| عباس عبدی | روزنامه نگار |
هنگامي كه در سال 1367، ايران قطعنامه 598 را پذيرفت، برخي از نيروهاي سياسي و كشورها زمزمه اين را بلند كردند كه ايران به اين قطعنامه پایبند نخواهد بود و در اولين فرصت آن را نقض خواهد كرد. ولي رهبري انقلاب در پيامي كه به مناسب حج در همان‌سال صادر كردند، اعلام نمودند كه: «ما به شما اعلام می‌کنیم كه هدف ما تاكتيك جديد در ادامه جنگ نيست.» تجربيات بعدي نشان داد كه علي‌رغم آن‌كه بعدها عراق در موضع بسيار ضعيفي قرار گرفت، ايران هيچ‌گاه درصدد فراتررفتن از قطعنامه 598 برنيامد و همواره بر آن متعهد ماند. چرا؟ به اين دليل ساده كه مهمترين پايه اخلاقي در رابطه انساني و نيز در روابط بين‌الملل؛ التزام به عهد و پيمان است. اگر يك فرد يا كشور اين قاعده را نقض كند، در روابط انساني و بين‌المللي ايجاد اختلال جدي مي‌كند. توجه به عهد و پيمان در حدي است كه گفته مي‌شود اگر در جنگ، يك سرباز خودي بدون مشورت با فرمانده خود، به سرباز دشمن، تضمين و امنيت داد، بايد آن را رعايت كنيم. اكنون اين رفتار را مي‌توان مقايسه كرد با رفتار رئيس‌جمهوری آمريكا كه بي‌هيچ منطقي و مجوزي اعلام خروج يك‌جانبه از توافقي مي‌كند كه در درجه اول چندجانبه و مورد توافق مسئولان قبلی دولت آمریکاست، و دوم اينكه قطعنامه‌هاي شوراي امنيت حامي آن است و سازوكارهاي دقيق براي رسيدگي به تخلفات احتمالي وجود دارد و تاكنون نيز ايران به شهادت نهاد نظارت‌كننده، ملتزم به تعهدات خود باقي مانده است، و پذيرش اين توافق را تاكتيك جديد در ادامه سياست گذشته‌اش انتخاب نكرده است. همين رفتار است كه در نهايت منجر به آن شده است كه قريب به اتفاق كشورها به جز اسراييل و عربستان اين رفتار ترامپ را محكوم كنند، زيرا همه مي‌دانند با نقض عهد سنگ روي سنگ بند نمي‌شود و كل قواعد و نظام‌هاي اخلاقي دچار مشكل خواهند شد.
حال بايد پرسید در برابر اين پیمان‌شكني ايالات متحده چه بايد كرد؟ اول از همه نبايد اجازه داد اتحادي كه در جهان عليه ترامپ شكل گرفته است، دچار شكاف شود. ما نبايد كارهايي كنيم كه به لحاظ تبليغي توجيه‌گر نقض پيمان مذكور باشد. ما بايد اصرار كنيم كه خروج از برجام اگرچه مسأله‌اي بر ضد ايران است، ولي اصل ماجرا عليه همه كشورها و نظام بين‌الملل نيز هست و همه كشورها بايد در برابر چنين تصميمي ايستادگي كنند. ما نبايد به‌گونه‌اي رفتار كنيم كه تمامي یا حتی جزیی از بار اين رفتار متوجه ايران شود. خوشبختانه بلافاصله پس از خروج ترامپ از برجام، عموم كشورها و به‌طور ويژه، اتحاديه اروپا و ساير قدرت‌هاي جهاني، عليه اين اقدام موضع‌گيري صريح كردند و تاکنون همه مسئولیت متوجه ایالات متحده شده است.
دوم و مهمتر اينكه اتحاد خود را در داخل كشور حفظ كنيم، تنها عاملي كه برای خنثي‌شدن اينگونه اقدامات خارجی وجود دارد، انسجام و اتحاد داخلي همه نيروهاست. همه كساني كه به يكپارچگي و بقا و سربلندي ايران اعتقاد دارند، بايد در برابر اين زياده‌خواهي ترامپ هم‌صدا و يكپارچه و متحد باشند. خروج از برجام بدون ترديد عوارضي را براي ايران و مردم دارد، ولي اين عوارض به هر ميزاني هم كه باشد، با پذيرش حرف زور و تندادن به نقض پيمان برابري نمي‌كند. هنگامي كه يك طرف نقض پيمان كند، به اين معناست كه هيچ توافقي معنادار و معتبر نخواهد بود، حتي انسان‌هاي اوليه و بدوي نيز متوجه بودند كه نقض پيمان بسيار خطرناك و زيانبار است، حال چگونه انسان متمدن نبايد متوجه اين مسأله باشد؟
در اين ميان هجوم سازمان‌يافته داخلي عليه دولت و برجام، روي ديگر سكه رفتار آمریکاست كه از برجام خارج شد. متاسفانه به جاي آن‌كه به جهان نشان دهيم كه بر پيمان خود هستيم و ايالات‌متحده و رئيس‌جمهوری عجيب و غريب آن را منزوي كنيم، برخي از نيروها هرچند در اقليت هستند، در داخل كشور چنان رفتار مي‌كنند كه گويي، تصميم ترامپ به نفع آنان بوده و از اين نظر خوشحال هستند. آنان كه تا همين چند روز پيش مدعي بودند كه: «برجام براي آمريكا يك سند طلایي است كه آمريكایي‌ها حتي احتمال تندادن ايران به اين سند فاجعه‌بار را در خواب هم نمي‌ديدند، اين سند برخلاف ادعاهاي اغراق‌آميز برخی از دولتمردان، براي كشورمان غير از خسارت و فاجعه، تقریبا هيچ دستاوردي نداشته است، بنابراين محال است كه آمريكایي‌ها از برجام خارج شوند و امتيازات فراواني را كه مفت و مجاني به دست آورده‌اند، از دست بدهند.» این افراد امروز نمي‌توانند بر واقعيت رفتار ترامپ و مخالفت يكپارچه جهاني چشم ببندند و نعل وارونه بزنند. آنان ابتدا بايد برداشت‌ها و تحليل‌هاي نادرست خود را اصلاح كنند. آنان نمي‌توانند برجام را آتش بزنند، درحالي كه مواضع مقام معظم رهبري در سخنراني اخيرشان پس از اقدام ترامپ، در اين مورد بسيار واضح و آشكار است و راه را براي تداوم و اجرای توافق با اروپا باز گذاشته‌اند. تنها راه برای انزواي بيشتر ايالات‌متحده اين است که نشان دهيم برخلاف شرايط پيش از برجام، اكنون جهان يكپارچه عليه سياست‌هاي ايالات متحده و هم‌زبان با ايران است و اين ممکن نيست جز اينكه در مسير تعيين‌شده حركت كنيم. خروج ايالات‌متحده از برجام درعين حال كه يك تهديد مهم است، ولي نحوه عمل ما مي‌تواند آن را به يك فرصت تاريخي تبديل كند.