شهروند| این‌روزها خاموشی و قطع برق در تهران و سایر شهرهای ایران گزارش می‌شود. حالا می‌گویند به دلیل مصرف بی‌رویه برق توسط مشترکان این خاموشی‌ها اتفاق می‌افتد؛ این درحالی است که وزارت نیرو سال‌هاست طرح نصب کنتور هوشمند  را با عنوان «فهام» در دستور کار خود گذاشته و به مردم توصیه کرده است این کنتورها را نصب کنند تا مصرف برق را از خانه‌هایشان مدیریت کنند.  «طرح فهام بعد از یک توقف چندماهه دوباره از سر گرفته شد» این خبر را درحالی معاون وزیر نیرو به «شهروند» اعلام کرد:   طرح ایجاد فراسامانه ملی هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی که از ‌سال ۹۰ آغاز شده و باید ظرف ۱۰‌سال‌ تا ‌سال ۱۴۰۰ تمام شود، اما آن‌گونه که از گفته‌های حائری برمی‌آید، این طرح آنچنان‌که باید و شاید جدی گرفته نشده و این را می‌توان از روند پیشروی کار به خوبی فهمید. آن‌گونه که معاون اردکانیان می‌گوید، تاکنون تنها 150 مشترک دیماندی موفق به نصب کنتور هوشمند شده‌اند.  بی‌توجهی به مدیریت مصرف برق در شرایطی است که خاموشی‌های پراکنده این‌روزها به اوج خود رسیده است. معاون وزیر نیرو به «شهروند» می‌گوید: اگر مردم در منازل خود، در ساعات پیک مصرف برق صرفه‌جویی نکنند، احتمال شکستن رکورد تاریخ مصرف برق کشور در طی روزهای آتی وجود دارد و ممکن است در مصارف بالای ۵۵‌هزار مگاوات، بخش‌هایی از شبکه برق آسیب دیده و شاهد رشد خاموشی‌ها باشیم. به گفته او، درحال حاضر ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی به مرز 80‌هزار مگاوات رسیده اما کاهش شدید نزولات آسمان محدودیت‌هایی را در استفاده از این ظرفیت برای ما به ‌وجود آورده است.
هزینه تعویض هر کنتور 700‌هزار تومان
شرایط بحرانی این‌روزهای مصرف برق کار را به آن‌جا کشانده که مدیرعامل توانیر نصب کنتور‌های هوشمند را به‌صرفه می‌داند. درحال حاضر، 5‌3میلیون مشترک برق در سراسر کشور وجود دارد که اگر هزینه تعویض هر کنتور ۴۰۰‌هزار تومان باشد، نیازمند 24هزار‌میلیارد و 005 میلیون تومان برای تعویض تمام کنتورهای کنونی و استفاده از کنتورهای هوشمند هستیم و طبق اعلام مدیرعامل توانیر، اگر دولت بپذیرد که هزینه‌های اجرای این طرح از محل منافع آن قابل بازگشت است، می‌توان زمینه اجرای آن را فراهم کرد. به گفته او، با این اقدام زمینه برای هوشمندسازی کنتورهای برق و قرائت از راه دور کنتورها فراهم خواهد شد؛ همچنین چنین اقدامی در شرایطی که وضع آب در حد بحرانی است، می‌تواند بهترین راه مدیریت مصرف برق باشد.
کنتورهای رایگان برای مدیریت مصرف برق
230‌هزار کنتور هوشمند در کشور نصب شده است. آنگونه که مشاور مدیرعامل توانیر به «شهروند» می‌گوید: عمده کنتورهای هوشمند نصب‌شده مربوط به مشترکان  پرمصرفی همچون واحدهای تجاری، دستگاه‌های دولتی و بخش کشاورزی است که  دیماند مصرفی آنها 30 کیلو وات است.  این کنتورها که نصبشان حدود 700‌هزار تومان برای شرکت توانیر آب می‌خورد به گفته مدیر پروژه فهام برای مشترکان هدف‌گذاری شده، برای این 20‌درصد از برق مصرفی در کشور را که به خود اختصاص داده‌اند، رایگان است.  به گفته مدقق، مشترکانی که کنتورهای هوشمند در واحدهای اداری و تجاری آنها نصب‌شده می‌توانند هر زمان که خواستند میزان مصرف خود را مشاهده و در ساعت‌های پیک مصرفشان را مدیریت کرده و در صورت لزوم کاهش دهند.  البته اگر خواهان نصب این کنتورها هستید، زیاد عجله نکنید، چراکه شرکت توانیر به مرور درحال نصب این کنتورها بوده و تا پایان ‌سال 450‌هزار مشترک  از مزایای آن بهره‌مند خواهند شد.  آنگونه که مشاور مدیرعامل توانیر اعلام کرده این کنتورها در برخی از شهرها همچون تهران، مشهد و زنجان به صورت پایلوت در برخی از واحدهای مسکونی هم نصب شده، اما هدف‌گذاری اصلی این طرح مشترکان پرمصرف است.
کنتورهای هوشمند چگونه عمل می‌کنند
کنتور برق هوشمند مینیاتوری بـا خروجی پالس مستقیم است که یک دستگاه اندازه‌گیری دقیق و کوچک است. این شمارنده برق برای اندازه‌گیری مصرف برق در این سامانه تفکیک مصرف برق به کار گرفته می‌شود. این کنتور‌های برق مینیاتوری در دو نوع تک‌فاز (۳۰ آمپر) و ۳ فاز (۱۰۰ آمپر) قابل ارایه هستند. کنتور برق هوشمند تک‌فاز با ابعاد بسیار کوچک، به اندازه یک فیوز مینیاتوری با ظرفیت ۳۰ آمپر و دارای خروجی پالس، حجم تابلو برق را به طرز چشمگیری کاهش داده و امکان خوانش از دور کنتور تحت اینترنت و پایش دایمی نواخت و هزینه انرژی برای یک واحد، یا یک شاخه مصرف (بخش) در یک مجموعه را به راحتی فراهم می‌سازد. همچنین برای اندازه گیری جریان ۳ فاز (۱۰۰ آمپر)، کنتورهای برق تابلویی (DIN rail) با طول ۱۲۵ میلیمتر  پیشنهاد می‌شود. می‌توان این گروه از شمارنده‌های برق را به صورت مستقیم یا با ترانس CT استفاده کرد. هر دو کنتور برق هوشمند مینیاتوری دارای خروجی پالس با قابلیت اتصال به نرم‌افزار تحت EEMS از طریق شمارنده‌های پالس DIN rail بوده و نمایشگر LCD نیز بر روی آنها تعبیه شده است. متاسفانه دستکاری کنتورها اما این روزها در حالی بین برخی مشترکان رواج یافته است که کنتورهای هوشمند با ثبت هر گونه تغییر و دستکاری و اطلاع به شرکت‌های برق مانع از انجام چنین کاری می‌شود.