جنگ‌های بین‌الملل اول و دوم منهای همه تفاوت‌هایشان برای ایران یک نتیجه مشترک دربرداشتند و در هر دو اعلام بی‌طرفی کشورمان توسط قدرت‌های جهانی نادیده انگاشته شد. ایران با پوست و گوشت خود زخم‌های این دو جنگ بزرگ را درک کرد که یک نمونه آن قحطی بزرگ بین سال‌های 1917 تا 1919 همزمان با جنگ جهانی اول بود. در جنگ جهانی دوم نیز تعلق خاطر پهلوی اول به آلمان دلیل کافی برای حمله به ایران را در اختیار دولت‌های روس و انگلیس گذاشت و اشغال کشور در شهریور 20 را رقم زد. با سقوط پهلوی اول، ایران به شکل رسمی از قامت یک دولت بی‌طرف به درآمد و به آلمان و سایر دول محور اعلام جنگ کرد، هر چند دستوری و  فرمالیته‌‌وار! اما نکته‌ای که قابل کتمان نیست این است که مقاومت ارتش سرخ در برابر ماشین جنگی کوبنده آلمان بیش از هر چیز مدیون نیرو و مهماتی بود که متفقین از طریق راه‌آهن سراسری ایران برای روس‌ها می‌فرستادند و همین بعدها لقب «پل پیروزی» را برای ایران به ارمغان آورد.
نخستین حضور استالین در جمع سران متفقین
کنفرانس تهران دقیقا 75‌ سال پیش در چنین روزی، برابر 6 آذر 1322 در محل سفارت اتحاد جماهیر شوروی در تهران برگزار شد. در طول جنگ جهانی دوم 4 کنفرانس مهم بین سران متفقین برگزار شد: قاهره، تهران، پتسدام و یالتا. در این میان کنفرانس تهران را شاید بتوان مهمترین بین این 4 نشست قلمداد کرد؛ زیرا در این کنفرانس بود که برای نخستین‌بار ژوزف استالین با دیگر سران متفقین یعنی وینستون چرچیل نخست‌وزیر انگلیس و فرانکلین روزولت رئیس‌جمهوری آمریکا دور یک میز نشست. در زمان برگزاری این نشست 9 ماه از نبرد استالینگراد می‌گذشت؛ نبردی که موجب شد افسانه شکست‌ناپذیری ارتش آلمان دچار خدشه شود. اهمیت پیروزی در استالینگراد تا بدان‌جا بود که چرچیل با وجود همه اختلاف‌نظرهایش با روس‌ها به پاس جانفشانی ارتش شوروی در این جنگ شمشیری نمادین به نام «شمشیر استالینگراد» را طی برگزاری کنفرانس تهران به ژوزف استالین هدیه کند.     
خروج ارتش‌های روسیه و انگلستان از ایران
دستور کار برگزاری نشست سران متفقین در محل سفارت اتحاد جماهیر شوروی در تهران به نوعی در بررسی چهره جهان پس از جنگ جهانی دوم خلاصه می‌شد؛ هر چند که برگزاری این نشست در کشورمان با وجود بی‌اعتنایی تقریبا عمدی سران شرکت‌‌کننده به دولت وقت ایران، آنقدرها هم بی‌فایده نبود. طی این نشست در کنار همه تصمیمات گرفته‌شده برای جبهه‌های جنگ در اروپا، آفریقا و حتی هند و چین، تصمیمی خاص هم برای ایران اتخاذ شد که طی آن دولت‌های اشغالگر روس و انگلیس متعهد شدند که در پی پایان جنگ بلافاصله خاک ایران را تخلیه کرده و استقلال آن را به رسمیت بشناسند. تصمیمی که پس از پایان جنگ از سوی انگلیس عملی شد اما روس‌ها در اجرای آن مدتی مدید تعلل به خرج دادند تا این‌که با تمهید دولت قوام‌السلطنه و البته فشارهای دولت وقت ایالات متحده، عاقبت مجبور به ترک خاک ایران شدند.