شهروند| یک‌سال از درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی گذشت؛ سیاستمداری که به فراخور نوع تفکر و سیاست‌ورزی‌اش مروج تکثرگرایی در سیاست و اعتدال در جامعه بود. به واسطه همین نوع سیاست‌ورزی، برخی او را با امیرکبیر، صدراعظم توسعه‌گرای عصر ناصری قیاس می‌گیرند و برخی هم او را سیاستمدار اعتدال‌گرا در عصر افراط و تفریط‌های میدان سیاست در سال‌های اخیر می‌دانند. به واسطه تمجید از سال‌ها سیاست‌ورزی سیاستمدار توسعه‌گرا و اعتدال‌گرای معاصر ایرانی، دیروز سالن اجلاس سران میزبان اندیشمندان، روحانیون، سیاستمداران، مقامات دولتی، اعضای خانواده، یاران او و بسیاری از چهره‌های سرشناس برای برگزاری نخستین کنگره بزرگداشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی بود. چهره‌هایی چون حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری، محسن هاشمی فرزند ارشد آیت‌الله، سیدرضا صالحی وزیر سابق ارشاد، حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی و برخی چهره‌های دیگر به سخنرانی پرداختند و هرکدام از آنها به زوایا و ابعاد فکری، سیاسی، فقهی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و دیگر وجوه فکری این سیاستمدار بلندآوازه ایرانی پرداختند.
مراسم نخستین سالگرد درگذشت آیت‌الله هاشمی البته با حاشیه‌هایی هم همراه بود؛ حضورنیافتن رئیس‌جمهوری از نکات قابل توجه این مراسم بود که البته موجبات گلایه فاطمه هاشمی یکی از فرزندان آیت الله هاشمی را به دنبال داشت.
او گفت: هاشمی مظلوم بود و مظلومیت او در آینده هم ادامه خواهد داشت. عدم حضور رئیس‌جمهوری در این مراسم دلیلی بر مظلومیت ایشان است. مورد حاشیه‌ساز دیگر، ازدحام جمعیت حاضر در مراسم بود که این مسأله موجب شد خبرنگاران نتوانند برای پوشش این مراسم در جایگاه خود استقرار پیدا کنند و این مسأله موجب عذرخواهی رسمی یاسر هاشمی یکی دیگر از فرزندان آیت‌الله بعد از پایان مراسم شد.
۲ بار آیت‌الله هاشمی را مضطرب دیدم
از جمله مهمترین سخنرانان این مراسم حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی بود؛ یادگار امام(ره) که ازجمله شخصیت‌های مورد علاقه آیت‌الله هاشمی نیز بود، هم رسم ادب به جا آورد و هم به تبیین شخصیت ایشان از زوایای مختلف پرداخت. یادگار امام در بیان ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله هاشمی گفت: نزدیکی ایشان با قرآن یک خوشبینی نسبت به خدا در ایشان ایجاد کرده بود. البته من یکی، دوبار ایشان را مضطرب دیدم. در شرایط سخت سال ۸۸ مضطرب نبود اما یکی از لحظاتی که فکر می‌کنم، خیلی ناراحت بودند، ۱۵ خرداد ۸۴ بود. همان هم چند ساعتی طول نکشید.
آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به فهم مردم اطمینان داشت، مطمئن بود که نمی‌شود برای همیشه مردم را گول زد و خرد جمعی اهمیت دارد. حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی در مراسم نخستین سالگرد درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی طی سخنانی اظهار کرد: سخن درباره آقای هاشمی از زوایای مختلفی قابل طرح است؛ ممکن بود عقیده‌اش را عوض کند ولی در گذر از زمان معتقد بود آنچه که می‌گوید، در دوره خودش درست است. تولیت حرم امام خمینی با بیان این‌که بارها از آیت‌الله هاشمی شنیدم، بحث عفاف از شروط حیات جامعه است، گفت: هر چیزی که مانع این امید شود، جامعه را از تعادل خارج می‌کند. جامعه که به آینده امید دارد، به جلو حرکت می‌کند و سمت خشونت نمی‌رود. اگر احساس کنیم دیروز از امروز بهتر بوده، می‌توانیم بگوییم جامعه امید دارد. سیدحسن خمینی سپس گفت: وجود سکانداری در مواقع بحرانی باعث امید مردم می‌شود. هاشمی امیدواری بود که برای جامعه مایه امید بود. دوست و دشمن اذعان داشتند که وجود هاشمی در حوادث لنگر اطمینان بود. هاشمی برای جامعه امیدساز بود. وی تصریح کرد: هاشمی از میان ما رفت اما یادش هنوز در میان ماست. بالاترین کانون امید در عصر ما امام بود. امروز رهبری از کانون‌های بزرگ امید است. اگر هاشمی رفت، باید مراقبت کنیم امید از دل‌های ما نرود. درس بزرگ هاشمی‌رفسنجانی حفظ امید در جامعه است.
او شناسنامه و هویت جمهوری اسلامی است
حضور معاون اول رئیس‌جمهوری در این مراسم شاید به نوعی خلأ عدم حضور روحانی را پر کرد؛ سخنان او با توجه این‌که به نوعی از هم‌ولایتی‌های آیت‌الله به شمار می‌رود، جذاب و شنیدنی بود. معاون اول رئیس‌جمهوری با تأکید بر لزوم بهره‌گیری از اندیشه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در ابعاد مختلف خاطرنشان کرد: امروز باید همه مانند آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی حساس و نگران اما امیدوار و فعال باشیم و به مردم اعتماد کنیم. آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به لحاظ فرهنگی عمیقا ایران را می‌شناخت و در اندیشه توسعه کشور بود. ایشان برای توسعه کشور امیرکبیر را به‌عنوان الگو قرار داده بود و در پیش از انقلاب او برای آیت‌الله هاشمی به‌عنوان کسی که در دوران خود به سازندگی ایران پرداخت، سرمشق بود. او زمانی که در مجلس حضور یافت، مجلس در رأس امور قرار گرفت و وقتی که به دولت رفت، سرعت توسعه کشور را افزایش داد. وی خاطرنشان کرد: آیت‌الله هاشمی سیاست‌ورزی را مبتنی بر مردم و جامعه می‌دانست و به انتخابات باور داشت و همواره بر برگزاری انتخاباتی آزاد که حقوق مردم با مشارکت بالای آنها رعایت شود، تأکید می‌کرد. از همین‌رو بود که ایشان علیرغم این‌که در بالاترین مسئولیت‌هایی که مورد نقد بود، قرار می‌گرفت، خود را در معرض رأی مردم قرار می‌داد. آیت‌الله هاشمی در انتخابات 92 به صحنه آمد اما ناباورانه ردصلاحیت شد. معاون اول رئیس‌جمهوری با بیان این‌که شاید عده‌ای فکر می‌کردند با ردصلاحیت هاشمی، او از صحنه کنار برود، تصریح کرد: آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پس از ردصلاحیت در انتخابات 92 قهر نکرد، بلکه برای همان انتخابات برنامه‌ریزی و فردی را رئیس‌جمهوری کرد. او برای انتخابات‌های بعدی نظیر انتخابات‌های مجلس 94 و خبرگان و انتخابات ریاست‌جمهوری 96 نیز برنامه‌ریزی‌هایی داشت. آیت‌الله هاشمی برای انتخابات 96 از اوایل سال 95 برنامه‌ریزی داشت و حداقل در طول سال 95 و پیش از فوتشان سه‌بار با من در این‌باره صحبت کردند. ایشان در این صحبت‌ها اصرار فراوانی بر کاندیداتوری آقای روحانی داشتند. معاون اول رئیس‌جمهوری تصریح کرد: آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی شناسنامه و سند هویت جمهوری اسلامی ایران است و نمی‌توان او را نادیده گرفت؛ او مرد عبور از بحران‌ها و مرد صبر و امید بود و همواره برای روزهای سخت برنامه‌هایی داشت.
جهانگیری در ادامه به تبیین مشی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پرداخت و اظهار کرد: مشی آیت‌الله هاشمی مشی به دور از هرگونه افراط و تفریط است که تنها به اعتدال فکر می‌کند. آیت‌الله هاشمی شجاعانه به میدان می‌آمد و از هیچ تهمت و اتهامی هراس نداشت و وقتی که یک جریان سیاسی حاکم می‌شد و می‌خواست رقبای خود را حذف کند، در مقابل آنها می‌ایستاد. وی با تأکید بر این‌که مشی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی مانع از حذف نیروهای انسانی توانمند کشور شد، خاطرنشان کرد: برخی اصلاح‌طلبان که فکر می‌کردند آیت‌الله هاشمی برای حذف رقبایشان مانع است، با او اختلاف‌هایی داشتند؛ همچنین در مقطع بعد نیز عده‌ای ایستاده بودند تا به هر نحوی که شده، جریان قدرتمند اصلاحات را از صحنه خارج کنند اما آیت‌الله هاشمی ایستاد و خیلی از اتهامات بر او وارد شد. معاون اول رئیس‌جمهوری ادامه داد: در دی‌ماه سال قبل به خدمت ایشان رسیدیم و درحال بحث درباره وقایع سال 88 و آینده کشور بودیم و ایشان گفتند من زمانی که دیدم عده‌ای می‌خواهند جریانی از انقلاب را حذف کنند، گفتم که اینها دور من جمع می‌شوند و من آنها را به نظام وصل می‌کنم و نمی‌گذارم که از نظام جدا شوند. معاون اول رئیس‌جمهوری با اشاره به اعتراضات اخیر در سطح کشور اظهار کرد: در مسائل اخیر کشور نیز باید به روش آیت‌الله هاشمی عمل کنیم و با مردم باشیم و نارضایتی و اعتراضات مردم را به رسمیت بشناسیم و برای آن به دنبال راه‌حل باشیم؛ باید نسبت به خواسته‌ها و مطالبات ملی خود را ملتزم به اقدامات عملی بدانیم و آگاه باشیم که دفاع از حقوق شهروندی، دموکراسی و رأی مردم می‌تواند امید و نشاط بسیاری ایجاد کند.
امیدواریم راهش در کشور ادامه پیدا کند
فرزند ارشد آیت‌الله هاشمی نیز در این مراسم حضور پیدا کرده بود؛ وی با اشاره به تلاش‌ها و اقدامات مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی برای استقرار جمهوری اسلامی، اظهار کرد: محسن هاشمی‌رفسنجانی رئیس شورای شهر تهران درحاشیه این کنگره در جمع خبرنگاران گفت: آیت‌الله هاشمی اصولا به سمت وحدت میان قوا و احزاب و ایجاد وحدت در جامعه حرکت می‌کرد و از افراط و تفریط پرهیز می‌کرد. ایشان از 14سالگی که به قم هجرت کردند، تلاش‌های خود را برای مردم آغاز نمودند و با پشتکاری که داشتند، روابط مثبتی را با گروه‌های مختلف سیاسی، مردم و احزاب برقرار کردند و تلاش بسیاری برای تحقق اهداف خود که آزادی و آبادانی ایران اسلامی بود، به کار بستند. فرزند آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با بیان این‌که تلاش‌های آیت‌آلله تحقق دستاوردهای خوبی را رقم زد، خاطرنشان کرد: امیدواریم مسیر آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در کشور ادامه پیدا کند.