حمیدرضا عظیمی| جشنواره فجر دارد از روزهای میانی خود عبور می‌کند و نیمه دومش که شروع شود، انگار دیگر تمام شده است و باید منتظر نتیجه‌ها بود. در این روزهایی که از سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر گذشته، تلویزیون هم بیکار نبوده و برنامه‌هایی برای تکمیل کار در جشنواره از شبکه‌های مختلف روانه آنتن کرده است. انتظار هم البته همین بود، به این دلیل که تلویزیون رسانه‌ای هم‌ارز سینماست و از دیگر دلایل عام و فنی که بگذریم، شاید یکی از پارامترهایی که این دو را هم‌ارز و به موازات هم قرار می‌دهد، حضور صدا و تصویر در این دو رسانه باشد.
همیشه برای آنهایی که امکان حضور در این رخداد فرهنگی - هنری را نداشته‌اند، برنامه‌های تلویزیونی مناسبتی این ایام، اهمیت داشته است چون می‌توانستند جشنواره فیلم فجر و اتفاقات آن را از قاب تلویزیون پیگیری کنند، هر چند مثلا فقدان پوشش تلویزیونی زنده مراسم افتتاحیه و اختتامیه (که به‌طور معمول به دلیل پوشش اهالی سینما امکان پخش از تلویزیون پیدا نمی‌کرده) از اعتبار تلویزیون کاسته است. با این‌حال (جز امسال که افتتاحیه زنده پخش شد) تلویزیون درصدد بوده تا با تولید برنامه‌ای شبانه در طول برگزاری جشنواره فیلم فجر، این عیب را بپوشاند. امسال هم تلویزیون در ایام جشنواره از شبکه‌های مختلف برنامه دارد؛ برنامه‌هایی که اگر از کیفیت آنها بگذریم، به لحاظ کمیت چشمگیر است.
ترافیک روی آنتن
آن‌طور که از رصد برنامه‌های تلویزیونی به نظر می‌رسد، ظاهرا هر شبکه تلویزیونی درصدد بوده برنامه‌ای برای پوشش رخدادهای جشنواره سی‌وششم فیلم فجر روانه آنتن کند. موضوعی که به نظر عجیب است و این تعدد در سیما معلوم نیست با چه فلسفه و هدفی رخ داده است. برنامه‌هایی که هر کدام هم مدعی‌اند طرحی نو درانداخته و با دیگر برنامه‌ها و حتی با همتایان خود در سنوات گذشته «متفاوت»اند. اینها را می‌شود در لابه‌لای صحبت‌هایی که تهیه‌کنندگان و دیگر دست‌اندرکاران این برنامه‌ها با رسانه‌ها انجام داده‌اند، مشاهده کرد.
یکی از این برنامه‌ها، به‌عنوان بخشی مستقل در جُنگ «چشم شب روشن» شبکه چهار جا گرفته است؛ برنامه‌ای که علاوه بر موضوعات مختلف فرهنگی، هنری و اجتماعی، در بخشی به مجریگری اکبر نبوی، روزنامه‌نگار و منتقد سینما، به جشنواره فجر پرداخته است. نبوی خودش درباره رویکرد «چشم شب روشن» در روزهای جشنواره گفته ‌است: دیدگاه من به این برنامه سینمایی چندان ژورنالیستی نیست بلکه تلاش می‌کنم به عمق ماجرا بروم، به همین دلیل برنامه ما می‌تواند با دیگر برنامه‌های سینمایی تلویزیون متفاوت باشد. شبکه‌های دیگر تلویزیون نیز می‌توانند این تفاوت در دیدگاه را حفظ کنند و طبق آن هر شبکه یک برنامه سینمایی داشته باشد که خلاقانه باشد و سراغ سوژه‌های تکراری نرود. موضوعی که نبوی مطرح کرده البته از حد حرف فراتر نرفته و دو نوبت تماشای این برنامه و دیگر برنامه‌ها، این ادعا را تا سطح «هیچ» تنزل می‌دهد!
«شب‌های شفاهی» در شبکه شما یکی دیگر از برنامه‌های سینمایی است که هر چند مدتی است با اجرای محمود گبرلو روی آنتن شبکه شما می‌رود، اما به‌صورت ویژه جشنواره را پوشش داده و می‌دهد. شب‌های شفاهی با این پیش‌بینی تهیه و تدارک دیده شد که جای «هفت» که گمان می‌شد پخش نشود را بگیرد.
گبرلو که امسال هم مانند ‌سال قبل اجرای نشست‌های پرسش و پاسخ فیلم‌های جشنواره را هم بر عهده دارد، درباره پوشش جشنواره فیلم فجر گفته است: ما ۱۰ شب برنامه در طول برگزاری جشنواره ملی فیلم فجر داریم. گبرلو که گویی از پخش دیگر برنامه‌ها در تلویزیون ناخشنود است، تأکید داشت: اتفاقی در رسانه ملی رخ داده است که اکنون شبکه‌های تلویزیونی همه درباره سینما حرف می‌زنند که این به دلیل جذابیت سینماست و این رویکرد با سال‌های قبل که فقط یک یا دو برنامه سینمایی روی آنتن می‌رفتند، خیلی متفاوت است.
برنامه «سینما دو» هم با اجرا و سردبیری حامد عنقا و تهیه‌کنندگی حمیدرضا معدنچی از شبکه دو سیما پخش می‌شود. سردبیر این برنامه مدعی است: ما سعی کرده‌ایم كه هویت خودمان را داشته باشیم و قرار نیست این برنامه شبیه کارهای دیگر باشد؛ البته که وقتی در ۱۰ روز ضیافتی به اسم فجر اتفاق می‌افتد و در آن ۲۵ فیلم نمایش داده می‌شود، همه حرف‌ها درباره این ۲۵ فیلم است و ما هم قاعدتا این آثار و حواشی آنها را بررسی کرده و با تهیه‌کننده، کارگردان و بازیگرهایشان گفت‌وگو می‌کنیم.
«شهر فرنگ» هر هفته پنجشنبه‌ها از شبکه خبر پخش می‌شود و تلاشی است که حمیدرضا مدقق برای بیان فراز و فرودهای سینمایی دارد و البته در دوران جشنواره سعی وافری در پر رونق نشان‌دادن این رخداد وجود دارد. مدقق قبل از شروع جشنواره درباره رویکرد جشنواره‌ای برنامه شهر فرنگ گفته بود: ما سه پنجشنبه را در ایام جشنواره فیلم فجر برنامه داریم که ۱۲، ۱۹ و ۲۶ بهمن ماه را شامل می‌شود که در ۱۹ بهمن به گفت‌وگویی درباره فیلم‌ها می‌پردازیم و ۲۶ بهمن نیز نگاهی به برگزیده‌ها داریم.
برنامه «هفت» شبکه سه هم که از مدت‌ها پیش در بودن یا نبودن بود و کم‌کم اهالی سینما پذیرفته بودند که امسال شاهد پخش این برنامه از تلویزيون نخواهند بود، بالاخره با انتخاب «رضا رشیدپور» به‌ عنوان مجری راهی آنتن شد. این برنامه هر شب مانند سایر برنامه‌ها به پوشش جشنواره فجر و صحبت با دست‌اندرکاران سینما و اهالی حاضر در جشنواره می‌پردازد.
کیفیت فدای کمیت
تلویزيون اگر چه آنتنی پرترافیک برای برنامه‌های مختص جشنواره فیلم فجر دارد اما به گفته برخی از اهالی سینما، این برنامه‌ها بیش از هر چیز از یک سناریوی واحد پیروی می‌کنند. هر کدام از این برنامه‌ها را که ببینید، تأیید خواهید کرد که شبیه هم تعدادی از عوامل و دست‌اندرکاران و منتقدان سینما را دعوت می‌کنند و اگر ميهمان‌ها هم مشترک باشند که همان حرف‌های تکراری در هر برنامه شنیده می‌شود.
«رضا درستکار» منتقد تلویزیون درباره این موضوع معتقد است: برنامه‌های سینمایی عموما جذابند و همه جای دنیا هم همین است؛ اما متاسفانه در تلویزیون ما از این پتانسیل، یا به بدترین شکل ممکن استفاده می‌کنند و یا عموما اصرار دارند که فضا را به دست افراد نابلد و کمتر بلد بسپارند. او کنترل بیش از حد برنامه‌های سینمایی را آفت این برنامه‌ها دانست و گفت: کنترل بیش از اندازه برای تلویزیون ایران سم مهلک است که زنده بودن، طراوت و شادابی را از برنامه‌ها سلب می‌کند. نمی‌دانم که چرا در تلویزیون با جذابیت مخالف هستند و شاید هم از این جریان می‌ترسند، در حالی‌که نباید ترسید!
به اعتقاد برخی از اهالی سینما بسیاری از این برنامه‌ها براي این‌که دچار تعارفات معمول می‌شوند و نقدي جدی‌ در آنها دیده نمی‌شود، عملا تکراری به نظر می‌رسند و در سر جمع ماجرا به‌رغم تعدد نمی‌توانند مفید باشند.