سعید اصغرزاده روزنامهنگار
تیتر یکی از شمارههای «شهروند» به نقل از رئیسجمهوری برایم جذاب بود؛ نگاهی عینی به نیاز واقعی جامعه! روحانی گفته بود: «باید آستینها را بالا بزنیم.» این همان چیزی است که آدم میخواهد! رئیس آمده وسط میدان و از مردم هم میخواهد که بیایند! یاد یکی از فیلمهای مستند تبلیغاتی اوباما افتادم. در حادثهای (فکر میکنم طوفان سندی) بین مردم رفته بود و آستینهایش را بالا میزد و در همان حین حرف میزد. شاید برای همین هم فکر میکنم محبوبتر از رئیسجمهوری بعدی است. همین رفتار را در آذری جهرمی میبینیم. آنجا که ساده و راحت جین میپوشد و به میان مردم میرود و مطالبات عمومی را دنبال میکند و از دیگران هم میخواهد همین کار را بکنند و صد البته که اغلب نمیکنند. هرچند دیروز آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در مترو تهران-کرج در حال گفتوگو با یکی از مسافران دیده شده بود. این یعنی فاصله گرفتن از رفتار پوپولیستی و نزدیکشدن به عینیت جامعه.
راستش با وجود اینکه درصدی از ملت ما از رفتارهای پوپولیستی در دوره قبل از روحانی خوششان آمده بود و آسیبش را هم دیدیم، باید بخواهیم که سیاستمداران از آن رفتار فاصله بگیرند اما با همه وجود به میان مردم بیایند و با آستینهای بالازده خدمت کنند. این را میتوان همان آرزویی دانست که در تیتر «شهروند» هر روزنامهنگاری میبیند! (البته که آن رفتار غیرصادقانه همچنان توسط رئیس دولت قبل بازتولید میشود و نمونهاش همین فیلم حضورش در حصارک کرج که در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود و مبلغ مناسب یارانه فعلی را یکمیلیونی میداند و دهان هر آدمی حتی روشنفکر جماعت را نیز به آب میاندازد.)
رفتار پوپولیستی شاید در برخی از جوامع کارایی داشته باشد؛ جوامعی که نهادهای مدنی دگردیسی تاریخی خود را طی نکرده و در مقابل دولت ضعیف هستند و از بسیج اجتماعی لازم برخوردار نیستند و بهتبع آن مردم از فرهنگ سیاسی پایین برخوردارند و علت بیشتر رویدادهای سیاسی و اجتماعی را نمیدانند. بدین ترتیب عدهای از دولتمردان از این نقاط ضعف سوءاستفاده و مردم را در قالب مطلوب خود هدایت میکنند.
اما در ایران این روزها دیگر کسی رفتارهای فریبنده را باور نمیکند؛ بهعنوان مثال دیدیم که دادگاه منصوبان و منسوبان ریاستجمهوری قبلی و پیغام و پسغامهای مربوط به افشاگری و تهدید از کارایی لازم برخوردار نبود و مردم برایشان آخ هم نگفتند و حکم صادر شد و آب از آب تکان نخورد و اجنه و نیروهای خفیه هم به مساعدت و کمک نیامدند که نیامدند. شاید همین رفتار را مردم در مورد برخورد با متخلفان اقتصادی و احتکاری و تحریمی دارند و منتظر برخورد جدیتر و راهگشاییهای مناسبتری هستند. با محاکمه چهار نفر مهره نهچندان درشت، شعار مبارزه برای عدالت محقق نمیشود. مردم منتظر چیزی مثل همین دعوت رئیسجمهوریاند که همه آستینهایشان را بالا بزنند. گرهگشایی این فیلمنامه در قوه مقننه و قضائیه و نهادهای موازی و دولت در سایه نیست که رخ میدهد؛ گرهگشایی به دست خود ما مردم و در سراسر کشور است که رخ
میدهد.
دوران عوامفریبی با چند شعار و تقسیم پول و سهام و گونی گذشته است. آن زمان که بهجای استدلال و اقامه برهان سعی میکردند از راه تحریک احساسات و هیجانهای جمعی و توسل به عواطف و جو حاکم، نوعی تصدیق جمعی نسبت به نتیجه مطلوب خود به دست بیاورند، تمام شد. عوامفریبی یکی از محوریترین عوامل عقبماندگی و عدم توسعه در جوامع درحال رشد بوده است. مستمسک عوامفریبان به نوع خواستهها و مطالبات مردم هر جامعه بستگی دارد و هر روز به رنگ نیاز همان روز جامعه است، اما داروی تجویزی روحانی برای تمام عصرهاست؛ جدی باشیم و آستینهایمان را بالا بزنیم!