شهروند| شمار روزهای ناسالم تهران به هشت رسید و با ادامه این روند به‌ناچار محدودیت‌های بیشتری برای همه منابع تولید‌کننده آلودگی در نظر گرفته شد. با افزایش آلودگی هوا و نوزیدن باد، کارگروه شرایط ویژه آلودگی تهران در اطلاعیه‌ای محدودیت‌هایی برای شهر در نظر گرفت؛ چرا که آلودگی هوا که از دهم بهمن در پایتخت آغاز شده، دیروز هم باعث شد 10 منطقه از تهران در وضع قرمز (ناسالم برای همه) قرار بگیرند. شاخص آلودگی هوا دیروز در ورامین روی عدد 282 و در وضع بنفش قرار گرفت؛ شرایطی به‌مراتب بدتر از آنچه در شهر تهران در جریان بود. این وضع تنها در تهران نیست؛ کرج، قزوین، اهواز و قم هم دیروز و روزهای پیش از این را با آلودگی و گرد‌و‌غبار سر کردند. آلودگی تنفس مردم را مختل کرده و باعث شده امروز (پنجشنبه) در تهران آمبولانس‌ها در میدان‌ها مستقر شوند؛ آلودگی‌اي که به گفته معاون دادستان کل کشور به سوخت‌های غیراستاندارد ربط دارد، اما به دلیل ملاحظات سیاسی و اقتصادی درباره آن سکوت شده. از سوی دیگر گفته می‌شود 60درصد غبارهای تهران کربن سیاه است و این دود و آلودگی تا یکشنبه ادامه دارد، محدودیت‌های دیگری هم دست کم برای بدترنشدن اوضاع در شهر در نظر گرفته شده است؛ مثل توقف فعالیت واحدهای صنعتی که سهم بالایی در این آلودگی دارند.
تصمیماتی برای کنترل کربن سیاه
بر اساس اطلاعیه دبیرخانه کارگروه هماهنگی شرایط ویژه آلودگی هوای استان تهران امروز (پنجشنبه) اجرای طرح زوج و فرد در تهران، ری و تجريش از در منزل خواهد بود، فروش طرح ترافیک روزانه ممنوع است و همچنین تمامی فعالیت‌های عمرانی در سطح شهر تهران متوقف است. فعالیت تمامی واحدهای صنعتی و معدنی استان تهران که پتانسیل آلایندگی هوا را دارند هم متوقف شده، اورژانس در آماده‌باش بوده و آمبولانس نیز در میادین اصلی شهر تهران مستقر خواهد بود. این‌طور که در اطلاعیه کارگروه هماهنگی شرایط ویژه آلودگی هوای استان تهران آمده، تردد تمامی کامیون‌ها در سطح شهر تهران به استثنای کامیون‌های حمل زباله، مواد سوختی و فاسد‌شدنی کماکان ممنوع است. علاوه بر این وزارت ورزش و جوانان هم باید به نحوی اطلاع‌رسانی کند که از فعالیت‌های ورزشی اعم از انفرادی، همگانی و باشگاهی در محیط‌های باز جلوگیری شود.
همچنین با توجه به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی و ادامه روند پایداری هوا در 48 ساعت آینده از شهروندان تقاضا شده برای کاهش آلودگی هوا از ترددهای غیرضروری در سطح کلان شهر تهران خودداری کرده و به انتشار اخبار بی‌اساس و غیررسمی در فضای مجازی توجه نکنند.
از سوی دیگر در کنار اجرای طرح زوج و فرد در کرج، جریمه‌ای 90هزار تومانی از خودروهای سنگینی که وارد این شهر می‌شوند، گرفته شد. طبق مصوبه شورای ترافیک استان البرز به دلیل افزایش آلایندگی مقرر شد خودروهای سنگین از ساعت 6 صبح الی 21 به هیچ عنوان در داخل شهرکرج تردد نداشته باشند و این خودروها در صورت تخلف و ورود به معابر شهری 90هزار تومان جریمه خواهند شد.
اینها اما تمام تصمیمی است که به عنوان برنامه‌ای کوتاه‌مدت برای توقف دیو سرکش آلودگی گرفته شده است؛ دیوی که به گفته مدیر شبکه سنجش کیفیت هوای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران 60درصد آن از کربن سیاه تشکیل شده است. بر این اساس اگر چه مهمترین آلاینده‌ای که در ۶ ماه دوم سال سد راه تنفس تهرانی‌ها می‌شود، ذرات معلق کوچکتر از 2.5میکرون است اما درصد بسیار بالایی از این آلاینده از کربن سیاه تشکیل شده است. احمد طاهری براساس داده‌های اندازه‌گیری شده به مهر گفت در ایستگاه‌های اندازه‌گیری کیفیت هوای شهر تهران کربن سیاه که یک آلاینده اولیه حاصل از احتراق ناقص در خودروهای دیزلی است، در ساعات شب با تردد ناوگان دیزلی(کامیون) در سطح شهر تهران آزاد می‌شود. طبق این اندازه‌گیری بخش بسیار زیادی تا حدود ۶۰درصد از ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون را کربن سیاه تشکیل می‌دهد. این آلاینده که برای سلامتی بسیار خطرناک بوده و با توجه به ابعاد بسیار کوچک می‌تواند تا لایه‌های زیرین سیستم تنفسی انسان نفوذ کرده و حتی وارد سیستم گردش خون نیز شود، با غلظت بالا و سهم قابل توجه در ذرات معلق کوچکتر از ۲.5 میکرون در ساعات ابتدایی روز نیز وجود دارد.
معاون دادستان کل کشور: بنزین و گازوییل عامل آلودگی است
گمانه‌زنی‌ها درباره علت آلودگی هوا و تبعات آن برای سلامتی مردم با ادامه این روند بیشتر شده است؛ به طوری که معاون دادستان کل کشور هم با استناد به نظر کارشناسان در حوزه‌های استاندارد و محیط‌زیست اعلام کرد: «نزدیک به ۸۰درصد آلودگی هوای تهران و کلانشهرها به دلیل استفاده از بنزین، گازوییل و گاز مایع غیراستاندارد است.»
محمدجواد حشمتی با این گفته‌ها خواستار توجه جدی و واقعی به بهینه‌سازی سوخت از سوی وزارت نفت منطبق با استاندارد‌های یورو ۴ شد و گفت: «برای حفظ سلامت و جان مردم باید به دور از هر ملاحظه سیاسی و حتی اقتصادی نظرات کارشناسی و نتایج آزمایش‌های متعددی که آلودگی بنزین و سایر سوخت‌ها را تأیید کرده است، بپذیریم و اقدام فوری و مناسب را انجام دهیم.»
از طرف دیگر در حالی که بعضی مقامات در وزارت نفت درباره یورو 4 بودن بنزین سخن گفته‌اند، این مقام مسئول به وجود سوخت غیراستاندارد با وجود آگاهی از مضرات آن انتقاد کرد: «در طول یک سال گذشته بارها جلساتی با حضور مسئولان و نمایندگان سازمان‌های مرتبط با موضوع آلودگی هوا ازجمله سازمان استاندارد، سازمان محیط‌زیست، وزارت نفت و حسب مورد سایر نهادها برگزار کرده‌ایم و در این جلسات خود آقایان هم به نتیجه قطعی رسیده‌اند که آلودگی هوای کلانشهرها ناشی از سوخت غیراستاندارد است اما جای سوال است که چرا اقدامی انجام نمی‌شود و تعجب‌برانگیز است که چرا در مصاحبه‌های خود اعلام می‌کنند كه بنزین یورو ۴ است؟»
به گفته حشمتی آزمایش‌هایی در چند مرحله در خصوص وضع سالم و استاندارد‌بودن بنزین و گازوییل انجام شده که نتیجه همه آنها غیراستاندارد‌بودن این سوخت‌ها را تأیید کرده است: «در سال ۹۵ که به دستور دادستان کل کشور نسبت به سنجش آلایندگی سوخت و تأثیر مخرب آن بر سلامت مردم وارد شدیم، ابتدا از تعدادی جایگاه‌های سوخت در سطح کلانشهر تهران نمونه‌هایی را به آزمایشگاه‌های معتبر فرستادیم که نتیجه آن تأیید آلایندگی بنزین بود؛ اما متاسفانه به ما ایراد گرفتند که ظرف‌های آزمایشگاهی شما استاندارد نبوده است. بنابر این ادعا دوباره آزمایش‌ها را تکرار کردیم. باز هم گفتند که ما قبول نداریم، باید خود ما هم در جریان آزمایش‌ها حضور داشته باشیم.»
معاون دادستان کل کشور با تأکید بر این‌که در مقام و جایگاه احیای حقوق عامه دغدغه دادستانی کل کشور حل مشکلات و حرکت در مسیر قانون و اجرای وظایف و تکالیف قانونی است، گفت: «در مرحله بعد باز هم آزمایش‌ها در حضور و با نظارت نمایندگان نهادهای متولی ازجمله وزارت نفت و در آزمایشگاه‌های مختلف انجام شد، در تمام این مراحل پارامترهایی مانند گوگرد و... متاسفانه نامنطبق با شرایط استاندارد نشان داده شد.»این‌طور که حشمتی توضیح داد، سازمان بازرسی هم به این موضوع وارد شده و گزارش جامعی تهیه کرده و برای متولیان ذیربط هم ارسال شده است؛ اما با وجود حالت و شرایط اضطراری که به وجود آمده، باز هم بنا به ملاحظاتی سیاسی و اقتصادی مانند بحث اشتغال و... کار خاصی انجام نمی‌شود؛ این در حالی است که هیچ ملاحظه‌ای بالاتر از سلامت و حفظ جان مردم وجود ندارد.
او با این گفته‌ها به وظیفه وزارت بهداشت به عنوان متولی حفظ سلامت مردم و شهروندان اشاره کرد که «باید به صورت جدی‌تری نسبت به موضوع وارد شود و در کنار سازمان استاندارد و سازمان محیط‌زیست با حساسیت ویژه پیگیر باشند.» از طرف دیگر انتقاد کرد در حالی که «6 ماه از اجرایی‌شدن قانون هوای پاک می‌گذرد و محیط‌زیست مجری آن است اما تاکنون عملا اثری از اجرای آن ندیده‌ایم.»
موضوع دیگری که حشمتی به آن اشاره کرد، وضع گازوییل مورد استفاده در کشور بود که «مطابق با ضوابط استاندارد اجباری نیست» حال آن‌که «در طول شبانه‌روز هزاران کامیون در سطح کشور تردد می‌کنند و همین مسأله موجب تولید آلودگی بیشتر است.» در این مورد به گفته این مقام مسئول جلسات زیادی برگزار شده و حتی شورای عالی استاندارد هم موضوع لزوم استانداردسازی اجباری آن را پذیرفته است؛ ولیکن تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است.