محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران روز یکشنبه در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: با شکست قلمرو داعش، تهدید افراط‌گرایی از بین نرفته است.
کنفرانس امنیتی مونیخ نه‌تنها مهمترین رویداد سیاسی و امنیتی ماه فوریه هرسال است و دیدارهای دو‌جانبه و سخنرانی‌های انجام شده که در آن مورد توجه رسانه‌های جهان و تحلیلگران قرار می‌گیرد، بلکه هرسال پیام ویژه برای چالش‌ها و برون‌رفت از بحران‌های امنیتی جهان دارد.
«پیام کنفرانس مونیخ نه‌تنها دیپلماسی و تنش‌زدایی است، بلکه باید برای دورکردن جهان از پرتگاه مناقشه تلاش کنیم»، این جملاتی است که «ولفگانگ ایشینگر» سفیر سابق آلمان در انگلیس و آمریکا و رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ در مراسم گشایش این کنفرانس روز جمعه بیان کرد. ایشینگر تصریح کرد: حقیقت این است که در جهان امروز پیشرفت‌ها و ریسک‌ها در کنار هم هستند و خطر گسترش همزمان آنها وجود دارد و اکنون جهان به مناقشه بین دولت‌ها نزدیک‌تر
شده است.
ظریف در سخنرانی‌اش در این کنفرانس با اشاره به شکست داعش در خاورمیانه گفت: «شکست قلمرویی داعش موجب از میان‌رفتن تهدید افراط‌گرایی نشده است؛ ایدئولوژی نفرت وجود دارد و ممکن است در جای دیگری ظهور کند.
وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به برخی ادعاهای مقامات آمریکایی و همچنین نمایش امروز نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در کنفرانس مونیخ گفت: امروز شاهد یک سیرک کارتونی بودم، اجازه دهید به موضوعات جدی بپردازیم. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اضافه کرد: ما خواستار یک منطقه قوی هستیم، ما نمی‌خواهیم در منطقه هژمون باشیم؛ دوران هژمونی گذشته است.
وی اضافه کرد: سال گذشته پیشنهاد ایران را برای ترتیبات امنیتی در خلیج‌فارس براساس گفت‌وگو، اصول مشترک و اقدامات اعتمادساز تکرار کردم. برخی از همسایگان ما سال گذشته از فرصت خود برای واردکردن اتهاماتی علیه ایران استفاده کردند. برخی نیز امسال همین کار را کردند و خواهند کرد. امروز صبح شاهد یک سیرک کارتونی بودیم که حتی ارزش پاسخ‌دادن را هم ندارند. ظریف گفت: خوشحالم که برخلاف رویکرد برخی‌ها، دبیرکل سازمان ملل به تأیید رویکردی آینده‌نگرانه‌ای که سال گذشته در این‌جا مطرح کردم، نزدیک شده است. امروز این موضوع را بسط می‌دهم و به شما می‌گویم تا زمانی که یک تلاش جمعی برای ایجاد صلح فراگیر و امنیت در منطقه خلیج‌فارس وجود نداشته باشد، ما همچنان تا نسل‌های آینده درگیر ناآرامی خواهیم بود.
وی با بیان این‌که امروز شکست قلمرویی داعش یک حس ثبات را در قلمروهای سابق داعش ایجاد کرده، اما شکست یکی از شرورترین سازمان‌های جهان به این معنی نیست که تهدید افراط‌گرایی از منطقه و فراتر از آن از بین رفته است، یادآور شد: علت‌های ریشه‌ای این مسأله به‌خصوص ایدئولوژی نفرت و حذف همچنان وجود دارد و ممکن است در جای دیگری ظهور کند.
وزیر خارجه ایران اظهار داشت: قدرت‌های نظامی از دیرباز راهبردهای مختلفی برای پیروزی در جنگ داشته‌اند اما هرگونه راهبردی برای پیروزی در صلح را نادیده گرفته‌اند. قدرت‌های بزرگ و متحدان منطقه‌ای آنها و دیگران و بخصوص ایران را متهم کرده‌اند. آمریکا و مشتریان منطقه‌ای آن به پیامدهای طبیعی انتخاب‌های خود دچار شده‌اند اما از این مجمع و سایر مجامع جهانی برای احیای هیستری علیه سیاست خارجی ایران و مشوش‌کردن واقعیت استفاده می‌کنند.
وی یادآور شد: همان‌طور که سال گذشته گفتم، منطقه ما نیازمند یک ساختار امنیتی منطقه‌ای جدید است. ما معتقد به ایجاد «یک منطقه قوی» به جای «مرد قوی در منطقه» هستیم، منطقه‌ای که در آن ملت‌های بزرگ و کوچک حتی آنهایی که رقابت تاریخی دارند، به ایجاد ثبات کمک کنند. برای ساختن یک منطقه قوی باید واقع‌بین باشیم و تفاوت‌ها را بپذیریم. ما نیازمند حرکت از فرماسیون‌های جمعی ائتلافی به سمت مفاهیم در برگیرنده مانند «شبکه‌سازی» امنیتی هستیم که یک رویکرد «غیرحاصل جمع صفر» است. توافق هسته‌ای نمونه چنین تفکر غیرحاصل جمع صفری بود. به رسمیت‌شناختن تفاوت‌ها و درعین حال شناسایی یک هدف مشترک و حفظ احترام برای منافع همه طرف‌ها هدایتگر مذاکرات دشوار منتهی به توافق هسته‌ای بود.
ظریف گفت: ایران پس از این توافق، درصدد این بود که همان رویکرد را برای منطقه خلیج‌فارس استفاده کند و پیشنهاد ایجاد «مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای» را مطرح کرد اما گوش شنوایی نیافت، هرچند این پیشنهاد هنوز مطرح است و تنها راه خروج است. پارامترهای پیشنهاد ایران برای ساختار امنیتی منطقه‌ای ساده اما موثر هستند که به جای تلاش برای نادیده‌گرفتن تضاد منافع، تفاوت‌ها را به رسمیت می‌شناسد. ما نیازمند اقدامات اعتمادساز از قبیل دیدارهای مشترک نظامی اطلاع پیشاپیش درباره رزمایش‌های نظامی تا شفافیت درباره خریدهای نظامی و کاهش هزینه‌های نظامی هستیم. در زمانی که به‌طور خطرناکی به تشدید مناقشه‌ها که زندگی فرزندان و نوه‌های ما را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد نزدیک شده‌ایم، من همتایان خود در منطقه خلیج‌فارس را تشویق می‌کنم تا برای محقق‌کردن این پیشنهاد به ایران بپیوندند.
ظریف همچنین در بخش پرسش و پاسخ با رد ادعاهای رژیم صهیونیستی علیه ایران تأکید کرد که مشکل منطقه تجاوزگری اسراییل است و این رژیم باید حقوق فلسطینیان را رعایت کند و دست از تجاوزکاری بردارد.
وی درباره برجام نیز تأکید کرد: به شما اطمینان می‌دهم که اگر منافع ایران (در برجام) تأمین نشود، ایران پاسخ خواهد داد و پاسخ ایران جدی خواهد بود که موجب پشیمانی برخی از اقدامات اشتباهشان خواهد شد، اما ما اولین کسی نخواهیم بود که توافق را نقض خواهد کرد.
پنجاه‌وچهارمین دوره کنفرانس امنیتی مونیخ 2018 از جمعه 27 بهمن‌ماه (16 فوریه) در هتل «بایریشر هوف» مونیخ آغاز شد و با توجه به اهمیت مسأله توافق هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 برای کشورهای اروپایی که مقام‌های ارشد اروپایی بارها بر اهمیت آن برای امنیت این قاره تأکید کرده‌اند، انتظار می‌رفت که دفاع از برجام و مرزبندی مشخص با سیاست دولت آمریکا در این‌باره به‌طور برجسته در کنفرانس مونیخ مطرح شود. کنفرانس مونیخ روز شنبه نیز به صحنه دفاع اروپا و روسیه از برجام برابر آمریکا تبدیل شد و «ارنست مونیز» وزیر انرژی دولت باراک اوباما در حضور «جان سولیوان» معاون وزارت خارجه دولت دونالد ترامپ با دفاع از برجام گفت: نقصی در برجام وجود ندارد که بخواهید اصلاحش کنید.