وقتی صحبت از مایعات داخل بدن به میان میآید تقریباً همه ما نخست به یاد خون میافتیم. اگر کمی پیچیدهتر بخواهیم به قضیه نگاه کنیم شاید پلاسما را هم در نظر بگیریم در حالی که پلاسما خود یکی از ارکان تشکیل دهنده خون است و به طور مستقل در بدن وجود ندارد. در این مطلب میخواهیم شما را با حیاتیترین و مهمترین مایعات داخل بدن آشنا کنیم.
ادرار
انسان بالغ به طور متوسط روزی 5/1 لیتر ادرار تولید میکند. این مایع محتوی موادی است که توسط کلیهها از خون پاکسازی شده و در مثانه ذخیره میشود. ادرار از جمله مایعات بدن است که در تشخیص بیماریها نقشی اساسی دارد. در واقع یکی از روشهای رایج تشخیص بیماریها، آزمایش ادرار است.
اشک
اشک چشم را مرطوب نگه میدارد و محرکهایی مثل دود و سولفوریک اسیدی که هنگام پوست کندن پیاز تولید میشود را از چشم خارج میکند. حدود یک سوم از سالمندان جهان به سندرم خشکی چشم، که از شایعترین بیماریهای چشم است مبتلا هستند. اما این بیماری در هر سنی ممکن است برای افراد پیش بیاید.
عرق
تولید عرق در بدن انسان از یک دهم لیتر تا 8 لیتر در روز متغیر است. یک انسان بالغ در طول فعالیتهای شدید بدنی حدود 2 لیتر در ساعت عرق تولید میکند. بدن انسان 3 میلیون غده عرق دارد. مهمترین نقش عرق تنظیم حرارت بدن و کمک به خنک کردن آن است.
بزاق
این مایع را غدد بزاقی درون و اطراف دهان ترشح میکنند. به طور متوسط یک انسان بالغ روزی یک لیتر بزاق ترشح میکند و میزان این ترشح در زمان صرف وعدههای غذایی افزایش مییابد. بزاق غذا را مرطوب کرده و به روان شدن، جویدن و قورت دادن کمک میکند. این مایع طعم غذا را هم بهتر میکند، چون اگر مواد شیمیایی غذا در یک محیط مایع قرار نگیرد، گیرندههای مزه نمیتواند طعم آنها را تشخیص دهد.
چرک
وجود این مایع در بدن نشاندهنده این است که سیستم ایمنی کار خود را به خوبی انجام میدهد. چرک معمولاً در محل عفونت جمع شده و ساختار آن را باکتریها، گلبولهای سفید، پروتئین و بقایای سلولی تشکیل میدهد. چرک زیر پوستی معمولاً در جوشهای چرکی پیدا میشود. جوش و دمل نشاندهنده تلاش بدن برای جلوگیری از پخش شدن چرک در سرتاسر بدن است.
مخاط
مایعی بیرنگ و لزج است که توسط غدد مخاطی تولید میشود و سلولهای نایژه در ریهها، سلولهای معده، رودهها، مجاری ادراری، چشمها و گوشها را میپوشاند. مخاط شامل انواع گوناگونی از مواد مهم مثل آنزیمهای ضدعفونی کننده و آنتی بادیهاست. یک انسان بالغ به طور متوسط روزی یک لیتر مخاط تولید میکند.
خون
رسیدیم به مهمترین مایع بدن یعنی خون. یک انسان بزرگسال به طور متوسط حدود ۶ لیتر خون دارد که عملکردش انتقال اکسیژن به سلولها، حمل محصولات زاید سوختوساز مثل کربن دیاکسید به بیرون از سلولها و انتقال گلبولهای سفید مبارزه کننده با عفونت، گلوکز، هورمونها و دیگر مواد ضروری در سراسر بدن است.
صفرا
این مایع به رنگ قهوهای یا سبز تیره است که توسط کبد تولید و در کیسه صفرا ذخیره میشود. صفرا هنگامی که غذا میخوریم در رودهها آزاد میشود. صفرا مولکولهای چربی غذا و ویتامینهای محلول در چربی را میشکند و آنها را برای جذب آماده میکند.