104‌سال پیش در چنین روزی، برابر 12 دی 1293 خورشیدی، درست 400‌سال پس از تصرف شهر تبریز از سوی قوای عثمانی که ناشی از شکست سپاه شاه اسماعیل صفوی در جنگ چالدران بود، یک بار دیگر سربازان ارتش عثمانی شهر تبریز را به تصرف خود درآوردند و تقریبا تا پایان جنگ جهانی اول، این شهر را در اشغال خود داشتند. عثمانی‌ها برخلاف جنگ چالدران، این بار شهر را نه از قزلباش‌های صفوی که از سالدات‌های روس تحویل گرفتند، چه آن‌که از مدت‌ها قبل تبریز تحت اشغال ارتش تزاری بود و فرماندهان بی‌کفایت قشون احمدشاه نتوانسته بودند آن را از روس‌ها پس بگیرند. کما این‌که بعد از سیطره ارتش عثمانی نیز وضع به همین منوال بود و تا خود متجاوزان شهر را تخلیه نکردند، از طرف دربار قاجار هیچ قوای دولتی برای پس گرفتن تبریز به سمت و سوی این شهر گسیل نشد.
نبرد باروت با شمشیر
مساوی قرار دادن اشغال تبریز بعد از جنگ چالدران با اشغال این شهر در‌ سال 1293 خورشیدی حتما مقایسه درستی نیست، چه آن‌که نبرد چالدران نخستین جنگ دولت تازه تاسیس صفوی با امپراتوری
 قدر قدرت عثمانی بود. یک سوی این نبرد سلطان سلیم اول، امپراتور عثمانی قرار داشت و در سوی دیگر اسماعیل‌میرزا شاه جوان صفوی. یک سو ارتش 40‌هزار نفری قزلباش با تیر و کمان و شمشیر و در طرف دیگر سپاه یکصد‌هزار نفری عثمانی با توپ و تفنگ. اما با وجود همه این نابرابری‌ها در پایان نبرد از ایرانیان 27‌هزار نفر و از لشکریان متجاوز 42‌هزار نفر بر خاک افتاده بودند. سلطان سلیم که با هدف برکندن ریشه نخستین حکومت شیعی مسلک در ایران از مرزها رد شده بود، به‌رغم پیروزی در جنگی نابرابر، مدت زیادی در تبریز نماند و خیلی زود این شهر را تخلیه کرد، هرچند بخش‌هایی از آذربایجان و کردستان تا زمان به قدرت رسیدن شاه عباس به‌طور موقت تحت سیطره عثمانی‌ها باقی ماند.
دست‌به‌دست شدن شهر
از 28 آذر 1290 خورشیدی که روس‌ها با بهانه قرار دادن ماجرای مورگان شوستر، تبریز را به اشغال خود درآوردند تا 12 دی 1293 که از قوای عثمانی شکست خورده و این شهر را تخلیه کردند، دولت احمدشاهی هیچ حرکتی برای حل‌وفصل موضوع با دولت روسیه و پس گرفتن شهر تبریز انجام نداد. این میان تبریز دو بار بین قوای روس و عثمانی دست‌به دست شد. پس از عقب‌نشینی اولیه ارتش تزاری از تبریز، روس‌ها با تجدید قوا مجددا حمله کرده و عثمانی‌ها را تا دریاچه وان در ترکیه کنونی عقب راندند. در تابستان 1296 خورشیدی، در پی پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه، روس‌ها از همه متصرفات خود در خاورمیانه عقب‌نشینی کرده و به پشت مرزها بازگشتند. در این زمان ارتش عثمانی دست به کار شده و مناطق تخلیه‌شده توسط روس‌ها ازجمله شهر تبریز را دوباره به اشغال خود درآورد. ارتش عثمانی تا پایان جنگ جهانی اول و شکست همه‌جانبه این امپراتوری در صحنه‌های نبرد جهانی، مناطق اشغالی ایران را تخلیه نکرد و همه این‌ ترک‌تازی‌ها درحالی اتفاق می‌افتاد که تهران بی‌طرفی خود را در جنگ جهانی اول اعلام کرده بود.