محمد فاضلی عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی

مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه آمریکا در دولت بیل کلینتون زمانی اعتراف کرد که تحریم‌ها علیه عراق منجر به کشته‌شدن پانصد‌ هزار کودک عراقی شد (گزارش موسسه ران پل). این اعتراف در کنار بررسی سایر تحریم‌های اقتصادی علیه کشورها نشان می‌دهد که تحریم در درجه نخست و بیش از هر گروه دیگری، مردم و ضعیف‌ترین مردم را تحت فشار قرار می‌دهد و به نابودی می‌کشاند.
دولت‌ها باید به گونه‌ای تدبیر کنند که مردم‌شان تحریم نشوند؛ اما تحریم‌ها صرف ‌نظر از هر واقعیت دیگری مردم ضعیف را هدف قرار می‌دهد. من علاقه‌ای به توصیه‌های اخلاقی ندارم و همواره ترجیح داده‌ام روی اخلاق مردم تأکید نکنم، اما تحریم‌های آمریکا از سیزده آبان تشدید می‌شود و اگر چه بخش عمده آنها اعمال شده، اما تجربه نشان می‌دهد مردم تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند. اگر چه کماکان باید در درجه نخست با جدیت دولت و نظام را مخاطب قرار داد و از ایشان برای چاره‌کردن این وضع مطالبه کرد، ایده‌های بهتری برای حل مشکلات ارایه داد و به دولت و نظام برای حل مشکلات کمک کرد، اما در برابر کشورهای متخاصمی که کلیت کشور را هدف قرار داده‌اند و درد و رنج اقدامات‌شان بر مردم وارد می‌شود، اندیشیدن به توصیه‌های اخلاقی هم بی‌فایده نیست. آن‌چه به عقل من می‌رسد این است که اگر توان اقتصادی داریم (به قدر توان‌مان) در زمینه‌های زیر هوای یکدیگر را داشته باشیم.
* خانواده‌هایی هستند که معلول دارند و هزینه دارو، درمان و خرید تجهیزات پزشکی آنها سنگین است. اگر می‌توانیم بخشی یا همه هزینه‌های یک معلول را قبول کنیم.
* خانواده‌هایی هستند که نوزاد و کودک خردسال دارند و هزینه تغذیه، پوشاک، بهداشت و درمان این کودکان را به سختی تأمین می‌کنند. اگر می‌توانیم هزینه زندگی یک کودک را تأمین کنیم؛ مبادا کودکی در ایران بر اثر تحریم‌ها جان دهد.
*  زنان و مردانی هستند که بر اثر تعطیلی بنگاه‌ها ناشی از شرایط اقتصادی و تشدید تحریم‌ها بیکار می‌شوند. اگر می‌توانیم کاری حتی پاره‌وقت برای‌شان جور کنیم یا به اندازه حداقل‌ها کمک‌شان کنیم.
*  زنان سرپرست خانواری هستند که شغل‌شان را از دست می‌دهند؛ آنها بسیار در معرض آسیب و خطر هستند، فراموش‌شان نکنیم.
* اگر می‌توانیم برای تمیزکردن خانه‌مان بیشتر از گذشته کارگر به خانه بیاوریم.
* اگر قصابی، سوپری یا میوه‌فروش محله هستیم، چند خانوار کم‌توان را در ذهن داشته باشیم و به قدر وسع نگذاریم احساس بی‌پناهی کنند.
* اگر مدیر هستیم، بن‌های کالایی را که بین مدیران اداره توزیع می‌کنند، به کم‌توان‌ترها واگذار کنیم.
* اگر واقعا دو سه یا پنج‌هزار تومان برای شما مبلغ قابل توجهی نیست، می‌توانید باقیمانده پولی را که به راننده اسنپ می‌دهید، پس نگیرید.
* یکی دو ساعت وقت بگذاریم، حتما یک خیریه معتبر پیدا می‌کنیم که قادرند ما را به یک خانواده، معلول، کودک یا بیکار و از کارافتاده نیازمند وصل کنند.
* ما حتما دولت را برای مبارزه با فساد، چاره‌کردن تحریم‌ها، تقویت نظام حمایت اجتماعی و بقیه اصلاحات ساختاری تحت فشار قرار می‌دهیم، ایده می‌دهیم و مطالبه می‌کنیم و کارآمدی و تدبیر برای رفع تحریم‌ها را از قدرت سیاسی خواهیم خواست، اما در برابر واقعیت تحریم‌ها باید هوای یکدیگر را هم داشته باشیم. چنان کنیم که هیچ ضعیفی پیش خودش زمزمه نکند:  
سلامت را نمي‌خواهند پاسخ گفت
سرها در گريبان است
و گر دست محبت سوي كسي يازي
به اكراه آورد دست از بغل بيرون
كه سرما سخت سوزان است
زمستان است