عباس استاد تقی‌زاده عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
دشت تهران سالیانه حدود 35 سانتی‌متر نشست می‌کند، یعنی سه و نیم متر در 10 سال. چشمه‌علی در شهر ری با قدمت هشت‌هزار سال خشک شد. دریاچه ارومیه در معرض خطر خشکی و نابودی قرار گرفت. مرگ تدریجی 40 تالاب در کشور. استاندار تهران ساعت شروع به کار ادارات تهران را 6 صبح اعلام کرد؛ اینها اخباری است که هر روزه یا هر ساعت در رسانه‌های کشور منتشر می‌شود.
این اخبار از یک واقعیت تلخ حکایت دارد و آن این است که تغییرات اقلیمی و به‌تبع آن مخاطرات ناشی از آن نظیر خشکسالی، کم‌آبی، طوفان‌های گردو غبار، خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و غیره ایجاد شده است و گریزی از آنها نیست. همه می‌دانیم که دلیل موضوع تغییرات اقلیمی گرم‌شدن کره زمین به‌واسطه صنعتی‌شدن غیر منطقی کشورها و تولید روزافزون گازهای گلخانه‌ای است. از طرف دیگر، سوء مدیریت منابع محیطی روند خشکسالی را در کشور چندین‌برابر کرده است. باید بپذیریم که حتی اگر میزان بارش‌ها و آب در کشور ثابت بود هم به‌واسطه افزایش جمعیت، سرانه آب در کشور کاهش یافته است، یعنی این‌که سهم هر نفر ایرانی از آب در دسترس کمتر شده است. این موضوع نشان می‌دهد که نباید انتظار داشت مثل گذشته مدیریت و زندگی کرد. شیوه مدیریت منابع و سبک زندگی لاجرم باید تغییر کند و چاره‌ای جز این نیست. مبارزه با تغییر اقلیم و خشکسالی دو راهبرد عمده بیشتر ندارد؛ یکی کاهش گازهای گلخانه‌ای است که می‌تواند روند افزایش دما را کاهش دهد. به‌عبارتی ما دیگر نمی‌توانیم مثل گذشته از سوخت‌های فسیلی که منبع اصلی گازهای گلخانه‌ای است، استفاده کنیم و لازم است مکانیسم‌های دیگری برای تامین انرژی مورد نیاز پیدا کنیم و از طرف دیگر، همین میزان انرژی (از هر نوعی و هر منبعی که باشد) را نیز نمی‌توانیم مصرف کنیم. به‌عبارت دیگر، در دوره کنونی هم نحوه تولید و مصرف منابع محیطی باید تغییر کند و هم میزان مصرف آنها؛ تغییر چرخه مدیریت منابع محیطی اعم از آب، خاک و انرژی موضوعی است که امروزه تحت عنوان سازگاری با محیط یا سازگاری با تغییر اقلیم از آن یاد می‌شود. مطالعه‌ای که در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد، نشان داد که سازگاری عبارت است از «توانایی یک سیستم در ثبات، پایداری، توانمندی، بهره‌وری، انعطاف و دگرگونی در برابر تغییرات اقلیم از طریق مدیریت و استفاده بهینه از منابع، مقاومت، استفاده از ظرفیت‌های موجود، ظرفیت‌سازی، استفاده از فرصت‌های موجود و ایجاد فرصت‌های جدید». همان‌گونه که مشاهده می‌شود این تعریف هم شامل خصوصیات سازگاری نظیر ثبات، پایداری، بهره‌وری و انعطاف در برابر تغییرات محیطی است و هم شامل راهکارهای سازگاری با تغییر اقلیم نظیر تغییر فرآیند مدیریت منابع محیطی، مقاومت در برابر تغییرات اقلیمی، استفاده از ظرفیت‌های موجود و ظرفیت‌سازی، استفاده از فرصت‌های موجود و ایجاد فرصت‌های جدید برای سازگاری با تغییر اقلیم است.
خشکسالی موضوعی جدی برای اقلیم همیشه‌خشک ایران است. روزگاری ما انسان‌های تشنه، دست به آسمان بلند می‌کردیم که قنات‌هایمان پر آب شود. امروز قنات‌های تشنه نیز قنوت گرفته‌اند که رفتار ما انسان‌ها با محیط تغییر یابد تا قنات‌ها سیراب شوند و انسان‌ها سیراب‌تر. همه‌چیز بستگی به خودمان دارد. امروز سازگاری یک انتخاب نیست، یک اجبار است.