شهروند| کاهش جریان خون اعضای حیاتی مثل قلب و مغز می‌تواند در عرض چند دقیقه، آسیب غیرقابل برگشتی به آنها وارد کند. این پدیده در بدن شوک نامیده می‌شود. در حقیقت شوک، اختلال در عملکرد دستگاه گردش خون است. درواقع دستگاه گردش خون یکی از دستگاه‌های مهم بدن است که وظیفه دارد اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز بدن را به اندام‌ها و سلول‌های دیگر بدن برساند. دستگاه گردش خون از سه قسمت قلب، عروق و خون تشکیل شده است. قلب: عضوی ماهیچه‌ای و مخروطی‌شکل است که مانند یک تلمبه، خون را درون رگ‌ها به گردش درمی‌آورد. عروق: رگ‌های بدن انسان به سه دسته شریان‌ها، ریه‌ها و مویرگ‌ها تقسیم می‌شوند. درواقع قلب، خون روشن و اکسیژن‌دار را به داخل شریان‌ها که سرعت خون در آنها بیشتر از دیگر رگ‌هاست، پمپاژ می‌کند. هنگامی که شریان‌ها درحال تغذیه‌کردن سلول‌ها هستند، خون روشن آنها به خون تیره تبدیل می‌شود و توسط سیاهرگ‌ها تصفیه شده و مجددا به قلب فرستاده می‌شود. مویرگ‌ها هم رگ‌های کوچکی هستند که کارشان تغذیه‌کردن بافت‌های زیرین بدن است. خون: مایعی است که از دو بخش تشکیل شده است: 1- پلاسما یا مایع خون که شامل گلبول‌های قرمز، سفید، پلاکت و... است و آب، املاح چربی، پروتیین، قند و... را در خود دارد. 2- سلول‌های خونی.
تهدید کننده‌ای به نام «شوک»
هنگامی که گردش خون در بدن کاهش یابد و اندام‌های حیاتی از قبیل مغز و قلب به مقدار کافی اکسیژن دریافت نکنند، وضع تهدید‌کننده حیات به نام شوک به وجود می‌آید. شوک بیشتر به‌دلیل خونریزی شدید، همچنین از دست‌دادن مایعات به‌دنبال سوختگی، اسهال، استفراغ، ضعف عضله قلب یا واکنش شدید حساسیتی به وجود می‌آید. در چنین مواقعی انجام درمان‌های اورژانسی حیاتی است.
اهداف شما
برطرف‌کردن علت ایجاد شوک
بهبود جریان خون
انتقال فوری مصدوم یا بیمار به بیمارستان
نیاز شما
پتو یا کت
دفترچه یادداشت و خودکار
علایم و نشانه‌ها
پوست رنگ‌پریده، سرد و مرطوب
تشنگی
نبض تند و سپس کُند
تنفس تند و سریع با صدای آه و ناله
تهوع
کاهش هوشیاری و سرانجام مرگ
1 - انجام کمک‌های اولیه
برای هر آسیب قابل مشاهده مانند خونریزی، سوختگی یا شکستگی استخوان اقدامات لازم را انجام دهید.
۲ - درازکشیدن مصدوم
به مصدوم کمک کنید دراز بکشد.
لباس‌های تنگ مصدوم را آزاد کنید.
اگر پاها آسیب ندیده است، آنها را به میزان ۳۰ تا ۶۰ درجه بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
در صورت آسیب به سر، آن را بالاتر قرار دهید.
در صورت وجود مشکل قلبی یا تنفسی مصدوم را در وضع نشسته یا نیمه‌نشسته قرار دهید.
۳ - گرم نگه‌داشتن مصدوم
با پتو یا کت مصدوم را گرم نگه دارید.
با اورژانس تماس بگیرید.
۴ - ارزیابی مصدوم
علایم حیاتی مصدوم مانند هوشیاری، تنفس و نبض را تا رسیدن اورژانس پیوسته ارزیابی و ثبت کنید.
خونریزی داخلی
آسیب به یک اندام داخلی یا صدمه‌ای که سبب شکستگی استخوان اصلی مانند لگن یا ران می‌شود، می‌تواند باعث بروز خونریزی شدید داخلی شود.
اگر علایم شوک، تورم در اطراف محل آسیب یا حساسیت و درد در ناحیه شکم مصدوم مشاهده شد به خونریزی داخلی مشکوک شوید. با اورژانس تماس بگیرید.
مهم
در حوادث احتمال آسیب نخاعی بدهید و مصدوم را حرکت ندهید. به‌دلیل احتمال نیاز به بیهوشی عمومی در بیمارستان به مصدوم اجازه خوردن و نوشیدن ندهید.
روش کاهش تورم در کوفتگی
در پی آسیب و خونریزی در داخل پوست یا بافت زیر پوست، کوفتگی به وجود می‌آید. ممکن است محل به سرعت کبود یا اثر آن پس از چند روز ظاهر شود. برای کوفتگی‌هایی که سریع ظاهر می‌شوند کمک‌های اولیه سودمند است. سالمندان و کسانی که داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقاد) مصرف می‌کنند به آسانی دچار کوفتگی می‌شوند. مهمترین هدف شما کاهش تورم است و برای این کار نیاز به کمپرس سرد دارید.
1 – محافظت از محل آسیب
عضو صدمه‌دیده را در راحت‌ترین وضع قرار دهید.
2- کمپرس سرد
برای کاهش جریان خون و آرام کردن درد، کمپرس سرد را در محل کوفتگی قرار دهید.
حداقل 10 دقیقه کمپرس را در این محل گذاشته و فشار دهید.
کیسه یخ را با پارچه روی پوست بگذارید.
هشدار
«سیاه شدن دور چشم» یا «پشت گوش» ممکن است به علت ضربه به صورت، آسیب به چشم یا جمجمه باشد. در این موارد همیشه پیگیر مشاوره پزشکی شوید.
15 دقیقه تا له‌شدگی
در حوادث ساختمانی یا سوانح دیگر، له‌شدگی به وجود می‌آید. در این آسیب ممکن است شکستگی و خونریزی وجود داشته باشد. هرگاه مصدوم بیش از 15دقیقه تحت فشار جسم سنگین قرار بگیرد، درون بافت‌های له‌شده، مواد سمی تولید می‌شود که با برداشته‌شدن جسم و فشار پس از این مدت و برقراری گردش خون در محل آسیب، این مواد به داخل جریان خون وارد شده و باعث نارسایی و تخریب بافت‌های سایر اندام‌های بدن مانند کلیه‌ها می‌شود.
اهداف شما
رهاسازی مصدوم، رسیدگی به آسیب، انتقال فوری مصدوم به بیمارستان.
نیاز شما
دستکش یک‌بار مصرف، پانسمان استریل یا تکه پارچه‌ای تمیز، دفترچه یادداشت و خودکار، کمپرس سرد.
1- برداشتن جسم از روی مصدوم
درصورت امکان از دستکش استفاده کنید. درصورتی جسم را از روی بدن مصدوم بردارید که کمتر از 15دقیقه از شروع حادثه گذشته باشد.
2- برای بررسی خونریزی، پانسمان استریل را روی زخم قرار دهید و محکم فشار دهید. هرگونه شکستگی را بی‌حرکت کنید. مصدوم را از نظر شوک بررسی کنید. در محل آسیب از کمپرس سرد استفاده کنید.
3- علایم حیاتی مصدوم مانند هوشیاری تنفس و نبض را تا رسیدن اورژانس پیوسته ارزیابی و ثبت کنید.
اگر بیش از 15دقیقه زیر فشار بوده است
به مصدوم آرامش و اطمینان دهید.
علایم حیاتی مصدوم مانند هوشیاری، تنفس و نبض را تا رسیدن آتش‌نشانی و اورژانس پیوسته ارزیابی و ثبت کنید.
تاول
به دنبال ساییدگی پوست یا سوختگی، تاول به وجود می‌آید. زمانی که مایع میان بافتی از منطقه آسیب دیده نشت و زیر لایه خارجی پوست تجمع پیدا می‌کند تاول توسعه می‌یابد. مهمترین اهداف شما کاهش درد و پیشگیری از عفونت است. شما به صابون و آب سرد، پارچه تمیز، چسب زخم یا پانسمان استریل و نوار چسب یا باند احتیاج دارید.
1 – تمیز کردن محل آسیب
محل را با آب سرد و صابون بشویید وآب بکشید.
2 - خشک کردن محل آسیب
روی تاول و اطراف آن را با پارچه‌ای تمیز به آرامی خشک کنید.
3- محافظت از تاول
با دقت تاول که براثر ساییدگی ایجاد شده است را با چسب زخم بپوشانید. استریل چسب زخم باید از تاول بزرگتر باشد. اگر تاول خیلی بزرگ است از پانسمان استریل یا پارچه بدون پرز استفاده و با یک نوار چسب یا باند آن را ثابت کنید.