این روزها مستند «رزم‌آرا؛ یک دوسیه مسکوت» به کارگردانی احسان عمادی در سینماهای گروه هنر و تجربه درحال اکران است. مشاهده این فیلم برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران و مستندهای سیاسی می‌تواند مفید باشد، اما جالب است بدانید 66‌سال پیش در چنین روزهایی، خلیل طهماسبی از اعضای گروه فداییان اسلام که 16 اسفند 1329 رزم‌آرا را در حیاط مسجد شاه تهران (مسجد امام) با شلیک سه گلوله به قتل رسانده بود، به حکم مجلس شورای ملی از زندان آزاد شد. در بخشی از ماده واحده صادر شده از سوی مجلس شورای ملی (دوره هفدهم) چنین آمده بود: «چون خیانت حاج‌علی رزم‌آرا بر ملت ایران ثابت گردیده هرگاه قاتل او استاد خلیل طهماسبی باشد به موجب این قانون مورد عفو قرار می‌گیرد و آزاد می‌شود.»
رزم‌آرا در کتاب تاریخ
آنهایی که دوران نوجوانی و جوانی خود را در دهه‌های 60 و 70 خورشیدی گذرانده‌اند اولین بار سر کلاس درس تاریخ سوم راهنمایی با نام حاج‌علی رزم‌آرا آشنا شدند. در این کتاب نام نخست‌وزیر نظامی پهلوی دوم به‌عنوان یکی از مخالفان سرسخت ملی‌شدن صنعت نفت ایران، در کنار واژه‌ای نامتجانس و ناآشنا برای نسل جدید یعنی «لولهنگ» نوشته شده بود؛ آن‌جا که از قول او آمده بود: «ما لیاقت لولهنگ‌سازی (آفتابه گلی) هم نداریم. 50‌سال است که آن را می‌سازیم ولی ترقی نکرده‌ایم ما چطور می‌توانیم خودمان صنعت نفت‌مان را اداره کنیم؟...» رزم‌آرا به‌عنوان یکی از موافقان تمدید قرارداد گس گلشائیان که امتیاز بهره‌برداری از منابع نفت ایران را به انگلستان می‌داد، در جلسه‌ای خصوصی با برخی نمایندگان مجلس شورای ملی این سخنان را بر زبان آورده و از عزم خود برای جلوگیری از ملی‌شدن صنعت نفت پرده برمی‌دارد. بسیاری همین اشاره تحقیرآمیز رزم‌آرا را موتور محرکه فداییان اسلام برای تصمیم به حذف او از صحنه سیاسی ایران قلمداد می‌کنند.
شمشیر فداییان اسلام
اعضای طیف اقلیت مجلس شورای ملی، فعالان سیاسی و همه آنانی که دل در گرو استقلال ایران داشتند بعد از انتشار سخنان رزم‌آرا در جلسه خصوصی با نمایندگان اکثریت، به این نتیجه رسیدند که تا رزم‌آرا بر مسند قدرت است ملی‌شدن صنعت نفت ایران آرزویی دور و دست‌نیافتنی بیش نخواهد بود. هماهنگی نیروهای ملی به سردمداری دکتر محمد مصدق و نیروهای مذهبی به زعامت آیت‌الله کاشانی در پیش بردن مبارزه علیه استعمار نو که در ایران با چنبره زدن شرکت نفت ایران و انگلیس بر منابع زیرزمینی کشور عینیت یافته بود، برای مبارزه با نخست‌وزیر قدرتمندی که از سوی دربار نیز حمایت می‌شد، کفایت نمی‌کرد. این‌جا بود که فداییان اسلام به‌عنوان کاتالیزور وارد صحنه شده و با حذف بزرگترین مانع یعنی شخص نخست‌وزیر راه را برای بر سر کار آمدن یک دولت ملی هموار کردند. اما خلیل طهماسبی بعدها سرنوشتی داستان‌گونه یافت. او که پس از قتل رزم‌آرا به حکم مجلس شورای ملی از زندان آزاد شده بود، 3‌سال بعد، یعنی در‌ سال 1334 طی سوءقصد نافرجام به یک نخست‌وزیر دیگر یعنی حسین علاء دستگیر و به همراه دیگر اعضای فداییان اسلام به اعدام محکوم شد.