سیاوش باقی| یکی از شبکه‌های تلویزیون با باغداری صحبت می‌کرد که از مشکلات مالی‌اش می‌گفت. باغدار از شرایط بد اقتصادی گله داشت و از اینکه به دلایل مختلف «بار» از بین می‌رود و محصول تولیدی‌اش کم می‌شود، از هزینه‌های بالای تولید می‌گفت و دستمزد کارگر و خرج کود و ماشین و غیره. بعد هم لیموترش‌های درشت و هوس‌‌انگیز را جلوی دوربین گرفت و گفت اینها را فقط کیلویی سه‌هزار تومان می‌فروشد. لیمویی که در بازار و مغازه هر کیلو زیر 20‌هزار تومان نمی‌شود خرید. یعنی هفت برابر قیمت. یعنی 17‌هزار تومن سود در هر کیلو. بدون کمترین زحمت. درحالی‌ که باغدار و کشاورز دارند زیربار قرض و کار جان می‌دهند، دلال‌ها شیره جانشان را می‌مکند. نه فقط شیره جان تولید‌کننده را که همه‌مان را. همه ما که باید چندبرابر قیمت تمام‌شده محصول برایش پول بدهیم، که دست خیلی‌هایمان به میوه و سبزی و دیگر محصولات نخواهد رسید، چون دلالان محترم این وسط هیولاوار ایستاده‌اند و دارند همه را می‌دوشند. دلالانی که اغلب مالیات نمی‌دهند، تگرگ و خشکسالی مشکلی برایشان درست نمی‌کند و در اتاق-های مجهزشان با چند تماس تلفنی و کارت به کارت‌کردن ارقام، پول روی پول می‌گذارند و به ریش ما می‌خندند.
یکی از دوستان می‌گفت، دلالی شغل دوم همه ایرانی‌هاست. شاید شغل سوم و چهارم هم داشته باشیم، اما همه دلالیم. کار اصلی‌مان هرچه باشد، همه داریم برنج معامله می‌کنیم یا جنسی را که ارزان‌تر خریده‌ایم، گران‌تر می‌فروشیم. تبلیغات شهری را دیده‌اید؟ یکی از جذاب‌ترین‌هایش همین است: «ارزون بخر، گرون بفروش!». خیال تبلیغ‌دهنده هم راحت است که این بزرگترین وسوسه و کار محبوب ما ایرانی‌هاست. اینکه برویم خودرو ثبت‌نام کنیم و بعد از خرید با قیمت گرانتر بفروشیم. اینکه اگر در نهاد و موسسه گردن‌کلفتی هستیم، برویم پروژه-ها را از وزارتخانه‌ها و ادارات بگیریم و پس از کسر مبلغ دلالی اجرای کار را به شرکت‌های کوچکتر واگذار کنیم. بابک زنجانی قهرمان خیلی از ماهاست. اینکه زرنگ باشیم و با دلالی نفت و زدوبند و استفاده از شرایط تحریم بتوانیم به سرمایه‌های افسانه‌ای دست پیدا کنیم. اینکه می‌بینید تحریم این‌قدر طرفدار دارد، بی‌دلیل نیست. بالاخره این محدودیت‌ها برای یک عده دلال و کاسب‌کار منافعی دارد و برایش حاضرند هزینه کنند و فشار بیاورند. این وضع تا کی ادامه پیدا می‌کند؟ معلوم نیست. به نظر می‌رسد دلالی هر روز پررونق‌تر می‌شود. فردا اگر بنزین سهمیه‌بندی شود یا کالاها کوپنی شوند، هم کلی اشتغال ایجاد می‌شود! دلال‌های خرده‌پا.
راه‌حل؟ نداریم. تا وقتی که حساب‌های مالی روشن نیست و نظارت‌های دقیقی انجام نمی‌شود و کشاورزی و صنعت سخت و کم‌بازده است، بازار دلالی داغ خواهد ماند. هروقت سراغ حساب‌هایمان آمدند و بابت گردش مالی مالیات گرفتند و همه مجبور شدند شفاف کار کنند و زندگی کنند، شاید دلالی سخت شود، اما فعلا اوضاع بر وفق مراد است. تا آن روز هم خیلی مانده و اراده‌ای دیده نمی‌شود.