|  شیما بیرقی  |   |  کارشناس برنامه سالمندان مرکز بهداشت شمال تهران|

سالخوردگی جمعیت را باید یک موفقیت بهداشتی و وجود سالمندان را  یکی از نعمت‌های خدا دانست. سالمندان ذخایر باارزشی هستند که باید اقدامات لازم برای برخورداری بهینه از خردمندی و کاردانی آنها در خانواده و جامعه انجام شود. مسأله سالمندی تا جایی اهمیت دارد که مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست‌های جدید جمعیتی بر برنامه‌ریزی برای پیشگیری از روند رو به رشد سالمندی و زمینه‌سازی سالمندی سالم تأکید داشتند. سالمندی در دنیا به اندازه‌ای مهم است که برای پاسداشت این شهروندان ارشد، اول اکتبر یعنی نهم مهر ماه هر ‌سال به‌ عنوان روز جهانی سالمند نامگذاری شده است. شعار امسال این روز «تحکیم حقوق سالمندان» است. براساس تعریف و توصیه سازمان بهداشت جهانی سالمند به کسی گفته می شود که 60 سالگی را پشت سر گذاشته باشد. سالمندان از نظر سنی به سه گروه سالمند جوان (70-60 سال)، سالمند میانسال ( 80-71) و سالمند پیر (81 به بالاتر) تقسیم می‌شوند. سالمندی اما با بیماری‌هایی همراه است که مشخص‌ترین آن پوکی استخوان است. متاسفانه در سال‌های اخیر شیوع این بیماری در ایران بالا رفته و با توجه به افزایش امید به زندگی و طول عمر به نظر می‌رسد پوکی استخوان در آینده‌ای نه‌چندان دور به‌عنوان معضل جدی سیستم سلامت عمومی و بهداشت سالمندان مطرح شود.
پوکی استخوان چیست؟
ماده اصلی که سختی و شکل استخوان را به وجود می‌آورد، کلسیم است. ذخیره‌شدن کلسیم در استخوان از قبل از تولد آغاز می‌شود و تا 30 سالگی ادامه می‌یابد. اگر فعالیت بدنی وجود نداشته باشد یا غذای حاوی کلسیم کم مصرف شود، به‌تدریج کلسیم استخوان‌ها کم شده و استخوان‌ها شکننده می‌شود که به این حالت «پوکی استخوان» گفته می‌شود. پوکی استخوان را گاهی بیماری خاموش هم می‌نامند؛ چرا که بدون هیچ علامتی کم‌کم به وجود می‌آید.
مشکلات ابتلا به پوکی استخوان
استخوان‌های فرد در اثر یک ضربه کوچک مثل نشستن ناگهانی، لغزیدن و پیچ‌خوردن پا، زمین خوردن و یا برخورد با اشیا می‌شکند.
گاهی ممکن است استخوان‌های فرد بدون هیچ ضربه‌ای خودبه‌خود بشکند.
در این افراد جوش‌خوردن شکستگی خیلی سخت و طولانی است.
خمیدگی پشت و پیدایش قوز از عوارض پوکی استخوان است.
کوتاه‌شدن تدریجی قد از علایم پوکی استخوان است.
چه کنیم تا مبتلا به پوکی استخوان نشویم؟
  به طور منظم تمرینات بدنی انجام دهید. تمرینات بدنی یکی از عوامل مهم برای قرارگرفتن کلسیم در داخل استخوان و محکم‌شدن استخوان‌ها است. پیاده‌روی تمرین بدنی مناسبی است؛ اما اگر به پوکی استخوان مبتلا هستید، قبل از آغاز هر گونه تمرین بدنی با پزشک خود مشورت کنید.
  هر روز مواد غذایی حاوی کلسیم به‌خصوص لبنیات پاستوریزه کم‌چرب مصرف کنید.
  در گروه لبنیات شیر، ماست، پنیر و کشک از منابع خوب کلسیم است. علاوه بر آن مصرف مکمل روزانه کلسیم با نظر پزشک برای همه سالمندان توصیه می‌شود.
  شیر منبع خوبی برای کلسیم است اما به یاد داشته باشید که اضافه‌کردن چای، پودر نسکافه، پودر کاکائو و قهوه به شیر از جذب کلسیم آن جلوگیری می‌کند.
  شربت‌های کاهش‌دهنده اسید معده نمی‌گذارد که کلسیم غذا جذب شود. بنابراین از مصرف خودسرانه و غیرضروری آن خودداری کنید و فقط با تجویز پزشک آن را مصرف کنید.
  نوشابه‌های گازدار جلوی جذب کلسیم غذا را می‌گیرد پس تا حد امکان نوشابه‌های گازدار کمتر مصرف کنید.
  استعمال دخانیات و مصرف الکل برای همه در هر سنی و هر شرایطی ضرر دارد. ازجمله عوارض استفاده از آنها تشدید پوکی استخوان است؛ بنابراین از مصرف آنها خودداری کنید.
  ویتامین D با افزایش جذب کلسیم از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. برای تأمین آن هر روز در مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرید؛ تابش نور خورشید از پشت شیشه تأثیر ندارد. علاوه بر این تمام سالمندان باید ماهی یک عدد قرص 50‌هزار واحدی ویتامین D بخورند.