بهرام امیر احمدیان تحلیلگر مسائل بینالملل
رئیسجمهوری ایران در رأس هیأتی بلندپایه و برای انجام سفری دوروزه به کشورهای سوییس و اتریش عازم شد. روحانی پیش از سفر گفته بود در این سفر با مقامات سوییس و اتریش درباره مسائل منطقهای شامل سوریه و یمن، راههای حفظ برجام و بسته پیشنهادی اروپا که انتظار میرود طی روزهای آینده از سوی مقامات اتحادیه اروپا ارایه شود، گفتوگو خواهد کرد. موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیشازاین گفته بود اتحادیه اروپا به ادامه کار درباره سازوکارهای حفاظت از سرمایهگذاریهای اقتصادی شرکتهای اروپایی در ایران ادامه میدهد. اما برای به دست آوردن تحلیل درست از سفر روحانی به اتریش و سوییس باید به تاریخی دورتر بنگریم. در اوایل دهه 80 در زمان ریاست جمهوری خاتمی اتریشیها به ایران آمدند و در آن زمان قراردادی را با ارزش 20 میلیارد دلار برای خرید گاز از ایران امضا کردند. بسیاری تعجب کرده بودند که بافاصله مکانی اتریش با ایران این قرارداد نمیتواند منطقی باشد و کشور روسیه بهعنوان تأمینکننده گاز، به اتریش نزدیکتر است.
4 ماه پیش از شروع برجام مقام رهبری در سخنانی بیان کردند که اتحادیه اروپا کاری نکند که ما آنها را تحریم گازی کنیم. حال پس از بهرهبرداری از فازهای اخیر پارس جنوبی بر اساس گزارش سالانه سازمانهای جهانی، ایران ازلحاظ ذخایر گاز طبیعی جهان، مقام اول را در اختیار دارد. حال اتحادیه اروپا به دنبال راهحلی برای رهایی از سیطره گاز روسیه است. اروپای غربی
40 درصد گاز مصرفی خود را از روسیه وارد میکند به همین علت ناگزیر است با روسیه تعامل داشته باشد. روسیه بخشی از سرزمین اوکراین را اشغال کرده است و اتحادیه اروپا روسیه را محکوم کرده و از 2014 تحریمهای برای سرمایهگذاری روسها تعیین کرده است.
اتحادیه اروپا به گاز نیاز دارد و ایران بیشترین منبع گازی جهان را در اختیار دارد، در این میان روسیه قرارگرفته و باید بهنوعی در سیاست خارجی ایران دخالت کند تا ایران را از دسترسی به بازار گاز اتحادیه اروپا محروم کند. ایران گاز دارد اما سرمایه و تکنولوژی لازم برای بهرهبرداری از منابع گازی خود را ندارد و بعد از برجام چون ما به روسیه نزدیک شدیم و اتحادیه اروپا نیز روسیه را تحریم کرده بود، بنابراین اتحادیه اروپا به ایران نزدیک نشد. اکنون حسن روحانی به اروپا سفرکرد که با توجه به نیاز اروپا به گاز ایران و نیاز ایران به بازار اروپا این سفر با یک نگاه استراتژیک شکلگرفته است. اتحادیه اروپا سرمایه، تکنولوژی و از همه مهمتر نیاز به گاز دارد، پسنیاز است که ایران گاز را استخراج و در این زمینه سرمایهگذاری کند و به اروپا بفروشد. اروپا نیز علاقهمنداست که به ایران نزدیک شود و روسیه در تلاش است ایران را از اتحادیه اروپا دور کند و به سمت خط لوله صلح نزدیک و قراردادهای در آسیا هدایت کند و نتیجهای که روسها به دست میآورند منزوی شدن ایران خواهد بود. اتحادیه اروپا نباید کاری کند که ایران آنها را تحریم گازی کند. باید مقامات ما تصمیم بگیرند که به اتحادیه اروپا نزدیک شوند و با آنها قراردادهای گازی ببندند. اتریش بعد از 20 سال بازهم پا پیش گذاشته است و بیشک رئیسجمهوریی در مورد این موضوع صحبت خواهند کرد. اتریش و سوییس کشورهایی سرد و محصور در خشکی هستند و بیاندازه به گاز نیاز دارند. اگر اتحادیه اروپا با روسیه درگیر شود دیگر منابع گازی نزدیکی در اختیار نخواهد داشت و با مشکلات فراوانی روبهرو خواهد شد.
مقامات ایرانی باید فضای سیاسی کشور را بهگونهای ترسیم کنند که اتحادیه اروپا سرمایهگذاریهای کلان گازی در ایران داشته باشد. منتهی ایران تنها بهاندازه مصرف کشور میتواند از گاز بهرهبرداری کند. به همین دلیل با کمبود گاز مواجهیم و ضعف تکنولوژی برای ما مشکلساز شده است. سفر آقای روحانی به سوییس و اتریش بیاندازه مهم است. باید در داخل تلاش کرد که فضای ثبات سیاسی ایجاد شود تا دولت در حوزه بینالمللی بتواند اقدامات مثبت داشته باشد. در داخل کشور ایران ستیزی و در خارج از کشور ایران هراسی در حال شکلگیری است و نباید بگذاریم این دو مقوله رشد پیدا کنند. در شرایطی که آمریکا قصد تحریمهایی علیه ایران را دارد، اروپاییها رئیسجمهوری را دعوت کردهاند و این نشانگر این امر است که اروپا نگاهی متفاوت از آمریکا به ایران دارد. اتحادیه اروپا بسته پیشنهادی خود را ارایه خواهد داد و باید فضای رسانهای را برای آن آماده کرد.