چند روز پیش نیکی هیلی ضمن انتقاد از تداوم کمکهای مالی آمریکا به پاکستان تأکید کرد که واشنگتن نباید به کشورهایی که منافع آمریکا را در نظر نگرفته و به آن ضربه میزنند، کمک کند. بیگمان منظور نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل متحد از به کار بردن واژه «ضربه» به نقش پاکستان در مذاکرات صلح افغانستان برمیگردد؛ وگرنه پاکستان در هیچ امر دیگری که دارای اشتراک یا تضاد منافع با آمریکا باشد، حضور موثری ندارد. صرف نظر از ادعای نیکی هیلی که موضعگیری مقامات سیاسی و روزنامههای پاکستانی را در پی داشت، سوالی که در ادامه مطرح میشود، این است که به واقع در پاکستان چه خبر است؟ شاید بتوان گفت منهای چین تقریبا همه همسایههای پاکستان به نوعی با این کشور دچار چالش هستند. تکلیف هند با سابقه سه جنگ خونین در کارنامه دو همسایه که مشخص است. موضع افغانستان نیز با توجه به نقش پاکستان در ظهور و تجهیز گروه طالبان نیاز به توضیح ندارد و درخصوص ایران نیز میتوان به همین اواخر اشاره کرد که برای چندمینبار گروههای تروریستی تعدادی از مرزبانان ایرانی را ربوده و به خاک پاکستان منتقل کردند.
جمعیت 200 میلیونی و بمب هستهای
پاکستان در جهان اسلام کشور مهمی است؛ زیرا با داشتن نزدیک به 200میلیون نفر جمعیت، دومین کشور مسلمان بعد از اندونزی به لحاظ نفوس است و از همه مهمتر تنها کشور مسلمانی است که در زرادخانه نظامی خود بمب هستهای دارد؛ اما حتی امتیاز جمعیت و بمب هستهای هم نتوانسته است پاکستان را بهرغم مهمبودن به کشوری تاثیرگذار در جهان اسلام تبدیل کند که مهمترین دلیل آن را شاید باید در توان اقتصادی پایین این کشور جستوجو کرد. پاکستان از زمان استقلال و جداشدن از هندوستان در سال 1947 میلادی تا کنون دورههای مختلفی از رکود و رشد اقتصادی را تجربه کرده است. تقریبا نیمی از مردم این کشور کشاورز هستند و از این راه زندگی را میگذرانند اما اگر بخواهیم پایههای اقتصادی پاکستان را طی چند سال اخیر تحلیل کنیم، بیهیچ تردیدی به نقش موثر چین در این مقوله بر خواهیم خورد.
کمکهای مالی و انتظارات برآوردهنشده
پاکستان از لحظه تأسیس تاکنون به کمکهای مالی کشورهای دیگر علیالخصوص ایالات متحده و عربستان سعودی برای رتق و فتق امور خود متکی بوده است. هر کدام از این کشورها نیز البته انگیزه خاص خود را از ارایه کمکهای مالی داشتهاند؛ آمریکا همکاری در زمینه از بین بردن تروریسم و عربستان تقویت یک کشور سنی مذهب در برابر هند را ازجمله بهانههای خود در این خصوص به شمار میآورند. انگیزههایی که این روزها با امتناع اسلامآباد از فرستادن نیروی نظامی به یمن و برآوردهنشدن انتظارات واشنگتن در جلوگیری از نفوذ گروههای تروریستی به خاک افغانستان، کمرنگتر از گذشته به نظر میرسند و هر آن احتمال دارد که این کمکها قطع شده و توصیه نیکی هیلی محقق شود. البته به نظر میرسد که پاکستان نیز دیگر امید چندانی به تداوم این کمکها ندارد و براساس سیاستی که از سالها قبل در پیش گرفته است، ترجیح میدهد همه تخممرغهای خود را در عرصه اقتصاد در سبد پربرکت چین بگذارد. سرمایهگذاریهای 50میلیارد دلاری اخیر چین در پاکستان خود موید این ادعاست.