هرگاه ديديم شاخصی که رو به بهبود بوده است، از مقطعی دیگر وضع نامطلوبي پيدا كرده، بايد حساس شويم و به فكر چارهاي باشيم. رشد بيش از حد تلفات ناشي از تصادفات، ايران را به قتلگاه خودرويي تبديل كرده بود. در سال 1384 تلفات ناشي از تصادفات خودرو به بيش از 28هزار نفر در سال رسيد. يعني روزانه حدود 80 نفر در خیابان یا جادههاي كشور كشته و چندين برابر اين رقم مصدوم و معلول ميشدند. زنگ خطر جدي به صدا در آمده بود. بايد كاري ميشد. براي كاهش تلفات اقدام كردند و نتيجه داد و تا سال 1395 روند به نسبت روشني در كاهش تلفات را شاهد بوديم، به طوري كه از حدود 28هزار كشته به كمتر از 16 هزار كاهش يافت و اين در حالي است كه تعداد خودرو و سفر نیز در اين فاصله افزايش شديد داشته است. ولي اين روند در سال 1396 معكوس شد و تعداد تلفات در اين سال حدود 2درصد نسبت به سال 1395 افزايش یافت و به تعداد كشتهها 270 نفر افزوده شد.
اين افزايش در حالي اتفاق افتاده است كه طبق برنامههاي مصوب بايد تعداد تلفات جادهاي طي برنامه 5ساله به حدود 10 هزار نفر در سال برسد. اگرچه اين هدف بلندپروازانهاي محسوب ميشود و از ابتدا معلوم بود كه عملي نيست، ولي در هر صورت روند كاهشي بايد ادامه پيدا ميكرد، نه آنكه از سال 1396 شاهد افزايش تلفات باشيم. طبق ماده 108 قانون برنامه 5ساله ششم توسعه كه از ابتداي سال 1396 اجرايي شده است، دولت بايد سازوكارهايي را ميانديشيد كه تلفات جادهاي نسبت به تعداد10 هزار خودرو تا پايان اجراي قانون برنامه يعني سال 1400 به ميزان 31درصد كاهش يابد. در حالي كه در نخستين سال اجراي برنامه، حدود 2درصد افزايش يافته است. ولي مهمتر و نگرانكنندهتر از آن ادامه روند افزايشي در سال 1397 است. طبق آمار رسمي سازمان پزشكي قانوني، در بهار سال جاري، تعداد تلفات ناشي از حوادث و تصادفات خودرويي، 3892 نفر بوده كه 140 نفر از بهار سال گذشته بيشتر شده است که حدود ۴درصد افزايش را نشان میدهد. اگر همين روند افزايشي ادامه يابد، احتمالاً امسال به مرز 17 هزار كشته برسيم كه يك عقبگرد واضح و آشكار است. نكته جالبتر اينكه در بهار امسال، تعداد مصدومان نيز ۷درصد افزايش يافته است و اين نشان ميدهد كه تعداد تصادفات به نسبت بيشتر شده است و نه لزوماً شدت آنها.
این اتفاق به گونهای است که فرمانده پلیسراه کشور نیز هشدار داده و گفته است:
متأسفانه در 5ماهه گذشته میزان تلفات حوادث جادهای در سطح کشور رو به افزایش بوده و از اینکه شرایط سالهای گذشته مجدداً بازگردد برای ما نگرانی ایجاد کرده است. مسأله مهمي كه بايد مورد توجه جدي قرار گيرد تفاوتي است كه در تعداد كشتههاي تصادفات ميان استانهاي كشور وجود دارد. براي نمونه در همين فصل بهار، تعداد كشتهها در استان البرز نسبت به بهار سال 1396، حدود 66درصد افزايش يافته و اين افزايش براي اردبيل 49درصد است در حالی که تعداد قابل توجهي از استانها كاهش داشتهاند، از اين رو ضروري است كه دستگاههاي مسئول رسيدگيكننده دو اقدام را در دستور كار قرار دهند. نخستین اقدام بررسي دقيق اينكه چرا در برخي استانها تا اين حد افزايش تلفات داشتهايم، در حالي كه در برخي ديگر كاهش. شناخت علت اين مسأله بسيار مهم است. اقدام دوم تعيين جايزه و تشويق براي دستاندركاران امر در هر استاني است كه خسارات ناشی از تصادفات در آنجا بهبود پيدا ميكند. در اين باره ميتوان در يك نوشته ديگر توضيحات بيشتري داد.