حسام خراسانی | «من «مریخی» نیستم و از «مریخ» هم نمی‌نویسم!» این را مصطفی اسماعیلی ادمین صفحه پرطرفدار «طلبه‌گرام» می‌گوید. مصطفی، روحانی 37ساله‌ای است که سعی دارد با ایجاد یک صفحه با عنوان «طلبه‌گرام» به معرفی سبک زندگی طلبه‌ها و روحانیون بپردازد. او می‌خواهد از زندگی روزمره یک طلبه حرف بزند، از عاشق‌شدن و از سرگرمی‌های یک طلبه. آن‌چه در ادامه می‌خوانید؛ شرحی از گفت‌وگوی «شهروند» با این روحانی فعال در فضای مجازی است.
چرا فضای مجازی را به‌عنوان بستری برای تبلیغ انتخاب کردهاید؟
انسان موجودی اجتماعی است که همیشه در طول تاریخ برای ارتباط با دیگران از بهترین ابزار استفاده کرده، از زمانی که رسانه به معنای رایج و امروزی، در زندگی بشر سهم و نقش داشته، مدل ارتباطات و سبک تبادل پیام و محتوا بین انسان‌ها ارتقا پیدا کرده است و به همان میزان هم، مدل انتقال پیام و مفاهیم دینی.
ببینید خدا هم برای ابلاغ دین از رسانهای به نام کتاب بهره برده است تا ثابت کند راه انتقال محتوای دینی همین رسانه و ابزار محسوس برای بشر است. از آغاز اسلام تا امروز، رسانهای به نام منبر حرف اول را در تبلیغ دین زده و رسانه‌های مختلف هم به کمکش آمده‌اند. فضای مجازی به معنای امروزی ویژگی‌های برجسته و ممتازی دارد که آن را به یکی از بهترین ابزارهای تبلیغ برای دین تبدیل کرده است. ارتباط آسان، کم‌هزینه و سریع، حجم انبوه مخاطبان با روحیه‌ها، سلیقه‌ها و ملیت‌های مختلف، ابزار، امکانات، قالب‌ها و زمینه‌های مختلف برای جذاب‌سازی محتوای دینی برای مخاطبان سخت‌پسند فضای مجازی ازجمله این ویژگی‌هاست.
در فضای مجازی رویکرد متفاوتی از زندگی یک طلبه را نشان می‌دهید...
بله. تلاش من همین بوده و خواهد بود. از ابتدای تأسیس این پاتوق، منبر یا صفحه در فضای اینستاگرام به دنبال این بودم که با نگاهی نو، متفاوت و کمتر دیده شده، به «سبک زندگی طلبگی» بپردازم.
بیشتر به چه موضوعاتی می‌پردازید؟
«سبک زندگی طلبگی» را از دو جهت مورد توجه قرار دادیم. اول بررسی شبهات و اشکالاتی که درباره این زندگی در ذهن مخاطبان وجود دارد. در این زمینه تلاش کردیم به بخشی از این شبهات و انتقادات که حق و صحیح هستند، پاسخ مناسب بدهیم و مخاطبان طلبه را نسبت به این اشکالات مخاطبان متوجه کنیم. بخش دیگری از این شبهات که به ناحق در ذهن مخاطبان نقش بسته‌اند را نیز تلاش کردیم با ارایه نمونه‌های صحیح و مطلوب، به سوالات مخاطبان در این زمینه پاسخ دهیم. نقطه هدف دوم ما ارایه تصویری صحیح و آرمانی از زندگی طلبگی است تا هم مخاطب عمومی ما بتواند سنگ محک و عیارسنج خوبی برای ارزیابی یک طلبه یا روحانی در اختیار داشته باشد و هم مخاطب طلبه فرصت بازبینی و بازنگری در سبک زندگی را برای خود ایجاد و نسبت به تقویت نقاط قوت یا رفع و کاهش نقاط ضعف اقدام کند.
مخاطبان این صفحه بیشتر از کدام گروه و قشری تشکیل شده‌اند؟
به لطف خدا از قشرهای مختلف جامعه مخاطب داریم. از همه گروه‌های سنی، برای همین تلاش می‌کنیم برای همه این گروه‌ها حرفی برای خواندن و مطلبی برای ارایه داشته باشیم، اگرچه کار سختی است.
زندگی طلبگی مصطفی اسماعیلی با نسل جوان امروزی چقدر فاصله دارد؟
سوال سختی است. باید از مخاطبان من در فضای حقیقی جامعه و همین‌طور فضای مجازی سوال کنید اما کسانی که از نزدیک من را می‌شناسند، قضاوت مثبت و امیدوارکننده‌ای داشته‌اند. هم در فضای حقیقی در قالب محل سکونت، فرصت‌های تبلیغی و مسافرت‌های خانوادگی و... تلاش می‌کنم با مردم خصوصا جوانان همراه باشم، هم در فضای مجازی سعی می‌کنم از کره مریخ مطلب ننویسم! چون «مریخی» نیستم؛ از «مریخ» هم نمی‌نویسم! خودم را در جایگاه مخاطبان تصور می‌کنم و از دل آنها و برای آنها مطلب می‌نویسم و ارتباط می‌گیرم.
اهل موسیقی، تئاتر و سینما هم هستید؟
اهل موسیقی نیستم اما به صورت کلی با موسیقی مخالف نیستم. ملاک همان ملاک فقه و شرع است و بس. موسیقی اگر با اهداف متعالی، با محتوا و مضمون ناب، با ریتم و ساختار مناسب ساخته و نواخته شود، هیچ منعی نداشته و نخواهد داشت. تئاتر خیلی کم توفیق حضور و همراهی داشته‌ام اما در حوزه سینما هم در حوزه نظری هم در حوزه عملی حضور داشته و دارم.
دقیقا در حوزه سینما چه فعالیت‌هایی داشتید؟
در حوزه نظری الان بیش از یک دهه است که در کنار مطالعات فضای مجازی، در این حوزه نیز مطالعه دارم. در حوزه عملی هم عکاسی و فیلمبرداری را به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کنم، در چند مستند سینمایی و تلویزیونی نیز در قالب نویسنده و مشاور حضور داشته‌ام. چون این حوزه را دوست دارم.
در مورد فعالیت پیج طلبه‌گرام حرف بزنیم.
این صفحه تا امروز بیش از 500 عکس و متن اختصاصی منتشر کرده است. عکس‌ها غالبا از عکاسان حرفه‌ای در نقاط مختلف کشور است و برخی توسط مخاطبان طلبه و غیرطلبه، غالبا با تلفن همراه ثبت و ارسال شده است. متن‌ها رابیشتر من یا مخاطبان طلبه نوشته‌ایم. برخی از متن‌ها را هم مخاطبان غیرطلبه نوشته و ارسال کرده‌اند.
طیف وسیع و متنوعی از مخاطبان را داریم. سعی می‌کنم تا جایی که فضای توهین یا بی‌اخلاقی نباشد، حتی مخاطبان مخالف و منتقد صریح را نیز حفظ کنم. از این گروه مخاطبان بیشتر استقبال می‌کنم.
چرا جوانان ما برخی اوقات از دین فاصله می‌گیرند؟
این پرسش، نیاز به ساعت‌ها بحث و گفت‌وگو دارد. آن هم بحث و گفت‌وگوی چند سویه بین روحانیون و مبلغان دینی، مسئولان فرهنگی کشور و نمایندگانی از همه طیف‌های جوان. اما کوتاه و خلاصه من معتقدم عامل مهم و اصلی در جذب یا طرد جوانان و همه اقشار از دین و دینداری، روحانیون هستند. اگر پیشوایان هر جامعه‌ای که در این‌جا منظورم همین روحانیون و مبلغان دین هستند آن‌گونه که باید باشند، مردم و جوانان هم به سمت دین و دینداری جذب می‌شوند. انسان فطرتا به سمت معنویت سوق و میل دارد. اما با توجه به عوامل مختلف ازجمله نوع عملکرد روحانیت است که دل‌ها به سمت معنویت ناب دین اسلام سمت و سو پیدا خواهد کرد.
یک نکته مهم در این زمینه اینکه، بسیاری از اوقات گله‌مندی، دلزدگی و انتقادات مردم از روحانیت درواقع انتقاد از یک روحانی است که در فلان اداره و نهاد مسئول است یا در فلان موقعیت کاری و... دیده اما آن را به همه طلبه‌ها و روحانیون تعمیم می‌دهند. به عبارت دیگر، خیلی وقت‌ها انتقادات ناحق نیست، اما تعمیم دادن آن به همه طلاب و روحانیون ناحق است.
شما مهمترین وظیفه یک مبلغ در دنیای امروز را چه می‌دانید؟
مهمترین وظیفه یک مبلغ همیشه و در همه دوران‌ها، خودسازی و تلاش برای جذب دل‌ها به سمت دین است اما معتقدم در دنیای امروز طلبه‌ها و روحانیون باید زبان رسانه را بشناسند و در هر حوزه‌ای از حوزه‌های رسانهای توانمندی و استعداد دارند، اقدام به تولید و عرضه محتوای دینی کنند. باید برای بازنویسی و بازآفرینی مفاهیم دینی در عرصه رسانه به‌ویژه رسانه‌های نوین تلاش کنند. به شکلی که مفاهیم دینی در قالبی آمیخته از زبان هنر و رسانه به شکلی فاخر و جذاب به تشنگان معارف اسلامی عرضه شود.
نظر جالب مصطفی اسماعیلی روحانی فعال در فضای مجازی در مورد موسیقی رپ
رپ می‌تواند فریادگر انتقادات به حق یک جامعه باشد
چه سالی ازدواج کردهاید؟
سال 83.
فرزند هم دارید؟
بله. یک فرزند.
اهل مشارکت در خانه هم هستید؟
اگر متهمم نمی‌کنید! بله، اسنادش هم موجوده. تلاش می‌کنم فضای خانه و خانواده با مشارکت و همدلی و همکاری پیش برود تا هم انجام وظیفه کرده باشم و هم فرزندم از من برای امروز و آینده‌اش الگوی صحیحی بگیرد.
عاشق شده‌اید؟
مگر بدون عشق هم میشه زندگی کرد؟ هم در زندگی معنوی و هم در زندگی مادی همیشه و همه جا باید عاشق شد تا این نفس کشیدن معنا و رنگ و بو پیدا کند. من هم مثل همه آدم‌ها عاشق شدم.
چرا طلبه شده‌اید؟
پدرم جانباز جنگ بود، در وصیتنامه‌اش نوشته: مصطفی 6ماهه‌ام برود، درس خمینی شدن بخواند. آن‌قدر برای من آرزوی طلبگی داشت که حتی در لابه‌لای نامه‌هایی که از جبهه فرستاده، هم گاهی تأکید کرده بود فرزندم مصطفی باید حوزه علمیه برود. مثل همه جوانان، دوران جوانی را با دنیایی از رویاها و آرزوها طی کردیم اما خدا را شکر، قسمت و سهم ما طلبگی بود.
جوک‌گوی خوبی هستید؟
در بین دوستان صمیمی و مخاطبان کلاس‌ها به‌عنوان یک فرد شوخ و اهل لطیفه‌گویی شناخته شده‌‌ام. خیلی اوقات در جمع خانوادگی و دوستان طلبه و غیر طلبه من را به اجرای استندآپ کمدی دعوت می کنند. امیدوارم شرایط فراهم شود تا در خندوانه با لباس طلبگی استندآپ کمدی اجرا کنم.
در مورد این چندکلمه چند جمله بگویید.
لایک: اعتبار مجازی! اگر لایک‌ها با اعتقاد، هدفمند و با دلیل موجه نباشند، هیچ ارزشی ندارند. مثل خیلی از هیاهوها، هورا و سوت و کف‌های دنیای حقیقی که ذره‌ای ارزش ندارند.
طلبه: مسئولیت توأم با افتخار. طلبگی و روحانیت، مصونیت نیست، محدودیت هم نیست! مسئولیت است. مسئولیت توأم با افتخار. فرصت خدمت بیشتر به دین و مردم.
شیخ مفید: بالای صفحه شخصی خودم در اینستاگرام نوشتم: دوست داشتم«شیخ مفید» بشم، اما نشدم! دعا کنید لااقل شیخِ مفیدی باشم!
سیما: انعکاس تصویری ناب از ایران اسلامی، انتشار مطالبات مردم، تولید و ارایه محتوای فاخر و ارزشمند در شأن کشور در همه زمینه‌های آموزشی، فرهنگی، سرگرمی و... . باید اینطور باشد! اگر نیست، تلاش کنند تا بشود!
رپ: مثل همه سبک‌های موسیقی ظرفیت سوختن یا ساختن را دارد. می‌تواند درونمایه‌های اخلاقی و اجتماعی فرد و جامعه را تباه یا مخدوش کند، می‌تواند فریادگر انتقادات بجا و بحق یک قشر یا جامعه باشد.