امروز دقیقا 12‌سال از قرائت حکم دادگاه مبنی بر محکومیت صدام حسین رئیس‌جمهوری سابق عراق می‌گذرد. 5 نوامبر 2006 ‏میلادی، دادگاه ملی عراق بعد از 28 ماه دادرسی، صدام را به جرم جنایت علیه بشریت به اعدام با طناب دار محکوم کرد. اگر ‏بخواهیم جنایت‌های رئیس‌جمهوری بعثی عراق در طول دوران زمامداری را فهرست کنیم، احتمالا فقط نگارش کیفرخواست ‏ماه‌ها زمان می‌برد! درست به همین خاطر برگزاری دادگاه صدام طی 28 ماه و رسیدن به حکم اعدام عجیب و سوال‌ برانگیز ‏می‌نماید. اما این سوال سخت، جواب نسبتا راحت و نه صرفا قانع‌کننده‌ای دارد. دادگاه در طول برگزاری فقط یکی از هزاران ‏اتهام‌ صدام را ملاک گرفت و براساس همان دادرسی را پیش برد و به صدور حکم رسید. کدام اتهام؟ کشتار الدُجیل.‏
خون‌ریزی در الدُجیل    ‏
ماجرای شهرک الدجیل به‌سال 1982 بر می‌گردد و شاید اگر صدام می‌دانست 24‌سال بعد به خاطر این دیوانگی سرش ‏بالای دار خواهد رفت، تأمل و تعمق بیشتری هنگام صدور حکم قتل‌عام مردم این شهرک از خود به خرج می‌داد. ماجرای ‏الدجیل از این قرار بود که صدام هنگام عبور از این شهرک هدف سوء‌قصدی نافرجام قرار گرفت و با این‌که آسیب خاصی ‏ندید به نیروهای خود دستور داد مردم این شهرک را به شدیدترین وجه ممکن تنبیه کنند. نتیجه این دستور صدام، کشتار 160 ‏نفر ازجمله چند کودک، به زندان رفتن 1500 نفر از اهالی شهرک و نابودی عمدی زمین‌های زراعی در الدجیل بود. صدام ‏در طول دوران حکومت خود، آمیزه‌ای از تنفر شخصی و خشم مهارناشدنی را در مجازات مخالفانش به کار می‌بست، اما ‏نکته‌ای که از همه چیز برای او مهمتر بود وجه «درس‌عبرت»گونه این مجازات‌ها برای بقیه مردم عراق بود.‏
پرونده‌های مسکوت
این که چرا باقی پرونده‌های مربوط به دوران زمامداری صدام حسین در عراق مورد توجه دادگاه قرار نگرفت و او به استناد ‏همین حکم، 2 ماه بعد در زیر زمین اردوگاهی که زمان زعامت خود او محل شکنجه مخالفان بود با طناب دار اعدام شد، ‏سوالی است که پاسخ‌های بسیاری می‌توان به آن داد. تقریبا همه می‌دانستند که آخر و عاقبت صدام اعدام است، حالا چه به ‏خاطر یک جرم، چه به خاطر‌ هزار جرم. برخی رسیدگی دادگاه به تک تک جنایات صدام را از آن جهت که می‌توانست دست ‏دولت‌های حامی او در زمان جنگ با ایران و کشتار کردها و سایر مخالفان را رو کند ضروری می‌دانستند، اما صدام که تا ‏آخرین لحظات به معامله با آمریکایی‌ها امید داشت حتی اگر می‌توانست هم بر علیه آنها دست به افشاگری نمی‌زد تا آخرین ‏شانس خود برای زنده ماندن را از دست ندهد. این میان از یاد نبریم که اقدامات خرابکارانه طرفداران صدام و حزب بعث نیز ‏در تعجیل دادگاه برای صدور حکم و اجرای آن بی‌تاثیر نبود چه آن‌که تا صدام نفس می‌کشید، شورشیان دست از کارهای ‏خود برای بازگشت به شرایط پیشین بر نمی‌داشتند.  ‏