شهروند| دولت میانمار تنها چند روز پس از آن‌که توافق بازگشت پناهجویان روهینگیا را امضا کرد، آتش زدن روستاهای روهینگیایی‌ها را از سر گرفته است. تصاویر ماهواره‌ای منتشرشده میانمار از سوی سازمان دیده‌بان حقوق بشر در روز دوشنبه نشان داد که از ماه اکتبر، 40 روستا تخریب شده است. «براد آدامز»، رئیس امور آسیایی دیده‌بان حقوق بشر گفته است: «تخریب روستاهای روهینگیایی‌ها توسط ارتش برمه (میانمار) آن هم در روزهای امضای توافق بازگشت پناهجویان با بنگلادش، نشان می‌دهد که تعهدات به بازگشت امن پناهجویان، صرفا برای اقناع افکار عمومی بوده است.»
این سازمان اعلام کرده است که تعداد روستاهای روهینگیایی‌ها که از زمان آغاز حمله ارتش میانمار به اقلیت مسلمان این کشور، به‌طور کامل یا نسبی ویران شده است، به 354 روستا می‌رسد. دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید با توجه به شواهد و اسناد موجود، با وجود تفاهمنامه بین میانمار و بنگلادش برای بازگشتن پناهجویان در اواخر ماه نوامبر، روستاها احتمالا اخیرا و در اوایل ماه دسامبر به آتش کشیده شده است. تصاویر منتشره از شهر «مانگدا» در ایالت راخین نشان می‌دهد که تخریب خانه‌ها در فاصله میان 25 نوامبر تا 2 دسامبر صورت گرفته است.
آنگ سان سوچی که عملا رهبر میانمار است، در برابر فشارهای بین‌المللی توافقی را با بنگلادش در اواخر ماه نوامبر برای آغاز بازگشت پناهجویان روهینگیا امضا کرد، اما دیده‌بان حقوق بشر بر این باور نیست که این توافق به اجرا درآید. «فیل رابرتسان»، یکی از مقامات دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرد: «از یک‌سو، آنگ سان سوچی و تیم وی قراردادی را امضا کردند که هیچ‌گونه تضمین واقعی برای حفاظت از پناهجویان بازگشته به میانمار وجود ندارد. از سوی دیگر، در میدان عمل نیز نیروهای امنیتی به اقدامات خود برای از بین بردن روستاها در مناطق مسلمان‌نشین ادامه می‌دهند.»
در ماه آگوست، ارتش میانمار یک عملیات نظامی را در واکنش به عده‌ای از شبه‌نظامیان روهینگیایی صورت داد، اما ارتش نه‌تنها شبه‌نظامیان که غیرنظامیان روهینگیایی، گروه‌های حقوق بشری، و روزنامه‌نگاران را نیز هدف قرار داد. از 25آگوست، یعنی زمانی که ارتش میانمار حملاتی را موسوم به «عملیات پاکسازی» علیه مردم و غیرنظامیان آغاز کرد، بیش از 630هزار روهینگیایی از میانمار به بنگلادش گریخته‌اند. مهاجران در بنگلادش گفته‌اند که خانه‌هایشان توسط نیروهای دولتی و بودایی‌های محلی به آتش کشیده شده است. مهاجران روهینگیایی روایت‌های وحشتناکی را در مورد نابودی خانه‌هایشان، تجاوز و کشتار جمعی مردم توسط نیروهای ارتش میانمار بیان کرده‌اند.
در ماه سپتامبر، دولت اعلام کرد که 6800 خانه در موج خشونت‌ها از بین رفته است، اما تنها 200خانه متعلق به روهینگیایی‌ها بوده است. با این‌حال، دولت میانمار گزارش‌های آتش‌سوزی و تخریب خانه‌های روهینگیایی‌ها را در یک ماهه اخیر انکار می‌کند و می‌گوید که به تفاهمنامه بازگشت ایمن مهاجران پایبند است. «زو‌هاتای»، سخنگوی دولت میانمار گفته است: «من نمی‌توانم فعلا اظهار نظری کنم، چراکه هنوز تصاویر ماهواره‌ای را ندیده‌ام.» با وجود توافق امضاشده برای بازگشت مهاجران روهینگیایی، آنها از بیم کشتار و خشونت، برای بازگشتن به خانه‌هایشان بی‌میل هستند.
خبرگزاری آناتولی ترکیه در گزارشی نوشته است که پناهجویان روهینگیایی مقیم بنگلادش می‌گویند، بعد از وقوع سرکوب‌های ظالمانه علیه‌شان، دیگر هیچ چیزی ندارند که به خاطر آن به میانمار بازگردند.
مسلمانان روهینگیا که پس از وقوع سرکوب‌های گسترده در میانمار به بنگلادش فرار کرده و آنجا پناهنده شده‌اند، می‌گویند که بازگشت به میانمار ترسناک و حتی غیرممکن است. برخی از پناهجویان در کمپ‌های مستقر در بنگلادش در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی گفتند که آنها شجاعانه توانسته‌اند فرار کنند و جان خود را نجات دهند. دیگر چیزی برای بازگشت به کشورشان ندارند.
یک زن روهینگیایی به نام «تاهار» گفت که همسر وی توسط سربازان میانمار کشته شده و اکنون وی به مدت سه ماه است که به بنگلادش پناهنده شده است. وی گفت: «اینجا بهتر از میانمار است. دست‌کم ما در امنیت به سر می‌بریم. من نمی‌خواهم بازگردم. ما می‌توانیم در اینجا از جانمان حفاظت کنیم.» همچنین یک زن روهینگیایی دیگر به نام «زبیره» گفته است که وی به همراه چهار فرزندش به بنگلادش فرار کرده است. او می‌گوید: «تنها تقصیر ما این است که مسلمانیم و در مساجد و مدارس مذهبی دعا و عبادت می‌کنیم، به همین دلیل ما را می‌کشند.» وی تأکید کرد که هیچ برنامه‌ای برای بازگشت به میانمار ندارد: «خانه‌هایمان در آتش سوخت. زمین‌های ما را از ما گرفتند. دست‌کم من در اینجا در امنیت به سر می‌برم و غذا دارم.»
«آشین ویراتو» راهب بودایی افراط‌گرا و نژادپرست اهل میانمار که عکس او روی جلد مجله تایم، با عنوان «چهره تروریست بودایی‌ها» منتشر شده، پیشتر در یک سخنرانی کینه‌توزانه نسبت به مسلمانان، گفته بود: «وقتی مسلمانی کسب‌وکاری راه می‌اندازد، این کار را برای جامعه مسلمانان می‌کند. به همین دلیل است که دارند در همه‌جا ملک و زمین می‌خرند. از قدرت پولی‌شان استفاده می‌کنند. دشمن ما دارد قوی‌تر و خطرناک‌تر می‌شود. روزی می‌رسد که مسلمانان بر همه منابع ما چنگ می‌اندازند؛ اجازه ندهید پول‌تان به دست دشمن برسد. حتی بچه‌هایشان هم تهدیدی برای کشورمان هستند.»
هفته گذشته، سازمان پزشکان بدون مرز اعلام کرد که حداقل ۹هزار روهینگیایی در حد فاصل ۲۵ آگوست تا ۲۴سپتامبر در میانمار جان خود را از دست داده‌اند. این سازمان گفته است که در محافظه‌کارترین برآورد، ۶۷۰۰ نفر آنها به دلیل خشونت‌ها کشته شده‌اند که ۷۳۰ مورد آنها مربوط به کودکان زیر ۵سال بوده است. برآوردهای آنها خلاصه‌ای است از 6 تحقیق که در ماه گذشته درباره پناهندگانی که از میانمار به بنگلادش فرار کرده بودند، انجام شده است. گزارش دیده‌بان حقوق بشر در مورد از سرگرفتن آتش‌سوزی خانه‌های پناهجویان در میانمار، درحالی منتشر می‌شود که «زید رعد الحسین» کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل به بی.بی.سی گفته است که «عاملان سوءاستفاده و خشونت علیه اقلیت مسلمان، روزی در دادگاه‌های بین‌المللی محاکمه خواهند شد.» او همچنین گفته است که آنگ سان سوچی، رهبر دوفاتوی میانمار نیز ممکن است از این عواقب مستثنی نباشد.
سازمان ملل پیشتر این جنایات ارتش میانمار را «پاکسازی قومی» توصیف کرده بود. ماه گذشته نیز رئیس سازمان حقوق بشر خواستار تحقیقات در مورد این جنایات شده بود. حالا آقای زید می‌گوید که احتمالا، خانم سوچی با اتهام قتل‌عام و نسل‌کشی روبه‌رو خواهد شد: «این مقیاس از جنایت باید از سوی جامعه بین‌الملل پاسخ داده شود.» آقای زید شخصا در تماسی تلفنی به خانم سوچی هشدار داده بود که دست از کشتار مردم بی‌گناه بردارد، اما هیچ تغییری حاصل نشد: «خانم سوچی به من گفت که اگر این اتفاقاتی که شما می‌گویید افتاده باشد، خیلی وحشتناک است، اما چند روز بعد، آنها شروع کردند به گفتن این‌که حقایق و اطلاعات ما نادرست است و چنین جنایاتی در میانمار اتفاق نیفتاده است.»
آقای زید می‌گوید که احتمالا خانم سوچی، خود اقدامات ارتش برای حملات علیه مردم روهینگیا را تصویب کرده است. میانمار عضو دادگاه جنایی بین‌المللی نیست و این بدان معناست که این دادگاه برای محاکمه دولت میانمار، نیازمند حمایت شورای امنیت سازمان ملل است. اما چین که متحد میانمار است، چنین اقدامی را وتو خواهد کرد. سازمان ملل نسل‌کشی را به‌عنوان اقداماتی برای از بین بردن کامل یا نسبی یک گروه ملی، قومی، نژادی یا مذهبی در نظر می‌گیرد. گرچه چنین حکمی علیه عاملان جنایات به ندرت اتفاق افتاده، اما برای جنایتکاران بوسنی، سودان و داعش در عراق و سوریه به کار گرفته شد.