آسيب‌هاي جسمی و رواني بلایا گاهي وقت‌ها مشكلات جدي براي حادثه‌ديده‌ها به وجود مي‌آورد؛ تا جايي‌كه ديگر نمي‌توانند براي جامعه و حتي خانواده‌شان مفيد باشند و ديگران هم كم‌كم آنها را به چشم سربار مي‌بينند. البته پاسخ مناسب به نیازهای روانی اين افراد و در مراحل بعد، هدایت آنها به روال عادی زندگی مي‌تواند از اين آسيب‌ها جلوگيري كند. بنابراين بايد با برنامه‌‌ريزي دقيق روش‌هايي را به آنها آموزش بدهيم تا توانايي‌هاي روحي‌شان را دوباره به دست آورند.
کاهش فشار روحی و مقابله با استرس
آسیب‌دیده‌ها را به فعالیت‌های مفید تشویق كنيد.
از آنها بخواهید فشارهای روحی را با عبادت، مطالعه، استراحت و گوش دادن به موسیقی کاهش دهند.
بعد از حادثه، افراد یا خانواده‌هایی که قبلا در یک محل زندگی می‌کرده‌اند را کنار هم و در یک مکان اسکان دهيد.
از تامین غذا، آب و نيازهاي پزشکی بیماران مطمئن شوید.
توصيه كنيد براي مقابله با استرس از مصرف مواد مخدر جداً پرهیز كنند.
در شرایط استرس‌زا دعوا و کشمکش بین افراد طبیعی است. در این مواقع از ریش‌سفیدها كمك بگيريد تا آرامش و صلح برقرار شود و آنها را تشویق کنید که انرژی‌شان را به جاي بحث و جدل براي آبادانی و حل مشکلات استفاده کنند.
برای افراد آسيب‌ديده توضیح بدهيد که علت فشار روانی و اختلالات روحی‌شان چیست و به آنها اطمینان بدهيد که بهبود پيدا مي‌كنند.
استراحت شبانه، ضروری است.
تمرین آرامیدگی و آسودگی
خوابيدن بعد از یک روز پرکار مي‌تواند خستگی جسمی و روحی را برطرف كند، ولی این کافی نیست. اگر از تکنیک‌ها و تمرين‌های آرامیدگی و آسودگی استفاده كنيم هم فشارهای روانی كم مي‌شود و هم احساس شادی و رضايت مي‌كنيم. اين تمرين چند مرحله دارد و براي افرادي كه از يك حادثه دلخراش جان سالم به‌در برده‌اند، مفيد است:
ترجیحا در یک محل ساکت و آرام با آسودگی بنشینید و پاها را روی زمین قرار دهید.
چشم‌ها را ببندید.
در وضعیت راحت از راه بینی تنفس کنید.
توجه را روی عضلات متمرکز كنيد. حالا احساس می‌کنید که با هر بازدم آسوده‌تر مي‌شويد. این كار را 2تا3 دقیقه ادامه دهید.
نتیجه: با هر بار تنفس احساس سلامتی و انرژی می‌كنيد و از فشار روحی و ترس شما کاسته مي‌شود.
حالا یک محل خوشایند و زیبا را که قبلا در آن بوده‌اید به خاطر بیاورید و تصور كنيد كه آن‌جا هستيد. اجازه بدهید ذهنتان در این محل به‌راحتی استراحت كند. سعي كنيد روی افکار ناخوشایندي که به ذهنتان مي‌آيد و می‌رود پافشاری نکنید.
بعد از 10 دقیقه با آن محل زیبا خداحافظی كنيد و با چند تنفس عمیق چشم‌هايتان را باز کنید. يادتان باشد که می‌توانید هر وقت دوست داريد به آن‌جا برگردید.
كارهاي گروهي
فعاليت گروهي باعث مي‌شود افراد آسيب‌ديده دور هم جمع شوند و هم از نظر جسمي و روحي تقويت شوند و هم اميد به آينده پيدا كنند. اين افراد هنوز توانایی انجام کارهای مفید و حتی سخت را دارند و فعاليت در يک گروه باعث مي‌شود احساس ناامیدی و درماندگی نكنند.
به‌علاوه، اين‌جور كارها نياز به تجهيزات زيادي ندارد و مي‌شود با هزينه كمي آنها را انجام داد؛ مثل برگزاری جشن اعیاد مذهبی و ملی يا برگزاری مسابقات ورزشی. براي اين كارها مي‌توانيد افرادی که استعداد و توانایی ساماندهی و برنامه‌ریزی مسابقات و جشن‌ها را دارند شناسایی كنيد و از آنها کمک بگيريد.
ورزش و تمرين بدني
ورزش برای سلامتی و کاهش فشار روحی ضروری است و حتی وقت‌هايي كه خيلي خسته هستيم نبايد آن را فراموش كنيم. بنابراين به حادثه‌ديده‌ها توصيه كنيد كه هر روز و به صورت منظم ورزش كنند. برای افراد بالای 45سال و بيماران پیاده‌روی بهتر است و برای جوان‌ترها ورزش‌های پرجنب و جوش مثل شنا و فوتبال.
ماساژ يا ورزدادن
در بعضي فرهنگ‌ها از ماساژ برای رفع استرس و ايجاد آرامش جسمی و روحی استفاده می‌شود. به افراد آسيب‌ديده توصيه كنيد انواع ماساژي كه در فرهنگشان وجود دارد را ياد بگيرند؛ مثلا براي ايراني‌ها مشت و مال، یک‌جور ماساژ است، بنابراین همه می‌توانند خودشان را ماساژ بدهند و بهتر است اين كار را هر روز صبح انجام بدهند.
اصلاح كردن خواب
خواب خوب بهترین روش برای رفع استرس و بهبود وضعیت سلامتی است. ترتیب خواب و بیداری باید متناسب با نظم شب و روز باشد. افرادي كه تحت فشار روحی هستند معمولا دیر خوابشان مي‌برد یا در طول شب مرتب از خواب بیدار می‌شوند. زمان مناسب شروع خواب ساعت 10 شب است. حتي اگر كسي در اين ساعت خوابش نمي‌برد بهتر است به رختخواب برود و استراحت كند؛ چون بدون آنکه خودش بداند چندین‌بار تا صبح به خواب می‌رود. براي يك خواب خوب و باكيفيت اين توصيه‌ها را به بازمانده‌هاي حادثه كنيد:
شب‌ها وقت خوبي براي نوشيدن چای و قهوه يا سیگار كشيدن نيست.
سعي كنيد تا ديروقت به رادیو و موسيقي گوش ندهيد و تماشاي تلويزيون و مطالعه را هم بگذاريد براي ساعت‌هاي زودتر.
بعد از ساعت 7شب غذا نخوريد.
داروهای خواب‌آور را بدون تجویز پزشک مصرف نكنيد.
نوشیدن شیر گرم قبل از خواب مفید است.
سعي كنيد عصرها به پیاده‌روی برويد.
شب‌ها وقت خوبي براي بحث و منازعه نيست.
خواب طولانی در طول روز روي خواب شب‌تان اثر منفي مي‌گذارد. البته یک استراحت کوتاه بعد از ناهار مفید است.
خوب است قبل از خواب ناحیه بین دو ابرو را به آرامي ماساژ بدهيد.