شهروند| نامگذاری معابر و خیابانها همواره یکی از چالشهای مدیران شهری بوده است. تغییرنام خیابانها در گذر زمان برای بسیاری هنوز هم عادی نشده است و خیلیها نام قدیم خیابانها را استفاده میکنند و نامگذاریهای جدید هم با خواست شورای شهرها انجام میگیرد. این موضوع به حدی دغدغه بود که نشستی هم درباره آن برگزار کردند. در این نشست محمدجواد حقشناس، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران، پیشنهاد راهاندازی مکانیزم نظرسنجی اینترنتی درخصوص نامگذاری معابر، کوچه و خیابانهای پایتخت را مطرح کرده و گفته: «میتوان با کمک سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران این نظرسنجی را به مرحله اجرا گذاشت.» او در ادامه تأکید کرده؛ خاطراتی که مردم از کوچهها، معابر و خیابانها دارند ازجمله مواردی است که باید به آن احترام بگذاریم؛ چراکه به هر بهانه و مناسبتی نمیتوان روزهای پیشین را پاک کرد و نام جدیدی را برای مکانی انتخاب کرد. این درحالی است که شهرداران مناطق، گام نخست را در نامگذاری برمیدارند. حقشناس همچنین گفته؛ محدودیتها در تغییرنام میادین و گذرها با موجی از حساسیتها روبهرو میشود و به همین منظور کمیته نامگذاری شورای شهر از سال 1388 شکل گرفت و تاکنون چهارهزار مورد نامگذاری را تجربه کرده؛ طوری که تاکنون سالانه 250 تا 300 نام برای شهر تهران انتخاب شده است.
طهران قدیم
اما نامگذاری معابر درتهران هم داستان خودش را دارد. محمدحسین پاپلییزدی در مقاله «نامگذاری کوچه و خیابانها در تهران دیروز و امروز» درباره نامگذاری محلهها و خیابانهای تهران در دوره ناصری مینویسد: نام محلهها، گذرها و کوچهها نام گروههای اجتماعی، اسامی جغرافیایی و نام افراد (فقط برای معابر) بود. محله ترکمنها، افشارها، ارمنیها، شیرازیها و نمونهای از مشاغل مثل مالفروشها و قاطرچیها. اسامی جغرافیایی مثل سرچشمه، دروازه شیران، چالهمیدان و اسامی افراد مثل عینالدوله و آقاموسی تاجر. آن زمان برخلاف امروز، فقط وقتی نام افراد را روی گذرها میگذاشتند که فرد زنده باشد و آنجا ساختمانی ساخته باشد. رابطه مردم با آن فرد، رابطه انتزاعی و معنوی نبود، بلکه رابطه مستقیم و واقعی با یک شخص حی و حاضر بود. محلههای بزرگ نامهای جغرافیایی داشتند، در عوض کوچهها و محلههای کوچک اسم اصناف و اقوام و مذاهب. نامگذاریها دستهجمعی بود. هیچکدام از محلهها و معابر غیر از دروازه دولت نامی وابسته به دولت یا حتی نام یک شخصیت تاریخی نداشتند.
قبل و بعد از انقلاب
در تهران عصر پهلوی دولت نام بلوارها و خیابانها را گذاشت و مردم نام گذرها و کوچهها و بنبستها را. نام شاه در دوران رضاخان به خیابانها آمد. در دوره محمدرضا، ٦٦ خیابان و میدان نام پادشاه را در اشکال مختلف و نام خانواده و اعضای سلطنتی را به خود گرفتند. نامهای دیگر، نامهای پیروزیهای سیاسی و گذشته باستانی بود. در این دوره نشانی از تاریخ اسلام نبود و مردم، اصناف، اقوام و گروههای اجتماعی از مکانهای عمومی حذف شدند اما هنوز گذرها و بنبستها را به نام خود میزدند. سالهای بعد از انقلاب هم داستان خودش را داشت. تغییر در نام خیابانها و کوچهها آنقدر فراگیر شد که تعداد کمی از خیابانها با نام قبلی خودشان باقی ماندند و مردم هم مانند گذشته در این نامگذاریها حضور نداشتند.