شهروند| ارز مسافرتی قطع شد. این خبر را دیروز نمایندگان مجلس در حالی به رسانه‌ها اعلام کردند که دولت هنوز از بسته ارزی خود رونمایی نکرده بود. آنها گفته‌اند بنا شده است دولت ارز مسافرتی را با قیمت بازار آزاد یا از طریق سازوکار بازار ثانویه در اختیار مردم قرار دهد که البته قیمت‌ها در بازار ثانویه تفاوت چندانی با نرخ‌ها در بازار آزاد ندارد. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی هم هفته گذشته گفته بود که ارز مسافرتی قطع و خبر آن ابتدای هفته آینده اطلاع‌رسانی می‌شود. حالا درست در دقیقه نود رونمایی از بسته ارزی دولت، نمایندگان مجلس حذف ارز مسافرتی را به رسانه‌ها اطلاع دادند.
پایان مسافرت خارجی ارزان
از ابتدای سال 97، افزایش دور از انتظار قیمت ارز دولت را بر آن داشت تا سیاست‌های ارزی خود را تغییر دهد. یکی از تصمیم‌های جدید دولت، فروش ارز مسافرتی به نصف قیمت بازار آزاد بود و همین، تقاضاهای عجیب و غریبی برای سفر به خارج از کشور ایجاد کرد به‌طوری که در سه ماهه اول سال دولت رقمی نزدیک به یک سال ارز مسافرتی پرداخت. بانک مرکزی اعلام کرد تا هفته اول تیر رقمی معادل 312 میلیون یورو ارز مسافرتی پرداخته است؛ این در حالی است که در سال‌های قبل که دولت ارز مسافرتی ارایه می‌داد، به‌صورت میانگین هر سال حدود 400 میلیون یورو ارز مسافرتی تخصیص می‌داد. با سیاست‌های جدید دولت بین 500 تا 1000 یورو ارز مسافرتی به مسافران در مرزهای خروجی هوایی پرداخت می‌شد که در این بین مسافران هوایی به کشورهای هم‌مرز و کشورهای مشترک‌المنافع هم ۵۰۰ یورو ارز دریافت می‌کردند. حالا اما نمایندگان مجلس گفته‌اند بنا بر تغییراتی که قرار است در بسته ارزی جدید اعلام شود، دیگر به مسافران هم ارز دولتی پرداخت نمی‌شود و متقاضیان باید ارز مورد نیاز خود را از بازار ثانویه تهیه کنند.
مخالفت‌ها با پرداخت ارز مسافرتی و شکست این طرح بالاخره منجر به توقف آن شد. انتقادهای بسیاری از کارشناسان و حتی مسئولان از ارز مسافرتی به این دلیل بود که لزومی ندارد ارز دولتی صرف خرید اقلام و کالاهای غیرضروری و تفریحات خارج از کشور شود. در واقع مخالفان پرداخت ارز مسافرتی فروش ارز به مسافران به قیمت دولتی را دادن رانت به کشورهای خارجی می‌دانستند و حتی بسیاری از نمایندگان مجلس هم به‌دنبال حذف این نوع از ارز بودند و از آن به‌عنوان اقدامی فسادبرانگیز یاد می‌کردند. در واقع بانک مرکزی از 21 فروردین‌ماه تا 23 تیرماه حدود 312 میلیون دلار ارز مسافرتی پرداخت کرده که با یک حساب ساده مشخص می‌شود مابه‌التفاوت ارز بازار و ارز رسمی (در صورتی که متوسط نرخ ارز غیررسمی را 7500 تومان در نظر بگیریم) 1029 میلیارد تومان است. به‌عبارت دیگر، بانک مرکزی و دولت معادل 1029 میلیارد تومان رانت و یارانه به مسافران پرداخت کرده‌اند که حالا طبق تصمیم جدید دولت قرار است دیگر این رانت پرداخت نشود و ارز مسافرتی با نرخ 4400 تومان به فروش نخواهد رسید.
دانشجویان نگران تامین ارز نباشند
با تغییر قیمت ارز مسافرتی، این نگرانی برای دانشجویان پیش خواهد آمد که برای تامین ارز دچار مشکل می‌شوند یا نه. معاون وزیر علوم و رئیس سازمان امور دانشجویان از مذاکره با بانک مرکزی برای تامین ارز دانشجویان ایرانی دانشگاه‌های خارج از کشور خبر داده و می‌گوید که دانشجویان خارج از کشور نگران تامین ارز نباشند: «در عرصه ارز با توجه به تمهیدات صورت‌گرفته کارها دنبال می‌شود، اما طبیعتا در اینجا هم محدودیت‌هایی وجود دارد، ضمن اینکه وزارت علوم هم می‌تواند امکاناتی را فراهم کند که دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در خارج از کشور به داخل بیایند و ادامه تحصیل دهند. این آمادگی وجود دارد که با هزینه کمتر و با شرایط مساوی یا بهتر، این دانشجویان بتوانند در دانشگاه‌های داخل کشور مشغول به تحصیل شوند. همچنین این تسهیلات برای دانشجویان مقطع کارشناسی تا دکتری پیش‌بینی شده و تاکید ما این است که به‌دلیل مشکلات و محدودیت‌های ارزی، دانشجویان تا حد امکان از این امکان انتقال استفاده کنند. با این‌حال ما با بانک مرکزی در حال مذاکره هستیم، اما باید بپذیریم این محدودیت‌ها وجود دارد.»
از بازار ثانویه ارز مسافرتی بخرید
بر این اساس، دیگر کسانی که می‌خواهند از مرزهای کشور خارج شوند، نمی‌توانند ارز مسافرتی را با قیمت دولتی بخرند. تدبیر دولت در بسته ارزی جدیدی که می‌خواهد ارایه دهد،خرید ارز مسافرتی از طریق بازار ثانویه است که رقمی نزدیک به بازار آزاد است. دولتی بودن ارز مسافرتی حتی باعث شده بود که برخی آژانس‌های مسافرتی تبلیغات مسافرت مجانی به کشورهای خارجی را کنند، به این شرط که مسافر ارز را به قیمت رسمی به آژانس بفروشد. تفاوت شدید قیمت ارز رسمی و نرخ غیررسمی بازار چنین رانت بزرگی را برای مسافرت‌های خارجی به وجود آورد، بنابراین دیگر به مسافران خارج از کشور ارز دولتی تعلق نخواهد گرفت و یارانه دولتی از این بخش حذف می‌شود.