ناگفته پیداست که در فهرست جانسختترین موجودات روی کره زمین انسان جایگاه ویژهای ندارد! حتی به حیوانات متعارف هم نباید فکر کرد. آن تحقیقی هم که ثابت میکرد بعد از انفجار اتمی، سوسک حمام تنها موجودی است که میتواند روی زمین زندگی را ادامه دهد از یاد ببرید! ما در این مطلب میخواهیم از «جانسختترینها» به معنای واقعی کلمه پردهبرداری کنیم. موجوداتی موسوم به اکسترموفیل که میتوانند در بدترین شرایط محیطی زندگی عادی خود را ادامه دهند و خم به ابرو نیاورند.
تاردیگراد Tardigrade
طول تاردیگرادها تقریباً یک میلیمتر است اما با این وجود توانایی تحمل چندین نوع متفاوت از شرایط بسیار بد را دارند. آنها میتوانند در دماهایی از 150 تا 200 درجه سانتیگراد، کمبود آب و اکسیژن، الکل در حال جوشیدن و یکهزار برابر اشعه تابشی را که انسان میتواند تحمل کند، تاب بیاورند. یکی از شیوههایی که آنها برای زنده ماندن استفاده میکنند رفتن به حالتی است که در آن همه فعالیتهای بدن بهطور موقت متوقف میشود.
میگوی شورابی Brine Shrimp
این میگو میتواند در دریاچههایی که میزان نمک آنها 10 برابرِ شورترین اقیانوسهاست دوام بیاورد. میگوهای شورابی جزو جان سختترینهای محیطهای نمکی هستند زیرا لایه بیرونی بدنشان ضد نفوذ است و آب تنها از طریق دهان وارد بدنشان میشود. در این حالت دو عدد پمپ یا در واقع آبشش نمک را به بیرون هدایت کرده و نوعی تعادل نمکی در بدن جانور ایجاد میکند.
کرم یخی منجمد Glacier Ice Worm
محل زندگی این نوع کرم مکانهای خیلی سرد است. کرم یخی منجمد بزرگترین حیوان شناختهشدهای است که میتواند چرخه زندگی خود را بر روی یک توده یخی کامل کند. اتفاقات زیستی که در بدن این کرم رخ میدهد (شامل تولید مثل، متابولیسم و رشد) همگی در دمای انجماد یعنی صفر درجه سانتیگراد اتفاق میافتد. اگر دما فقط چند درجه بالا برود مثلاً در حدود ۴ درجه سانتیگراد این کرمها ذوب شده و میمیرند!
میکروب گلوله آتش مهاجم Pyrococcus Furiosus
این موجود زیر میکروسکوپ شبیه یک ماهی طلایی است. شاید باورتان نشود اما این موجود بین آب با دمای معمولی و آب با حرارت 100 درجه، دومی را برای زندگی انتخاب میکند که این توانایی آنها را به یک هایپرترموفیل (Hyperthermophile) یعنی موجودات فوقالعاده مقاوم در برابر گرما تبدیل میکند. ترموفیلها (Thermophile) گرما را دوست دارند ولی هایپرترموفیلها جهنم را برای زندگی انتخاب میکنند!
میکروب لازاروس Lazarus Microbe
شاخصه بارز این موجود مقاومت عجیب آن در برابر اشعههای کشنده است. در واقع این میکروب ۵۰ سال پیش در یک قوطی گوشت که با وجود استرلیزهشدن توسط تابش اشعه فاسد شده بود، کشف شد. در واقع هرگاه اشعه به ارگانهای این میکروب نفوذ کرده و به آنها آسیب میزند، بلافاصله طی یک عملیات خودترمیمی عضو آسیب دیده وارد چرخه حیات میشود. لازاروس در رکوردهای جهانی گینس، عنوان مقاومترین شکل حیات در برابر تابش اشعه را بهخود اختصاص داده است.