خبر نگهداری از حیوانات وحشی در خانه و باغوحشهای خصوصی، چند سالی است که هر از گاهی به صدر اخبار میآید. مسئولان مختلف از دستگیری خاطیان و نجات حیوانات میگویند و اما در نهایت همچنان بسیاری از گونههای وحشی مانند شیر، ببر، پلنگ، خرس، میمون، راکون، راسو و انوع و اقسام خزندگان در اسارت خانه افراد متمولی است که دوست دارند حیوان خاصی در خانه داشته باشند. این در حالی است که بر اساس ماده 7 قانون شکار و صید و ماده 8 قانون حفاظت و بهسازی محیطزیست، اگر شخصی علاقهمند به نگهداری حیاتوحش (چهارپا، پرنده و خزنده) یا خواهان برپایی یک مرکز نگهداری حیوانات باشد، باید از سازمان حفاظت محیط زیست مجوز اخذ کند.
حیوانات به دو گونه وحشی و اهلی تقسیم میشوند. طبق تعریف قانونی حیوان اهلی عبارت است از چهارپایان، پرندگان، آبزیان، زنبور عسل و کرم ابریشـم که پرورش یا نگـهداری آنها از نـظر شرعی، بلامانع است. حیوانات وحشی هم آن دسته از حیواناتی هستند که با آموزش صاحب آنها به طور کامل رام نمیشوند و نگهداری آنها شرعی به حساب نمیآید. با این تعریف و در کنار تصویب آییننامه نحوه نگهداری حیوانات اهلی، نگهداری و پرورش هر نوع حیوان به شرط اهلی بودنش مجاز اعلام شد. در این حالت برای نگهداری آنها دیگر نیازی به گرفتن هیچگونه مجوزی نیست. آزادی عمل در این خصوص تا جایی است که ایجاد محل نگهداری حیوانات اهلی در محدوده روستاها از رعایت ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیتهای صنعتی و تولیدی معاف است.
این مسأله درباره حیوانات وحشی متفاوت است و همچنان بسیاری از این حیوانات بدون اخذ هیچ مجوزی و به صورت قاچاقی نگهداری میشوند. این در حالی است که صادرات، واردات و خرید و فروش هرگونه حیاتوحش هم باید با هماهنگی سازمان حفاظت محیطزیست باشد و هرکس خواهان نگهداری از این حیوانات است از ادارات کل محیط زیست استانش مجوز اخذ کند. علی تیموری، مدیرکل حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان محیطزیست هم در جدیدترین صحبتهایش گفته سازمان محیطزیست به هیچ فردی مجوز نگهداری گونههای در معرض خطر و یا منقرض شده همچون ببر را نداده است.
گران قیمتهای خانهنشین
چندی پیش عبدالرضا باقری، دامپزشک به مهر گفته بود که باغ وحش تهران بچه شیرها را با قیمت یک میلیون تومان به فروش میرساند. «این اقدامات کار دلالان و قاچاقچیان است که به سادگی در حال انجام است و در باغهای وحش مثل باغ وحش تهران به سهولت انجام میشود.»
تولههایی که به راحتی از باغوحشها خارج شده و دیگر هم به آنجا برگردانده نمیشوند و به گفته روزبه مریدپور، دامپزشک حیات وحش این گونهها شکار افراد مختلفی هستند: «افرادی که این حیوانات خاص را نگهداری میکنند، به چند دسته تقسیم میشوند. این افراد دلالها یا قاچاقچیانی هستند که این گونهها را از کشورهای مختلف قاچاق میکنند و به باغ وحشها و افراد خاص میفروشند؛ یا اینکه افرادی دچار اختلالات روانی هستند که گونههای درمعرض خطر را نگهداری میکنند و به دلیل ترس از دست دادن این گونهها را به بیمارستان یا کلینیکها نمیبرند و دامپزشک را به محل نگهداری آورده یا خود درمانی میکنند. افراد دیگری نیز هستند که به دلیل زندگی مرفه دارای باغ وحشهای خصوصی در منازل خود هستند که از این گونهها نگهداری میکنند.» نگهداری از حیوانات وحشی علاوه بر هزینه ابتدایی خریدشان شامل هزینه خورد و خوراک، محل نگهداری و درمان هم میشود. هزینههای گزافی که تنها قشری خاص از پس آن برمیآیند. قیمت این حیوانات هم مختلف است. از بره گوزن زرد اروپایی که بر اساس گزارشهایی از چند سال قبل 3تا 4میلیون تومان بود تا توله خرسهای 25 میلیون تومانی و ایگوآنای 6میلیون تومانی. قیمتهایی که حالا و در بازار فعلی حتما به رقمهای نجومی رسیدهاند و حیات برخی از موجودات وحشی را همچنان در دستان قاچاقچیان محبوس کردهاند.