امین فرجپور| خدا را شکر خطر رفع شد و زمزمههایی که حکایت از تحریم اسکار به سیاق دوران جواد شمقدری میکردند، زیر سایه نگاه منطقیتری که درنهایت تصمیم به معرفی فیلم بدون تاریخ بدون امضا به اسکار گرفت، فرصت ابراز وجود نیافت.درواقع با اینکه هیأت انتخاب فیلم ایرانی بهرغم اینکه در بیانیهاش به گزینهای چون «تحریم اسکار» نیز اشاره کرد، اما درنهایت با این توضیح که «سینمای آمریکا ازجمله کانونهای موثر مخالفت، نقد و افشاگری علیه دولت عوامگرای ترامپ هست» تصمیم به معرفی نماینده ایران به اسکار گرفت.
روز گذشته هیأت انتخاب فیلم ایرانی فیلم بدون تاریخ بدون امضا را بهعنوان نماینده ایران برای حضور در رقابت بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان به آکادمی اسکار معرفی کرد. اتفاقی که با مروری بر نام آثاری که رقبای دومین فیلم کارنامه وحید جلیلوند بودند، نشان از انتخاب منطقی و هوشمندانه این هیأت دارد. فیلمی افتخارآفرین در عرصه بینالمللی که از نظر دارابودن پخشکننده معتبر آمریکایی نیز به معیارهای درخشش در اسکار نزدیکتر بود.
رقبای فیلم بدون تاریخ بدون امضا البته ظاهرا رقبای چندان قدری نبودند؛ این یعنی که اجماع عمومی تقریبا مطلقی در سزاواری این فیلم برای معرفی به اسکار وجود داشت. در واقع از آن روزی که اعلام شد نماینده ایران در اسکار از بین سه فیلم بدون تاریخ بدون امضا، تنگه ابوقریب و شماره ۱۷ سهیلا انتخاب خواهد شد، بیش از 90درصد روشن بود که وحید جلیلوند کمکم باید چمدانهایش را برای سفر به ینگه دنیا ببندد. به هرحال این اتفاق نیز رخ داد.
با اینکه این پرسش که «آیا این فیلم شانسی برای موفقیت در اسکار دارد» نگرانیهایی را موجب شده است.
حقیقت این است که اگر اسکار امسال به این فیلم روی خوش نشان دهد و آن را حتی بین نامزدهای نهایی قرار دهد، معجزهای باورنکردنی رخ داده است. به هرحال اینکه آکادمی در چندسال اخیر مجسمه طلایی ارزشمندش را به سینمای ایران داده، و در شرایطیکه در دودهه اخیر حتی سینماهای قدری چون ایتالیا، فرانسه یا مکزیک موفق به دریافت دو اسکار نشدهاند؛ خودبهخود شانس سومین اسکار ایران را کم میکند.
در توضیح بیشتر باید گفت؛ بهرغم استقبال فوقالعادهای که منتقدان غربی از فیلم جلیلوند به عمل آوردهاند، بهرغم جوایزی چون جایزه فستیوال ونیز و البته بهرغم مضمون امروزی فیلم که بسیار به ذائقه تماشاگر غربی نزدیک نشان میدهد، اما پیشبینی کارشناسان بیشتر در این حوالی دور میزند که حد نهایی بلندپروازی اسکاری جلیلوند با این ساختهاش میتواند حضور در لیست 9 فیلم نهایی باشد.
طبق پیشبینیها شانس اصلی دریافت اسکار امسال سینمای مکزیک است با برنده شیر طلایی ونیز، رما اثر آلفونسو کوارون.
کوارون که در کنار الخاندرو گونزالس ایناریتو و گیرمو دلتورو مثلث مکزیکیهای موفق هالیوود را شکل دادهاند؛ گفته که روما تقریبا روایت زندگی خودش در منطقه رما در مکزیکوسیتی است. چندی پیش نشریه ایندیوایر فیلمهای کفر ناحوم لبنان، جنگ سرد از لهستان، همه میدانند؛ لازاروی خوشحال از ایتالیا، دزدان فروشگاه از ژاپن، پرندگان عبوری از کلمبیا، درخت گلابی وحشی از ترکیه، مرز ساخته علی عباسی از سوئد و همان روما را بهعنوان فیلمهایی که اسکار گرفتنشان کسی را متعجب نمیکند، معرفی کرد. فیلمهایی که رقبای بدون تاریخ بدون امضا خواهند بود.
آیا بدون تاریخ بدون امضا بهترین گزینه بود؟
جواد طوسی| در نگاهی کلی به سه فیلمی که ظاهرا گزینههای نهایی سینمای ایران در اسکار بودند؛ بدون تاریخ بدون امضا گزینه چندان نامناسبی نیست؛ با اینکه تنگه ابوقریب یا حتی فیلمی چون شعلهور حمید نعمتالله نیز میتوانستند در این رقابت حضور داشته باشند؛ که احتمالا هراس هیات انتخاب از اینکه تنگه ابوقریب با نگاه ملی و میهنی که انتقال میدهد در نظر اعضای آکادمی پروپاگاندا جلوه کند، آن فیلم را از گزینه نهایی حذف کرده است... بدون تاریخ بدون امضا به عنوان یک نمونه متفاوت از سینمای اجتماعی با بیانی استیلیزه میتواند در اسکار حرفی برای زدن داشته باشد. فیلمی که جزو معدود فیلمهای سینمای امروز است که سنگ اخلاقیات را در جامعهای دورمانده از این مفاهیم به سینه میزند و از این نظر شاید مورد توجه قرار گیرد. با اینکه برای موفق شدن در این مراسم و فستیوالها خیلی معادلات پیچیده تاثیر دارند...