شهروند| روز دوشنبه رأس ساعت 9 و 15 دقیقه صبح اعلام شد. موتور یک هواپیمای مسافربری با 95 مسافر و 5 خدمه درست بلافاصله بعد از فرود در فروگاه کیش دچار حریق شده و به دلیل وجود 5 تن سوخت از نوع نفت سفید انفجار بزرگی رخ داده است. نترسید، این داستان واقعی نیست، داستان «ساعت صفر» است. مانوری است که دیروز با همکاری چند نهاد ازجمله جمعیت هلالاحمر در جزیره کیش برگزار شد و در آن جان فرضی خیلیها نجات داده شد، اتفاقی که شاید یک روز با همین جزییات یا به شکل دیگری رخ دهد و این مانورها شاید امیدی باشند برای آنکه یاد بگیریم در این شرایط چطور نجاتگران خوبی باشیم.
مانور «ساعت صفر» که یک مانور امدادونجات اضطراری است، به شکل مشترک میان چند ارگان آتشنشانی، جمعیت هلالاحمر، اورژانس بیمارستان و ایمنی زمینی فرودگاه کیش برگزار شد و برای این اسمش را «ساعت صفر» گذاشتهاند که مشخص نیست این حادثه چه ساعتی رخ میدهد. هرسال این مانور انجام میشود اما معمولا داستان هرسال کمی با سال گذشته فرق دارد تا شرایط متفاوتی تجربه شود.
همانطور که گفته شد، روز دوشنبه صبح موتور یک هواپیمای مسافربری با 95 مسافر و 5 خدمه درست بلافاصله بعد از فرود در فروگاه کیش دچار حریق شد و به دلیل وجود 5 تن سوخت از نوع نفت سفید انفجار بزرگی رخ داد. مسافران در هواپیما زندانی شدند. ساعت 9 و 15دقیقه صبح اعلام شد که این اتفاق افتاده و ماشینهای امداد ظرف 3دقیقه به محل حادثه رسیدند. از میان 95 مسافر، 45نفر سالم هستند که بلافاصله توسط مهمانداران از هواپیما خارج شدند. از میان 50 مسافر باقیمانده، 17نفر فوت کردهاند و 33نفر دیگر براساس اولویت نجات به سه وضع قرمز، زرد و سبز تقسیم شدند.
آتشنشانی مشغول کار خاموشکردن آتش شد. تیم امدادونجات جمعیت هلالاحمر کار رهاسازی مصدومان را آغاز کرد و تیم تریاژ کار اولویتبندی و تعیین وضع مصدومان را انجام داد. در کنار تمام این کارها، تیم حمایت روانی جمعیت هلالاحمر با حضور پزشک، روانپزشک و روانشناس از لحظات اول کنار آسیبدیدگان این سانحه حضور داشتند و درنهایت یکی از مصدومان با بالگرد ارتش، مصدوم دیگری توسط اورژانس به بیمارستان کیش و 8 مصدوم هم با آمبولانس جمعیت هلالاحمر انتقال پیدا کردند.
کل این عملیات امدادونجات یکساعت طول کشید و درنهایت ساعت 10 و 15دقیقه نیروهای امدادی با پایانیافتن کار محل حادثه را ترک کردند. داستان «ساعت صفر» به همین سادگی تمام شد. شاید چون اسمش داستان بود، به همین سادگیها تمام شد، اما نمیتوان نادیده گرفت که تجربهکردن عملی این سوانح ساختگی حتی شده سالی یکبار تا چه اندازه میتواند به این امر کمک کند که نهادهای درگیر در این شرایط بحرانی چگونه میتوانند تقسیم کار کنند و درنهایت کارشان را به بهترین شکل انجام دهند. مانورها فقط برای هواپیماهایی که موقع فرود آتش میگیرند نیستند، میتوان برای هرکدام از سوانحی که در ایران زیاد شاهد رخدادنشان هستیم «ساعت صفر» بسازیم، کار سختی نیست اما درنهایت به وقت مبادا خیلی به کار
میآید.
براساس آمار شبکه ایمنی هوانوردی ایران، یکهزار و ۵۳۰ سانحه هوایی در میان هواپیماهای ایران رخ داده است که بین 50 تا 70 سانحه آن مرگبار بودهاند. ۴۰ حادثه هوایی از سال ۱۹۴۴ میلادی ثبت شده است. پس از سال ۱۳۵۷، بیش از هزار و ۴۰۰نفر جان خود را در سوانح هوایی ایران از دست دادهاند و سقوط هواپیمای ایرباس آ-۳۰۰ در پرواز شماره ۶۵۵ ایرانایر به وسیله ناو جنگی وینسنس آمریکا در خلیجفارس هشتمین حادثه هواپیمایی در دنیا از لحاظ تعداد مسافران کشته شده است که تمام ۲۹۰ سرنشین آن کشته شدند. سقوط هواپیمای نظامی در کرمان با ۲۷۶ کشته بزرگترین سانحه هوایی جهان بین سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۴ میلادی بوده است. نخستین حادثه هوایی پس از انقلاب در یکم تیر سال ۱۳۵۹ (۲۱ ژوئن ۱۹۸۰) رخ داده است و پس از آن تا خردادماه سال ۱۳۸۳ تعداد ۲۳۳ سانحه غیرنظامی رخ دادهاست؛ که از میان آنها ۶۷ سانحه مرگبار، منجر به ۹۹۸ کشته و ۹۷ مجروح شده است. براساس آمارهای دیگر، تعداد کشتههای سانحههای هوایی ایران ۲ اردیبهشت ۱۳۸۴ به ۱۳۴۵نفر رسیده است که اگر تعداد ۱۲۸ کشته حادثه ۱۵ آذر ۱۳۸۴ و ۱۱ کشته هواپیمای فالکن-۲۰ سپاه را به آن بیفزاییم، این آمار تا آغاز شهریور ۱۳۸۵ به ۱۴۸۴ نفر میرسد. همچنین در ظهر روز چهاشنبه ۸۸/۴/۲۴ نیز یک فروند هواپیمای مسافربری از نوع توپولف متعلق به شرکت هواپیمایی کاسپین که عازم ارمنستان بود، دقایقی پس از بلندشدن از فرودگاه امام تهران درحوالی قزوین سقوط کرد که منجر به کشتهشدن تمامی ۱۶۹ سرنشین (مسافر و خدمه) این هواپیما شد و درنهایت اینکه براساس اطلاعات شبکه ایمنی هوانوردی، تعداد ۱۷۲۰نفر تا مرداد ۱۳۸۸ بر اثر سانحههای هوایی در ایران جان خود را از دست دادهاند.