصویب منشور حقوق شهروندی است که سال گذشته توسط ریاست‌جمهوری ابلاغ شد. تصویب چنین قانونی با اصول و موادی که در آن گنجانده شده، بسیار مفید و ضروری است و ما حقوقدانان نیز از منشور حقوق شهروندی دفاع می‌کنیم اما همیشه خوب‌بودن یک قانون کافی نیست. آنچه بسیار ضروری به نظر می‌رسد، عمل‌کردن به آن قانون و رفتار دستگاه‌های ذیربط نسبت به آن است. همچنین ایجاد زمینه برای اجرایی‌شدن این قوانین نیز بسیار حایز اهمیت و البته مشکل است.
بخش مهمی از این رسالت، یعنی ایجاد زمینه برای اجرای این قوانین به نهادینه‌شدن فرهنگی آنها بازمی‌گردد. یعنی آموزش اصول حقوق شهروندی باید حتی از کتاب‌های درسی مقطع ابتدایی آغاز شده و تا مقاطع بالاتر ادامه پیدا کند. همچنین رسانه‌ها هم نقش مهمی در این زمینه دارند. به این صورت که باید با آموزش درست، حقوق شهروندی را به مردم مدام یادآوری کنند. حقوق شهروندی چیزی نیست که از سر لطف به آنها اعطا شود بلکه جزو حق و حقوق الزامی آنهاست و باید مطالبه‌گر باشند.
به نظرم باید در مورد منشور حقوق شهروندی اطلاع‌رسانی بیشتری صورت پذیرد و همایش‌هایی در این زمینه برگزار شود. البته این همایش‌ها نباید صرفا برای افراد خاص باشد بلکه باید عموم مردم بتوانند از آن استفاده کنند یا اخبار این همایش‌ها به سرعت در رسانه‌ها پخش شده و مردم در جریان آنچه در این همایش‌ها اعلام می‌شود، قرار گیرند. منشور حقوق شهروندی در ذات بسیار خوب است و دولت که خود بانی این منشور است، باید در وهله نخست به آن عمل کند. اگر قرار باشد به مفاد این منشور توسط دولت عمل نشود، این منشور حکم یک تابلوی زیبا و نوشته‌ای قاب‌شده را پیدا می‌کند.
مجلس محل قانونگذاری در کشور است و می‌تواند به‌عنوان بازوی دولت این نهاد را در جهت رسیدن به خواسته‌اش کمک کند. یکی از خواسته‌های دولت، اجرایی‌شدن منشور حقوق شهروندی است و مجلس می‌تواند با تصویب قوانینی که بتواند دولت را در رسیدن به شعارهایش همراهی کند، موثر عمل نماید.
به عقیده من، باید در گام نخست مفهوم حقوق شهروندی توسط ما باور شده و به آن اعتقاد پیدا کنیم و این قوانین و این مفاد از زبان و گفتار به کردار و عمل تبدیل شود. بسیاری از افراد و حتی مسئولان این مفاد را باور ندارند و اجرایی‌شدن آن نیز برایشان مهم نیست. برای مثال، شما حتما به اداره‌ها مراجعه کرده و دیده‌اید که در بولتن‌های این ادارات توضیح داده شده است. با توجه به قانون مجازات، هرشخصی حین خدمت، به مامور دولت توهین کند، به زندان محکوم خواهد شد و... اما در هیچ اداره‌ای این توضیح نوشته نشده است که اگر مامور و کارمندی به ارباب‌رجوع تعدی کند نیز، شامل مجازات است، درحالی که چنین چیزی در قانون مجازات به صراحت عنوان شده است. پس در گام نخست باید دستگاه‌های مهم دولتی خود این قوانین و حقوق شهروندی را رعایت و به آن عمل کنند و همان‌طور که پیشتر عرض کردم، این منشور در ذات بسیار مفید و قابل احترام است.