تینا صفاهیه| آخرین‌باری که احساس کردید زمین زیر پایتان تکان می‌خورد را یادتان هست؟ معمولا آن لحظه همه مات و مبهوت همدیگر را نگاه می‌کنند، بعد از چندثانیه شروع می‌کنند به دویدن و فرار و بعد هم که زمین آرام شد و دوباره سر جایش ایستاد، از حال خانواده و دوستانشان خبر می‌گیرند. البته همیشه همه چیز به این خوبی تمام نمی‌شود. گاهی همان چندثانیه کافی است که شکل همه چیزهایی که دور و اطرافمان بوده، تغییر کند و آجر‌ها و تیرآهن‌هایی که زمانی سقف بالای سرمان بوده‌اند، حالا همه سنگینی‌شان را بگذارند روی بدنمان و زیر انبوهی از آوار زندانی شویم. کم هستند افرادی که بتوانند موقع زلزله به سرعت فکر کنند و واکنش درست نشان دهند، ولی به هرحال مرور توصیه‌های هلال‌احمر و تمرین آنها کمکمان می‌کند سریع‌تر واکنش نشان دهیم و احتمال اشتباه‌کردنمان هم کمتر شود. به‌علاوه می‌توانیم وسایل لازم را از قبل تهیه و نکات ایمنی را در خانه و محل کارمان اجرا کنیم تا خطرات زلزله به حداقل برسد. مطالب این گزارش با استفاده از مقاله شهریار مزیدآبادی، مدرس امدادونجات جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران تهیه شده است.
کیفی برای روز مبادا
بعد از زلزله ممکن است به هیچ‌کدام از وسایلتان دسترسی نداشته باشید . پس همین الان لوازم ضروری را بردارید و یک جای امن بگذارید.
وسایل ضروری
برای اینکه خودتان را در برابر زلزله و حوادث دیگر آماده کنید، قبل از هرکاری باید به فکر یک کیف «مقابله با بلایا» باشید. با این کیف می‌توانید نیازهای خود و خانواده‌تان را تا 72ساعت تأمین کنید و با خیال راحت منتظر رسیدن نیروهای امدادونجات باشید، کار سختی نیست. کافی است همین الان که این مطلب را می‌خوانید، وسایل لازم را یکی‌یکی بردارید و بعد همه را توی یک کیف بگذارید و یک جای امن و قابل دسترس قرار دهید. می‌توانید برای خانه، محل کار و خودروتان کیف‌های جداگانه‌ای داشته باشید.
آب: 4 لیتر در روز برای هر نفر (ترجیحا برای یک هفته)
کیت تصفیه‌سازی آب
جعبه و کتاب کمک‌های اولیه
مواد غذایی برای سه‌روز براساس تعداد اعضای خانواده (غذاهای کنسروی، کمپوت، بیسکویت، آب‌نبات و غیره)
دربازکن دستی
پتو یا کیسه خواب
رادیوی قابل حمل، چراغ‌قوه و باتری‌های یدکی
داروهای ضروری
یک عینک اضافی
کلیدهای یدکی خانه و خودرو
کپسول اطفای حریق
دفترچه یادداشتی که تلفن مراکز امدادونجات در آن نوشته شده باشد
پول و کارت اعتباری
اسناد مهم خانواده مانند وصيتنامه، بيمه‌نامه‌ها، اسناد مالكيت، اوراق بهادار، فهرست اشيای قيمتي منزل و مدارك خانوادگي. بهتر است این اسناد را در يك كيف‌دستي ضدآب قرار دهید.
لوازم کودک مانند بطری شیر، پستانک، صابون و پودربچه، لباس، پتو، پوشک، کهنه برای تمیزکردن بچه، غذای کنسروشده و آبمیوه و شيرخشك.
بسیاری از خطرات زلزله را می‌توانید قبل از وقوع آن از بین ببرید
ایمن‌سازی خانه در یک روز
امدادگرها می‌گویند: زلزله خودبه‌خود خطری ندارد؛ چیزی که آن را خطرناک می‌کند، رعایت‌نکردن ایمنی است. اگر ساختمان‌ها و جاده‌ها واقعا در برابر زلزله مقاوم باشند و وسایل داخل خانه و اداره براساس اصول ایمنی چیده شده باشند و همه توصیه‌ها را هم جدی بگیریم، خطر زلزله خیلی کمتر می‌شود و آمار زخمی‌ها و کشته‌شده‌ها پایین می‌آید. این چند نکته کمکتان می‌کند محیط خانه را برای زلزله‌های احتمالی آماده کنید و خودتان و خانواده‌تان را تا اندازه زیادی از آسیب‌ها و خطراتی که زلزله به دنبال دارد، در امان نگه دارید.
به کارهایی که باید هنگام زلزله انجام دهید، فکر کنید. ممکن است موقع زلزله در خانه باشید یا کلاس درس، درحال تماشای تئاتر یا در استادیوم و... . برنامه‌ریزی و آمادگی باعث می‌شود موقع زلزله آرامشتان را حفظ کنید و موثر باشید. نزدیک‌ترین مراکز امدادونجات مانند درمانگاه‌ها، بیمارستان‌ها، پایگاه‌های امدادی، ایستگاه‌های آتش‌نشانی و مراکز پلیس را هم بشناسید.
دستورالعملهاي قطع جريان آب، برق، گاز و امكانات خدماتي دیگر را یاد بگیرید و تمرین کنید:
گاز: معمولا شير اصلي گاز، روي لوله ورود و بعد از كنتور نصب ميشود و دسته آن قرمز يا نارنجي است. اگر از گاز شهري استفاده ميكنيد، روش باز و بسته كردن شيرهاي آن (یعنی شير اصلي كنتور، اجاق گاز، آبگرمكن، بخاري ديواري، شومينه، چراغهاي ديواريگازي و...) را ياد بگیرید و به اعضاي بالغ خانواده‌تان آموزش دهيد.
برق: در صورتي كه در مجتمعهاي آپارتماني زندگي ميكنيد؛ محل فيوز برق خانه‌تان را به نام خود مشخص كنيد.
آب: شير فلكه اصلي ورود آب به منزل کنار كنتور قرار دارد.
نقاط امن محل كار و سكونت خود را روي نقشهاي مشخص كنيد و آن را در اختيار دیگران هم قرار دهيد. راه‌های خروجی و شیرهای اصلی آب و گاز و سویچ اصلی برق را هم در این نقشه نشان دهید.
تمرين‌های دورهاي نجات از زلزله را انجام دهيد و اين برنامه را هر چند وقت يك بار تكرار كنيد. فرض کنید یک زلزله اتفاق افتاده و عملیات ایمنی را با همکاری اعضای خانواده انجام دهید. این تمرینات معمولا در اداره‌ها و مدارس و مانورها از طريق رسانهها آموزش داده ميشود.
مكاني را انتخاب كنيد كه همه اعضاي خانواده، بعد از زمين‌لرزه آنجا جمع شوند.
يك يا چند نقطه امن را در هر اتاق انتخاب كنيد تا در مواقع ضروري بتوانيد به آنها پناه ببريد.
بحث زلزله و خطرات طبیعی دیگر را هرازچندگاهی در خانواده مطرح کنید تا توصیه‌های لازم یادآوری شود.
همراه اعضای دیگر خانواده دوره كمك‌هاي اوليه، به ويژه احياي قلبي و ريوي را در هلال‌احمر شهر و محله خود يا مراجع دیگر یاد بگیرید. یادتان باشد که بعد از یک زلزله شدید، درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها بشدت شلوغ و دسترسی به امکانات پزشکی بسیار دشوار می‌شود.
ممکن است هنگام زلزله در اثر شکستن لوله‌های روغن و گاز یا جدا شدن اتصالات آنها، آتش‌سوزی رخ دهد، بنابراین گرمکن و تجهیزات نفت‌سوز و گازسوز دیگر را با پیچ و مهره و در صورت امکان اتصالات انعطاف‌پذیر محکم کنید.
نزديكترين محلهاي امدادرساني مانند هلال‌احمر، راهداري، درمانگاه‌ها، آتشنشاني و نيرويانتظامي را شناسايي كنيد تا هنگام حادثه از آنها کمک بگیرید.
مواد سوختني، آتشزا و مواد شيميايي را از ساختمان خارج كنید و در فضاي باز و دور از در خروجي ساختمان يا خودرو قرار دهید. ظرف این مواد باید در جای خودش محکم شده باشد.
مواد شيميايي سمي و خطرآفرين را در ظرف‌های پلاستيكي مطمئن نگهداری کنید و آنها را در پايينترين قسمت گنجهها قرار دهيد.
از استحكام و مقاومت خانه و ساختمان محل کارتان در برابر زمين‌لرزه مطمئن شويد.
اگر قصد خريد خانه داريد، با مهندس متخصص درباره استحكام و مطابقت ساختمان با آييننامه مشورت كنيد.
اگر مسئولیتی در ساختن بناهاي جديد دارید، مقررات ايمني و مقاومت ساختمان در برابر زلزله را به دقت رعايت كنيد. برای مثال:
هنگام ساخت خانه، همه ضوابط مهندسي و آييننامههاي ساختماني را رعايت کنید و از مهندس ناظر بخواهید به طراحي یک ساختمان مقاوم و نظارت دقيق بر اجراي آن پایبند باشد.
انتخاب محل مناسب برای ساختمان که از سنگهاي فعال و زمينهاي شيبدار دور باشد، طراحي ساختمان، كيفيت مصالح، ساخت و اجراي درست از مهمترين اصول مقاومسازي در برابر زلزله هستند.
قبل از هر گونه تغییر داخل ساختمان، مثل حذف و جابه‌جايي ديوار، ستون در و پنجرهها، حتما با مهندس متخصص مشورت كنيد.
اگر محل سكونت شما مطابق آييننامه ساخته نشده، در صورت امکان با مشورت مهندس متخصص آن را تقویت کنید.
محل خواب شما نبايد كنار پنجره، درهای شیشه‌ای، قفسه‌های بلند یا زير لوستر، تابلو، آينه و اشياي شكننده و آويزان دیگر باشد. بهتر است برای نشستن هم این مکان‌ها را انتخاب نکنید.
وسايل سنگيني را كه ممكن است هنگام زلزله سقوط كنند، در جایشان محکم کنید؛ مانند كتابها، گلدانهاي آويزان و لوسترها.
دقت کنید که قلابهاي اشيای آويزان مثل چراغهاي سقفي و گلدانهاي آويزان محکم باشد.
لوازم سنگین و بلند منزل مثل یخچال، فریزر، کمدهای دیواری بلند و قفسه‌های کتاب هم جزو اشیای غیرایمن هستند و باید آنها را محکم ببندید، در غیر این صورت هنگام زلزله از آنها دور شوید.
محتویات جعبه کمک‌های اولیه
مهمترین لوازمی که باید در این جعبه قرار داد، عبارتند از: محلول‌های ضدعفوني‌كننده مانند الكل طبي، ساولن، محلول بتادين
كيسه آب گرم
چسب زخم، نوارچسب، پنبه، گاز و باند استريل
پماد: كالامين، ضددرد
آينه كوچك، تب‌سنج، پنس، قيچي، سرنگ، صابون و حوله كوچك، ليوان، كبريت، تيغ، شريان‌بند، سنجاق، باند سه‌گوش
داروهاي مسكن مانند استامينوفن
داروهاي ضداسهال
كتابچه كمك‌هاي اوليه
برای تهیه جعبه کمک‌های اولیه به این نکات توجه کنید:
جعبه باید قفل‌دار و قابل حمل باشد و دور از دسترس كودكان نگهداري شود.
روي شيشه داروها برچسب بزنید تا موقع استفاده اشتباهی رخ ندهد .
به تاریخ انقضای دارو توجه کنید. بعد از مدت مصرف ممکن است باعث مسموميت شود .
داروهایی که بیشتر مصرف می‌شوند را به مقدار بیشتری در جعبه بگذارید.
قبل از مصرف هر دارو روش مصرف آن را ياد بگيريد و عوارضش را بشناسید.
لوازم بهداشتی ضروری
سطل و کیسه زباله بزرگ
مایع ضدعفونی‌کننده، صابون و شامپو
وسایل بهداشت فردی شامل حوله، مسواک، خمیردندان، پودر شوینده، دستمال
وسایل بهداشتی کودکان، زنان و سالمندان مانند داروي قلبي، فشارخون و قند خون، لوازم مخصوص دندان مصنوعي و عينك
دستمال توالت کاغذی
مایع سفید‌کننده خانگی
ليوان و بشقاب كاغذي
ایمنی و آسایش
کفش‌های محکم
دستکش‌های مقاوم برای پاکسازی آوار
کبریت و شمع
میله روشنایی، قلم نورانی با باتری اضافی
لباس مناسب
چاقوی چندکاره یا تیغ تیز
شیلنگ باغبانی برای ردکردن از داخل لوله یا سیفون و خاموش‌کردن آتش
چادر اسکان اضطراری
کیف لوازم‌التحریر شامل کاغذ، خودکار، چسب، گیره و...
وسایل آشپزی
کارد، چنگال و قاشق پلاستیکی
بشقاب و لیوان یک‌بار مصرف
حوله کاغذی
فویل آلومینیومی مقاوم
اجاق مخصوص اردو برای آشپزی بیرون از خانه (قبل از اینکه با آتش کار کنید، مطمئن شوید گاز نشتی ندارد و هرگز زیر سقف از زغال چوب استفاده نکنید.)
ابزار لازم
تبر، بیلچه، جارو، بیل، کلنگ کوچک
آچار فرانسه قابل تنظیم برای خاموش‌کردن گاز
کیف ابزار شامل آچار ، پيچ‌گوشتي، انبردست و چكش
مقداری طناب
سوت
نوارچسب و پوششی که بتوان جایگزین پنجره‌های شکسته کرد .
دوچرخه
نقشه شهر
سوزن و نخ