سهیلا روزبان- شهروند|  سفره سالم چیزی حدود یک‌میلیون و 186‌هزار تومان برای خانواده‌های ایرانی هزینه دارد. اگر یک خانواده بخواهد درست مطابق الگوهای تغذیه‌ای عمل کند، در شرایط فعلی باید نزدیک به یک‌میلیون تومان برای خورد و خوراک خانواده‌اش کنار بگذارد. بر این اساس، خانواده‌های ایرانی باید ماهانه حدود 800‌هزار تومان برای خرید گوشت قرمز، حدود 310 تا 320‌هزار تومان برای خرید میوه و سبزی، 32‌هزار تومان برای خرید تخم‌مرغ و 18‌هزار تومان برای خرید کربوهیدراتی مانند نان هزینه کنند. جالب است بدانید مطابق با آمارهای موجود خانواده‌های ایرانی چیزی نزدیک به همین رقم برای خوردن غذاهای ناسالم مانند فست‌فودها و غذاهای آماده، سوسیس و کالباس و همین‌طور مصرف مازاد شکر، روغن و نوشابه‌های قندی و ... هزینه می‌کنند که اگر بخواهیم هزینه این موارد را هم در محاسباتمان بیاوریم، چیزی نزدیک به رقم غذای سالم برای غذای ناسالم هزینه می‌پردازیم.
چقدر گوشت و ماهی  باید بخوریم
به گفته بسیاری از کارشناسان تغذیه، بدن انسان به ۵۰۰گرم گوشت قرمز در هفته یا ۷۰ گرم در روز نیاز دارد. حال اگر قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز را حدود 50هزار تومان درنظر بگیریم مصرف استاندارد این ماده پروتیینی چیزی حدود 200هزار تومان برای هر فرد در ماه آب می‌خورد. یکی از غذاهایی که در منوی ایرانی‌ها جایگاه خاصی ندارد ماهی و غذاهای دریایی است. توصیه می‌شود هفته‌ای 225گرم ماهی خورده شود اما بسیاری از ایرانی‌ها به کمتر از یک‌سوم این مقدار بسنده کرده‌اند. نگاهی به قیمت‌های بازار نشان می‌دهد که اگر قرار باشد ماهانه 900 گرم ماهی مصرف کنید، برای هر فرد 20 هزار تومان و برای یک خانواده 4 نفره  حداقل باید 80 هزار تومان در ماه هزینه کنید.
مصرف میوه طبق الگوی سلامتی چقدر هزینه دارد؟  
توصیه می‌شود بین ۳ تا ۶ واحد در روز میوه مصرف شود. افراد با شرایط نامناسب اقتصادی یا کسانی که به خوردن میوه علاقه چندانی ندارند، باید حداقل ۳ واحد میوه در روز بخورند اما برای کسانی که وضعیت اقتصادی خوبی دارند، مصرف ۵ تا ۶ واحد میوه توصیه می‌شود. با این تفاسیر هر فرد باید درماه حدود 15کیلو میوه مصرف کند. حال اگر میانگین هر کیلو میوه را حدود 8هزار تومان درنظر بگیریم  هزینه میوه هر فرد 105هزار تومان و هزینه میوه یک خانوار 4نفره 240هزار تومان در ماه است.
سالانه  102 هزار تومان پول تخم‌مرغ بدهید
سرانه مصرف تخم‌مرغ در ایران 160 عدد است. این در حالی است که میانگین جهانی، 250 عدد تخم‌مرغ است و ایرانی‌ها سالانه 60تخم‌مرغ کمتر از میانگین جهانی می‌خورند.  کارشناسان علم تغذیه بر این باورند که برای داشتن بدنی سالم باید هفته‌ای 4 تا 5 عدد تخم‌مرغ مصرف کرد که در این صورت سالانه چیزی 205 تا 257 عدد تخم‌مرغ باید بخوریم. حال اگر قیمت هر تخم‌مرغ را 500 تومان در نظر بگیرید هر سال باید چیزی حدود 102  تا 128 هزار تومان پول تخم‌مرغ بدهید.
چقدر نان بخوریم
مقدار توصیه‌ شده مصرف روزانه نان برای هر فرد بالغ، 310 گرم است ولی بهتر است با توجه به سن، میزان نان مصرفی در نظر گرفته شود. یک واحد از گروه نان و غلات برابر با یک کف دست نان ضخیم مانند نان بربری، سنگک و تافتون است و برابر با 80کیلوکالری انرژی دارد. این میزان کالری در مورد نان‌های لواش متفاوت است. هر 4 کف دست از نان‌های لواش برابر با یک واحد و 80 کیلوکالری انرژی است. با این تفاسیر می‌توان گفت هر فرد در ماه نیاز به 3 نان سنگک دارد. با توجه به این که قیمت نان سنگک بسته به ابعاد آن 1300 تا 1500 تومان است، هر فرد باید در ماه 4 هزار و 500 تومان بابت خرید نان بپردازد. بنابراین هزینه خرید نان در یک خانواده 4نفره برابر با 18هزار تومان خواهد بود. البته براساس گفته‌های کارشناسان با توجه به فقر آهن در میان ایرانیان بهترین نان، نان سبوس‌دار است که خرید این نوع نان از عهده هر خانواده‌ای بر نمی‌آید چرا که هم کم است و هم قیمت بالایی دارد. در کمترین حالت هر بسته نان سبوس‌دار 3500 تومان است که بیشتر خانواده‌های ایرانی از خرید آن به طور مداوم انصراف می‌دهند.
سبزی 96هزار تومان در ماه
سبزی یکی دیگر از اصول تغذیه سالم است. کارشناسان تغذیه معتقدند که هر فرد باید در روز پنج بار از سبزیجات استفاده کند. در فرهنگ غذایی ما ایرانیان که حالا خبری از نخود پخته، هویج و... نیست، وجود سبزی خوردن و سالاد کاهو هم نعمتی است که آن‌هم این روزها از سفره‌های ایرانی رخت بسته است. متخصصان تغذیه توصیه می کنند که افراد بایستی روزانه حدود 2 فنجان که معادل 400 گرم است سبزی مصرف کنند که این مقدار به غیر از سیب‌زمینی و ذرت است و توصیه می‌شود که این مقدار به صورت یک فنجان سبزیجات پخته شده و یک فنجان سبزیجات خام مصرف شود که البته هر فرد ایرانی نصف این مقدار یعنی نصف میانگین سرانه جهانی سبزی مصرف می‌کند. با این تفاسیر هر فرد باید در ماه 12کیلو سبزی مصرف کند که 6 کیلوی آن به صورت خام و 6کیلوی آن به صورت پخته باشد. قیمت انواع سبزی‌ها عموما در بازار تفاوتی با هم ندارند و قیمت هر کیلو سبزی در حدود 2هزار و درمجموع قیمت 12کیلو سبزی برابر با 24 هزار تومان است. البته باید گفت که اگر به دنبال سبزی تازه و دستچین باشید باید برای هر کیلوی آن 3هزار تومان هزینه کنید که در این صورت باید 36 تومان برای 12کیلو سبزی بپردازید. حالا فکر کنید که یک خانواده 4نفره چقدر باید بابت گنجاندن سبزی در وعده‌های غذایی خود هزینه کند؟ با یک ضرب ساده می‌توانید به جواب برسید. یک خانواده 4 نفره در کمترین حالت باید 96 هزار  تومان بابت تناول سبزی در ماه بپردازد.
البته تغذیه سالم نیازمند اقلام دیگری نیز هست که بابت هر کدام آنها نیز باید هزینه‌های بسیاری پرداخت. مثلا یکی از اصول تغذیه سالم پرهیز از قند است. برای این منظور مواد غذایی دیگری مانند خرما یا توت باید جایگزین شوند که هر دوی آن هزینه‌های بسیاری دارند. هر بسته خرما حدود 10هزار تومان است. برای خوردن برنج طارم شمال ایران که محبوب‌ترین غذای ایرانیان محسوب می‌شود باید در ماه حدود 30هزار تومان پرداخت.
چقدر سوسیس و کالباس می‌خوریم
سالانه حدود ۵۰۰هزار تن انواع محصولات و فرآورده‌های گوشتی از محصولات سنتی مانند سوسیس و کالباس گرفته تا محصولات جدیدتر مانند ناگت مرغ و گوشت در ایران تولید می‌شود که 4500 تن آن صادر می‌شود. یک حساب کتاب سرانگشتی به خوبی نشان می‌دهد که هر ایرانی به‌طور متوسط حدود 6.1کیلوگرم از این محصولات مصرف می‌کنند. حال اگر میانگین قیمت هر کیلو از فرآورده‌های گوشتی را 25 هزار تومان درنظر بگیرید، چیزی حدود 152هزار تومان از درآمد خانوارها به این بخش اختصاص داده می‌شود.
هزینه نیم‌میلیونی هرخانوار برای غذای آماده
آن‌طور که از بررسی‌های بانک مرکزی می‌توان محاسبه کرد، 77میلیون ایرانی سالانه بیش از 11.1هزارمیلیارد تومان برای خوردن غذا و خوراکی‌های آماده (فست‌فود یا موادغذایی سریع) هزینه می‌کنند. طبق آخرین بررسی‌های بانک مرکزی تا پایان سال 90 هرخانوار ایرانی سالانه 380 هزار تومان صرف خرید فست‌فود می‌کردند. هرچند هنوز ارقام جدید برای سال گذشته اعلام نشده اما با توجه به اینکه شاخص بهای گروه غذاها و خوراکی‌های آماده و آشامیدنی‌ها در سال 91 نسبت به سال 90 معادل 39.7درصد افزایش یافت، می‌توان اشاره کرد با احتساب تورم 39.7درصدی شاخص این گروه در سال 91 میزان هزینه سالانه هر خانوار در این بخش از 380هزار و 742 تومان در سال 90 با بیش از 151هزار تومان افزایش به 531هزار و 896 تومان رسیده است. اگر این رقم را برای هر ایرانی بخواهیم محاسبه کنیم، آن‌وقت می‌توان برآورد کرد که به صورت میانگین هر ایرانی سالانه 145هزار تومان (معادل بیش از 12هزار تومان در ماه) صرف خرید خوراکی‌های آماده می‌کند.
ایرانی‌ها 4برابر متوسط جهانی نوشابه و یک‌سوم اروپایی‌ها شیر می‌نوشند
جالب است بدانید طبق گفته کارشناسان ایران در مصرف نوشابه گازدار نیز رتبه نخست را درجهان دارد، درحالی که سرانه مصرف سالیانه نوشابه در جهان تنها 10 لیتر است. ایرانیان 42 لیتر نوشابه در سال مصرف می‌کنند. در ایران سالیانه 2میلیارد و 900میلیون تومان هزینه صرف خرید نوشابه‌های گازدار می‌شود که از نظر کارشناسان تغذیه بسیار نگران‌کننده است. جدای از مشکلات تغذیه‌ای و بارمالی بیماری‌های ناشی از مصرف این نوشیدنی وسوسه‌انگیز می‌توان ادعا کرد که ایرانی‌ها به‌طور متوسط  63هزار تومان سالانه برای خرید نوشابه پول پرداخت می‌کنند. جالب است بدانید طبق آمارها، ایرانیان در کنار مصرف نوشابه که رتبه نخست را به خود اختصاص داده‌اند، تنها یک‌سوم اروپایی‌ها شیر می‌نوشند. با این تفاسیر، سرانه مصرف سالیانه شیر در ایران  90کیلوگرم است که در مقابل اروپایی‌ها با مصرف 300کیلوگرم شیر و لبنیات در سال، رقم بسیار پایینی است. آن‌گونه که کارشناسان علم تغذیه می‌گویند، برای داشتن بدن سالم باید روزانه 4 واحد لبنیات مصرف شود.
ایرانی‌های شور و شیرین‌پسند
میزان استفاده از نمک طبق استاندارد جهانی برای هر فرد در روز بین 4 تا 5گرم است اما در ایران هرفرد به‌طور متوسط در روز حدود 10 تا 16گرم نمک مصرف می‌کند. سرانه مصرف شکر نیز، با توجه به سرانه مصرف جهانی که تنها 5کیلوگرم است، طبق آمارهای جهانی در ایران به رقم 30کیلوگرم می‌رسد که بسیار نگران‌کننده است. آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد، شیرین‌کردن کام هر ایرانی هر سال حدود 105هزار تومان آب می‌خورد.
پیشتاز در مصرف روغن  
علاوه براین، ایرانیان درمصرف روغن نیز پیشتاز هستند. طبق آمارهای ارایه‌شده در سال ۲۰۱۶میلادی از میان ۲۰۹ کشور صادرکننده روغن، ایران رتبه ۸۷ را به خود اختصاص داده و در زمینه‌ واردات نیز از میان ۲۲۶ کشور در رده ۳۲ جدول قرار گرفته است. آمارهای اعلامی از سوی گمرک نشان می‌دهد که  ایران در سال 2016 بالغ بر ۳۷۱میلیون دلار صرف واردات انواع روغن نباتی کرده است.برخلاف روغن نباتی سرانه مصرف روغن زیتون، این داروی طبیعی در کشور فقط 220گرم است. این درحالی است که در برخی کشورهای جهان سرانه مصرف این کالا به 27کیلوگرم نیز می‌رسد. کشور سوریه بالاترین آمار مصرف روغن زیتون را با ۲۷کیلوگرم در سال به خود اختصاص داده است که به دلیل مصرف بالای این ماده طبیعی با کمترین مشکل بیماری‌های قلبی و عروقی مواجه است.